Bài giảng Ngữ văn 7: Liệt kê

LIỆT KÊBên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoái tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]. (Phạm Duy Tốn)Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoái tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]. (Phạm Duy Tốn)Danh từBên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoái tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]. (Phạm Duy Tốn)Cấu tạoCụm danh từNối tiếp nhauÝ nghĩaMiêu tả sự vật xa xỉ , đắt tiền được bày biện xung quanh quan lớn .I. Thế nào là liệt kêTừ ngữ địa phương đựơc dùng nhuần nhuyễn và phổ biến, nhất là trong các câu hò đối đáp, tri thức, ngôn ngữ được thể hiện thật tài ba, phong phú. Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh, buồn bã, hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung, náo nức nồng hậu tình người. Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh.	(Hà Ánh Minh)Thể hiện sự phong phú của các điệu hò, điệu lí.Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, ngón dãi.Gợi nên sự tài hoa của các nhạc công trong đêm ca Huế.Ví dụ:b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. (Phạm Văn Đồng)Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự trưởng thành và hình thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là làng xóm, họ hàng, gia đình và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. (Phạm Văn Đồng)LiÖt kªt¨ng tiÕnKh«ng thÓ®¶o ng­îcVì các yếu tố liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến về nghĩa GHI NHỚ	Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, cụm từ cùng loại để diễn tả đầy đủ, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.a. Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn, lùc l­îng, tÝnh m¹ng, cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp.b. Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vµ lùc l­îng, tÝnh m¹ng vµ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy. 	( Hå ChÝ Minh )Liệt kê không theo cặpLiệt kê theo cặpThường dùng quan hệ từ đẳng lập như: và, với, hay,a. Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn, lùc l­îng, tÝnh m¹ng, cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp.b. Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vµ lùc l­îng, tÝnh m¹ng vµ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy. 	( Hå ChÝ Minh )Cấu tạoII. Các kiểu liệt kêa. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. (Thép Mới)Mai, vầu, trúc, nứa, tre mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.LiÖt kª kh«ng t¨ng tiÕnCã thÓ®¶o ng­îc- Cùng từ loại (danh từ) - Cùng chức năng ngữ pháp (chủ ngữ) - Ý nghĩa không thay đổiLiệt kê là gì?Là việc kể ra hàng loạt sự vật, hiện tượng.B. Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảmC. Là việc sắp xếp từ, cụm từ nhằm diễn tả sự phong phú của đời sống tư tưởng, tình cảm.Bài tập trắc nghiệm2. Phép liệt kê có tác dụng gì?A. Diễn tả sự phức tạp, rắc rối của sự vật, hiện tượng.B. Diễn tả sự giống nhau của các sự vật, hiện tượng.C. Diễn tả sự tương phản của các sự vật, hiện tượng.D. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của sự vật, hiện tượng. Trong bµi ca dao sau: “	Tin vui chiÕn th¾ng tr¨m miÒnHoµ B×nh, T©y B¾c §iÖn Biªn vui vÒ	Vui tõ §ång Th¸p An KhªVui lªn ViÖt B¾c, ®Ìo De, nói Hång.”( ViÖt B¾c – Tè H÷u) T¸c gi¶ dïng phÐp liÖt kª kh«ng theo cÆp vµ kh«ng t¨ng tiÕn, ®óng hay sai ?A) ®óng.B) sai.Câu 1. Về cấu tạo có thể chia thành mấy kiểu liệt kê:1 kiểu. Đó là 2 kiểu. Đó là 3 kiểu. Đó là ............................liệt kê theo từng cặp với liệt kê không theo từng cặpCâu 2. Về ý nghĩa có thể chia thành mấy kiểu liệt kê:1 kiểu. Đó là .2 kiểu. Đó là .3 kiểu. Đó là .liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.LIỆT KÊXÉT VỀ CẤU TẠOXÉT VỀ Ý NGHĨALIỆT KÊ THEO CẶPLIỆT KÊ KHÔNG THEO CẶP LIỆTKÊ TĂNGTIẾN LIỆT KÊKHÔNGTĂNG TIẾN Chó ý:- Kiểu liệt kê theo từng cặp các sự vật, hiện tượng, hành động, trạng thái, tính chất  thường có nét tương phản hoặc bổ sung cho nhau.- Kiểu liệt kê tăng tiến, các yếu tố liệt kê được sắp xếp theo trình tự tăng dần với tiêu chí chọn lựa.2121. Phép liệt kêNã kÕt thµnh mét lµn sãng v« cïng m¹nh mÏ, to lín, nã l­ít qua mäi sù nguy hiÓm, khã kh¨n, nã nhÊn ch×m tÊt c¶ lò b¸n n­íc vµ lò c­íp n­íc.Bµ Tr­ng, Bµ triÖu, TrÇn H­ng §¹o, Lª Lîi, Quang Trung2. Kiểu liệt kêT¨ng tiÕnKh«ng theo cÆp3. Tác dụngCho thÊy søc m¹nh cña tinh thÇn yªu n­ícThÓ hiÖn lßng tù hµo vÒ nh÷ng trang lÞch sö vÎ vang, qua nh÷ng tÊm g­¬ng, nh÷ng vÞ anh hïng d©n téc.ĐoạnBÀI TẬP 1III. Luyện tậpT×m phÐp liÖt kª vµ nªu t¸c dông trong c¸c ®o¹n trÝch sau: Vµ ®ã còng lµ lÇn ®Çu tiªn trong ®êi m×nh, hai con m¾t cña «ng Va-ren ®­îc thÊy hiÓn hiÖn c¸i huyÒn diÖu cña mét thµnh phè §«ng D­¬ng: d­íi lßng ®­êng, trªn vØa hÌ, trong cöa tiÖm. Nh÷ng cu li xe kÐo xe tay phãng cËt lùc, ®«i bµn ch©n trÇn giÉm l¹ch b¹ch trªn mÆt ®­êng nãng báng; nh÷ng qu¶ d­a hÊu bæ phanh ®á lßm lßm; nh÷ng x©u l¹p x­êng lñng l¼ng d­íi m¸i hiªn c¸c hiÖu c¬m; c¸i rèn mét chó kh¸ch tr­ng ra gi÷a trêi; mét viªn quan uÓ o¶i b­íc qua, tay phe phÈy c¸i qu¹t, ngùc ®eo tÊm B¾c §Êu béi tinh h×nh ch÷ thËp. ThËt lµ lén xén ! ThËt lµ nhèn nh¸o !( NguyÔn ¸i Quèc )BÀI TẬP 2 a-Vµ ®ã còng lµ lÇn ®Çu tiªn trong ®êi m×nh, hai con m¾t cña «ng Va-ren ®­îc thÊy hiÓn hiÖn c¸i huyÒn diÖu cña mét thµnh phè §«ng D­¬ng: d­íi lßng ®­êng, trªn vØa hÌ, trong cöa tiÖm. Nh÷ng cu li xe kÐo xe tay phãng cËt lùc, ®«i bµn ch©n trÇn giÉm l¹ch b¹ch trªn mÆt ®­êng nãng báng; nh÷ng qu¶ d­a hÊu bæ phanh ®á lßm lßm; nh÷ng x©u l¹p x­êng lñng l¼ng d­íi m¸i hiªn c¸c hiÖu c¬m; c¸i rèn mét chó kh¸ch tr­ng ra gi÷a trêi; mét viªn quan uÓ o¶i b­íc qua, tay phe phÈy c¸i qu¹t, ngùc ®eo tÊm B¾c §Êu béi tinh h×nh ch÷ thËp. ThËt lµ lén xén ! ThËt lµ nhèn nh¸o !( NguyÔn ¸i Quèc )T×m phÐp liÖt kª vµ nªu t¸c dông trong c¸c ®o¹n trÝch sau:BÀI TẬP 2. Bµi tËp 2: T×m phÐp liÖt kª trong ®o¹n trÝch sau: b. “TØnh l¹i em ¬i qua råi c¬n ¸c méng Em ®· sèng l¹i råi em ®· sèng! §iÖn giËt, dïi ®©m, dao c¾t, löa nung Kh«ng giÕt ®­îc em ng­êi con g¸i anh hïng” §iÖn giËt, dïi ®©m, dao c¾t, löa nungBài tập 3 : Em hãy quan sát bức tranh sau và đặt câu có sử dụng phép liệt kê để tả một số hoạt động diễn ra trên sân trường trong giờ ra chơi.C©u1.Các bạn học sinh chơi rất nhiều trò chơi nào cầu lông, nhảy dây, đá bóng...-> .liệt kê không theo cặp, tăng tiến từ trò chơi đơn lẻ, đến tập thể nhỏ, đến tập thể lớn.C©u2.Trên sân trường, có đủ các màu sắc của quần áo: xanh, đỏ, trắng, vàng...-> liệt kê không theo cặp, không tăng tiến. 2Sơ đồ bài học Liệt kêKhái niệmLiệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại.Phân loạiXét theo ý nghĩaXét theo cấu tạoLiệt kê theo từng cặpLiệt kê không theo từng cặpLiệt kê theo từng cặpLiệt kê không tăng tiến Tác dụng Để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.