Bài giảng Ngữ văn 7: Tiếng việt Chơi chữ

ng÷ v¡n 7Kính chào thầy, cô giáo và các em.BÀI GIẢNGVÝ dô 1:	Lµng gÇn cho chÝ xãm xaMÕn yªu trăm v¹n m¸i nhµ l¹ quen.VÝ dô 2:	B¹n vµng ch¬i víi b¹n VµngĐõng ch¬i b¹n VÖn ra ®µng c¾n nhau. TIẾNG VIỆTCHƠI CHỮ Bà già đi chợ Cầu Đông,Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng? Thầy bói xem quẻ nói rằng:Lợi thì có lợi nhưng răng không còn.Lợi lợi léc, lợi ích. bộ phận trong khoang miÖng.lợilợiLợi 1:Lợi 2,3:CHƠI CHỮ* VÝ dô: (SGK/163)1231). Sánh với Na-va “ranh tướng” Pháp Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương (Tú mỡ) 1). Sánh với Na-va “ranh tướng” Pháp Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương (Tú mỡ) 2). Mênh mông muôn mẫu một màu mưa Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ. ( Tú mỡ)2). Mênh mông muôn mẫu một màu mưa Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ. ( Tú mỡ)điệp âm 3). Con cá đối bỏ trong cối đá, Con mèo cái nằm trên mái kèo, Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em. (Ca dao)3). Con cá đối bỏ trong cối đá, Con mèo cái nằm trên mái kèo, Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em. (Ca dao)nói lái4). Ngọt thơm sau lớp vỏ gai, Qủa ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng. Mời cô mời bác ăn cùng, Sầu riêng mà hóa vui chung trăm nhà. (Phạm Hổ)4). Ngọt thơm sau lớp vỏ gai, Qủa ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng. Mời cô mời bác ăn cùng, Sầu riêng mà hóa vui chung trăm nhà. (Phạm Hổ)Đồng âm và trái nghÜa 5). Da tr¾ng vç b× b¹ch. 5). Da tr¾ng vç b× b¹ch.§ång nghÜaCác lối chơi chữ2). Mênh mông muôn mẫu một màu mưa Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ. ( Tú mỡ)trại âm(gần âm) Sánh với Na-va “ranh tướng” Pháp Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương.	 ( Tú Mỡ )Dùng lối nói trại âm -> Mỉa mai,giễu cợt tên chỉ huy quân sự Pháp.- Ranh (tướng) -> (tướng) ranh mãnh.- Danh (tướng) -> (tướng) giỏi, nổi tiếng.Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,	Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng.	Mời cô mời bác ăn cùng,	Sầu riêng mà hóa vui chung trăm nhà.	Dùng từ đồng âm.Sầu riêng > dùng từ trái nghĩa.Sầu riêngMột loại quả ở Nam Bộ.Tâm trạng buồn,khó thổ lộ.T¹o s¾c th¸i dÝ dám hµi h­íc Ví dụ(5): Da trắng vỗ bì bạch Rừng sâu mưa lâm thâm.HÁN VIỆT 	THUẦN VIỆTBì bạch 	Da trắngDùng từ đồng nghĩa.Lâm thâm 	Rừng sâu* C¸c lèi ch¬i ch÷ th­êng gÆp lµ: - Dïng tõ ng÷ ®ång ©m- Dïng lèi nãi tr¹i ©m (gÇn ©m)- Dïng c¸ch ®iÖp ©m- Dïng lèi nãi l¸i. - Dïng tõ ng÷ tr¸i nghÜa, ®ång nghÜa, gÇn nghÜa. * Ch¬i ch÷ ®­îc sö dông trong cuéc sèng th­êng ngµy, trong v¨n th¬, ®Æc biÖt lµ trong th¬ v¨n trµo phóng, trong c©u ®èi, c©u ®è Ghi nhí 2: Chẳng phải liu điu vẫn giống nhà,Rắn đầu biếng học chẳng ai tha.Thẹn đèn hổ lửa đau lòng mẹ,Nay thét mai gầm rát cổ cha.Ráo mép chỉ quen tuồng nói dối,Lằn lưng cam chịu dấu roi tra.Từ nay Trâu ,Lỗ chăm nghề học,Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia.	(Lê Quý Đôn)Bµi tËp 1:Bài tập 2:Mỗi câu sau đây có những tiếng nào chỉ các sự vật gần gũi nhau? Cách nói này có phải là chơi chữ không?-Trời mưa đất thịt trơn như mỡ, dò đến hàng nem chả muốn ăn.-Bà đồ Nứa,đi võng đòn tre,đến khóm trúc,thở dài hi hóp.thịtmỡ dònemchảNứatretrúchãpChơi chữ bằng những từ gần nghĩaBài tập 4. Năm 1946,bà Hằng Phương biếu Bác Hồ một gói cam,Bác Hồ đã làm một bài thơ cảm ơn như sau: Cảm ơn bà biếu gói cam, Nhận thì không đúng, từ làm sao đây? Ăn quả nhớ kẻ trồng cây, Phải chăng khổ tận đến ngày cam lai?Trong bài thơ này, Bác Hồ đã dùng lối chơi chữ như thế nào? Chơi chữ bằng các từ đồng âm camcam§åanÜhgng632i¬iaim«tÑ4¶Óucibm5è®u©C1hr¸igntaÜu÷hèt7÷hhc¬icKGi¶i « ch÷H­íng dÉn vÒ nhµ: Häc phÇn ghi nhí: N¾m ®­îc kh¸i niÖm ch¬i ch÷ Hoµn thiÖn bµi tËp §äc kÜ bµi “ Lµm th¬ lôc b¸t” vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong SGK.- S­u tÇm c¸c bµi th¬ lµm theo thÓ lôc b¸t.7. T¸c gi¶ cña bµi th¬ “L­îm”?6. C©u: “MÜ mµ xÊu” sö dông lèi ch¬i ch÷ nµo?2. C©u: §i tu phËt b¾t ¨n chay ThÞt chã ¨n ®­îc, thÞt cÇy th× kh«ngsö dông lèi ch¬i ch÷ nµo?1. Ng­êi ta th­êng dïng ch¬i ch÷ trong thÓ lo¹i d©n gian nµy?3. §iÒn tõ thÝch hîp vµo c©u ca dao sau: C«ng cha nÆng l¾m ... NghÜa mÑ b»ng trêi chÝn th¸ng c­u mang.5. ThÓ lo¹i v¨n b¶n nh»m biÓu ®¹t t×nh c¶m, c¶m xóc cña ng­êi viÕt?4. Tªn mét t¸c phÈm cña Ðt-m«n-®« ®ê A- mi-xi?