Bài giảng Ngữ văn 7 Tiết 34: Văn bản: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Tĩnh dạ tứ) Lí Bạch

 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:1. Đọc:2. Tìm hiểu chung:a. Tác giả:b. Tác phẩm:? Bài thơ thuộc thể thơ nào?- Thể thơ: ngũ ngôn cổ thể (một thể thơ trong đó mỗi câu thường có 5 hoặc 7 chữ, song không bị những quy tắc chặt chẽ về niêm, luật và đối ràng buộcPhiên âm: Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.Cử đầu vọng minh nguyệt,Đê đầu tư cố hương.Dịch thơ:Đầu giường ánh trăng rọi,Ngỡ mặt đất phủ sương.Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,Đê đầu nhớ cố hương.TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:1. Đọc:2. Tìm hiểu chung:a. Tác giả:b. Tác phẩm:c. Giải thích từ khó:SGK / 123Phiên âm: Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.Cử đầu vọng minh nguyệt,Đê đầu tư cố hương.Dịch thơ:Đầu giường ánh trăng rọi,Ngỡ mặt đất phủ sương.Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,Đê đầu nhớ cố hương.Tiết 34 V¨n b¶n : C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh ( TÜnh d¹ tø )Lý B¹chI/ §äc – TÌM HIỂU CHUNG II/ TÌM HIỂU VĂN BẢN :1. Hai câu đầu:Có ý kiến cho rằng: hai câu đầu là thuần túy tả cảnh. Hai câu cuối là thuần túy tả tình. Em có tán thành như thế không ? V× sao ? Hai câu đầu chủ yếu tả cảnh nhưng còn có sự xuất hiện của chủ thể trữ tình (qua từ “giường”, “ngỡ”). Hai câu cuối thiên về tả tình nhưng vẫn xuất hiện ánh trăng. Vừa tả cảnh, vừa tả tình (Tình trong cảnh, cảnh trong tình).TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản :1. Hai câu đầu:Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.Dịch thơ:Đầu giường ánh trăng rọi,Ngỡ mặt đất phủ sương.? Chủ thể trữ tình trong hai câu đầu là ai? Đang làm gì? Chủ thể trữ tình là tác giả, đang ngắm trăng ? Ngắm trăng ở vị trí nào?- Ở trên giường.Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản :1. Hai câu đầu:Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.Dịch thơ:Đầu giường ánh trăng rọi,Ngỡ mặt đất phủ sương.? Trong tư thế nào?- Tư thế: nằm ->đặc biệt ? Lúc bấy giờ tâm trạng của tác giả như thế nào?- Tâm trạng: trằn trọc, thao thức không ngủ được.Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản :1. Hai câu đầu:Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.Dịch thơ:Đầu giường ánh trăng rọi,Ngỡ mặt đất phủ sương.? Nếu thay từ “giường” bằng “bàn” thì ý nghĩa câu thơ có thay đổi không?Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu chung:1. Hai câu đầu:Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.Dịch thơ:Đầu giường ánh trăng rọi,Ngỡ mặt đất phủ sương.Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.bàn- Nếu thay từ “giường” bằng từ “bàn” thì ý nghĩa câu thơ sẽ khác.Sàng (giường): nằm trên giường mà không ngủ được (cũng có thể ngủ rồi song tỉnh dậy mà không ngủ lại được) mới thấy ánh trăng sáng xuyên qua cửa. Án, trác (bàn ): tác giả đang ngồi đọc sách nhìn thấy ánh trăng  không bộc lộ rõ tâm trạng của nhà thơ.TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1. Hai câu đầu:Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.Dịch thơ:Đầu giường ánh trăng rọi,Ngỡ mặt đất phủ sương.Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương. Cách dùng từ “sàng” (giường) rất tinh tế   Tâm trạng nhà thơ: trong một đêm trăng rất sáng ở chốn tha hương, nhà thơ đã trằn trọc, thao thức không ngủ đượcTiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1. Hai câu đầu:Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.Dịch thơ:Đầu giường ánh trăng rọi,Ngỡ mặt đất phủ sương.Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.? Giải thích nghĩa của từ: Nghi thị ?? Nêu nhận xét về nghệ thuật liên tưởng ?TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1. Hai câu đầu:Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.Dịch thơ:Đầu giường ánh trăng rọi,Ngỡ mặt đất phủ sương.Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.- Nghi thị (ngỡ là): sự ngỡ ngàng, nghi ngờ khó phân biệt. Cảm nhận về ánh trăng: “Ngỡ là sương trên mặt đất”, trăng sáng quá chuyển thành màu trắng giống như sương → khoảng khắc suy nghĩ của con người.TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1. Hai câu đầu:? Ở hai câu thơ sau không thuần túy tả tình, mà còn tả cảnh. Hãy chỉ ra cụ thể?2. Hai câu cuối:TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1. Hai câu đầu:2. Hai câu sau:Phiên âm:Cử đầu vọng minh nguyệt,Đê đầu tư cố hương.Dịch thơ:Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,Cúi đầu nhớ cố hương.- Tư cố hương  Trực tiếp tả tình - Cử đầu, đê đầu, vọng minh nguyệt → Vừa tả người, vừa tả cảnhDịch thơ:Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,Cúi đầu nhớ cố hương.TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1. Hai câu đầu:2. Hai câu sau:Phiên âm:Cử đầu vọng minh nguyệt,Đê đầu tư cố hương.Dịch thơ:Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,Cúi đầu nhớ cố hương.- Cử đầu (ngẩng đầu): + Vừa như một động tác tất yếu để kiểm nghiệm vùng sáng trước giường là sương hay trăng+ Vừa xác định điểm nhìn thay đổi: ánh mắt nhà thơ chuyển từ trong ra ngoài, từ mặt đất lên bầu trời; từ chỗ chỉ thấy ánh trăng đầu giường đến chỗ thấy cả vầng trăng. Phiên âm:Cử đầu vọng minh nguyệt,Đê đầu tư cố hương.Dịch thơ:Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,Cúi đầu nhớ cố hương.TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1. Hai câu đầu:2. Hai câu sau:Phiên âm:Cử đầu vọng minh nguyệt,Đê đầu tư cố hương.Dịch thơ:Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,Cúi đầu nhớ cố hương.- Đê đầu (cúi đầu):Không phải là để nhìn một lần nữa “sương trên mặt đất” mà để suy ngẫm về quê hương - Nhớ cố hương→ Tâm trạng “nhớ cố hương” được thể hiện qua tư thế, cử chỉ, tâm trạng thường trực, sâu nặng biết bao.Phiên âm:Cử đầu vọng minh nguyệt,Đê đầu tư cố hương.Dịch thơ:Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,Cúi đầu nhớ cố hươngTiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1. Hai câu đầu:2. Hai câu sau:Phiên âm:Cử đầu vọng minh nguyệt,Đê đầu tư cố hương.Dịch thơ:Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,Cúi đầu nhớ cố hương.- Cử đầu (ngẩng đầu): Hướng ra ngoại cảnh là để ngắm trăng - Đê đầu (cúi đầu):Hoạt động hướng nội, trĩu nặng tâm tư→ Xúc cảnh sinh tình:Nhớ quê, thao thức không ngủ, nhìn trăng. Nhìn trăng, lại càng nhớ quê.TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chungII. Tìm hiểu văn bản:1. Hai câu đầu:2. Hai câu sau:Phiên âm:Cử đầu vọng minh nguyệt,Đê đầu tư cố hương.Dịch thơ:Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,Cúi đầu nhớ cố hương.? Ở hai câu thơ cuối có sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Nghệ thuật đối : Đê đầu >Xúc cảm của nhà thơ – chủ đề của tác phẩm được dồn nén, thể hiện rõ nhất ở câu thơ cuối cùng. Phiên âm:Sàng tiền minh nguyệt quang,Nghi thị địa thượng sương.Cử đầu vọng minh nguyệt,Đê đầu tư cố hương.TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chungII. Tìm hiểu văn bản:1. Hai câu đầu:2. Hai câu sau:3. Nghệ thuật và ý nghĩa:? Qua tìm hiểu văn bản: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh em thấy bài thơ có nét đặc sắc nghệ thuật nào? Từ đó rút ra ý nghĩa bài thơ?TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản: 3. Nghệ thuật và ý nghĩa a. Nghệ thuật:- Xây dựng hình ảnh gần gũi, ngôn ngữ tự nhiên, bình dị.- Sử dụng phép đối ở câu 3,4(số lượng các tiếng bằng nhau, cấu trúc cú pháp, từ loại của các chữ ở các vế tương ứng với nhau.) b. Ý nghĩa: - Nỗi lòng đối với quê hương da diết, sâu nặng trong tâm hồn, tình cảm người xa quê.- Có người dịch Tĩnh dạ tứ thành hai câu thơ như sau: “Đêm thu trăng sáng như sươngLý Bạch ngắm cảnh nhớ thương quê nhà”	Em hãy nhận xét hai câu thơ dịch trên? Gợi ý: Tìm điểm giống nhau và điểm khác nhau giữa bản dịch thơ của Tương Như dịch và hai câu thơ dịch trong bài tập.TiÕt 34: V¨n b¶n C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (TÜnh d¹ tø) - LÝ B¹chI. Đọc – Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:III. Luyện tập:TỔNG KẾT:C©u 1: Bµi th¬ “ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh” ®­îc t¸c gi¶ viÕt trong hoµn c¶nh nµo? A. Míi rêi quª ra ®i B. Ở quê hương trông trăng nảy sinh tâm trạng C. Khi tác giả đang sống tha hương trong cảnh li loạn D. Sèng ë ngay quª nhµ C©u 2: Chủ đề của bài thơ là gì ? A. Đăng sơn ức hữu (lên núi nhớ bạn) B. Sơn thủy hữu tình (non nước hữu tình) C. Vọng nguyệt hoài hương( trông trăng ngớ quê) D. Tức cảnh sinh tình (trước cảnh sinh tình) TỔNG KẾTCâu hỏi:Hãy chỉ ra những biện pháp nghệ thuật của bài thơ?Nghệ thuật:	+ Xây dựng hình ảnh gần gũi, ngôn ngữ tự nhiên, bình dị. +Sử dụng phép đối ở câu 3,4 (số lượng các tiếng bằng nhau, cấu trúc cú pháp, từ loại của các chữ ở các vế tương ứng với nhau.	2. Nội dung:Nỗi lòng đối với quê hương da diết, sâu nặng trong tâm hồn, tình cảm người xa quê.Qua bài thơ em có nhận xét gì về tình cảm của tác giả với quê hương?* Höôùng daãn học tập: - Đối với bài học ở tiết này: + Học phaàn noäi dung baøi hoïc + Học phần phiên âm và dịch thơ. Tìm thêm một số bài thơ khác của Lí Bạch. + Dựa vào phần dịch nghĩa tập so sánh để thấy được sự khác nhau giữa bản dịch thơ và nguyên tác - Đối với bài học ở tiết tiếp theo: Chuaån bò baøi môùi: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê + Đọc văn bản. + Tìm hiểu phần đọc – hiểu chú thích (SGK/125,126,127) + Chú ý về phép đối.chóc c¸c em häc tèt