Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 59: Chơi Chữ

GIÁO VIÊN DẠY:ĐỖ THỊ KIỀU LAMTRƯỜNG THCS TÂN HIỆPCHÀO MỪNG QUÝ THẦY CƠ ĐẾN DỰ GIỜ LỚP 7/3* Kiểm tra bài cũ:Thế nào là điệp ngữ? Cho ví dụ? Nêu tác dụng của điệp ngữ?Điệp ngữ có những dạng nào?*Trả iời :-Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ hoặc cả một câu để làm nỗi bật ý ,gây cảm xúc mạnh .Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ,từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.VD:Tre giữ làng ,giữ nước ,giữ mái nhà tranh .-Điệp ngữ có nhiều dạng :điệp ngữ cách quãng ,điệp ngữ nối tiếp ,điệp ngữ chuyển tiếp (diệp ngữ vòng )Tiết 59CHƠI CHỮI.Thế nào là chơi chữ?Đọc bài ca dao sau đây và trả lời câu hỏi : Bà già đi chợ Cầu Đơng,Bĩi xem một quẻ lấy chồng lợi chăng? Thầy bĩi xem quẻ nĩi rằng:Lợi thì cĩ lợi nhưng răng khơng cịn.1.Từ ngữ nào được lặp lại trong bài ca dao trên? lợi1lợi3Lợi2 2. Em cĩ nhận xét gì về nghĩa của từ lợi trong bài ca dao?..........................................................................................................................................................................................................................................Lợi 1: thuận lợi, lợi lộc,lợi íchLợi 2, 3: bộ phận chứa răng3.Việc sử dụng từ lợi ở câu cuối của bài ca dao là dựa vào hiện tượng gì của từ ngữ?..............................................................................Hiện tượng Đồng âm4.Việc sử dụng từ lợi như trên cĩ tác dụng gì?.....................................................................................................................Tạo sắc thái dí dỏm, hài hước,...làm cho câu văn hấp dẫn, thú vị 5.Thế nào là chơi chữ ? I.Thế nào là chơi chữ?CHƠI CHỮChơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm , về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dõm ,hài hước ,làm câu văn hấp dẫn thú vị .(1).Sánh với Na-va “ranh tướng” Pháp Tiếng tăm nồng nặc ở Đơng Dương . (Tú mỡ) (2).Mênh mơng muơn mẫu một màu mưaMỏi mắt miên man mãi mịt mờ. ( Tú mỡ) (3).Con cá đối bỏ trong cối đá,Con mèo cái nằm trên mái kèo,Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em. (Ca dao) (4). Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,Qủa ngon lớn mãi cho ai đẹp lịng. Mời cơ mời bác ăn cùng,Sầu riêng mà hĩa vui chung trăm nhà. (Phạm Hổ)trại âm (gần âm) điệp âm nĩi lái Đồng âm và trái nghĩa “ranh tướng” M M m m m m m m m m m m m m cá đối cối đá mái kèo Sầu riêng vui chung mèo cái II.Các lối chơi chữ : Ngoài lối chơi chữ như đã dẫn ở mục I,còn những lối chơi chữ khác.Em hãy chỉ ra lối chơi chữ trong những câu dưới đây:II.Các lối chơi chữ-Các lối chơi chữ thường gặp là :+Dùng từ ngữ đồng âm ;+Dùng lối nói trại âm (gần âm) ;+Dùng cách điệp âm ;+Dùng lối nói lái ;+Dùng từ trái nghĩa ,đồng nghĩa .gần nghĩa .-Chơi chữ được sử dụng trong cuộc sống hằng ngày ,trong văn thơ ,đặc biệt là trong văn thơ trào phúng ,trong câu đối ,câu đố .III. LUYỆN TẬP: 1.Đọc bài thơ dưới đây và cho biết tác giả đã dùng những từ ngữ nào để chơi chữ. Chẳng phải liu điu vẫn giống nhà, Rắn đầu biếng học chẳng ai tha. Thẹn đèn hổ lửa đau lịng mẹ, Nay thét mai gầm rát cổ cha. Ráo mép chỉ quen tuồng nĩi dối, Lằn lưng cam chịu dấu roi tra. Từ nay Trâu Lỗ chăm nghề học, Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia. (Lê Quý Đơn)liu điu Rắn hổ lửamai gầmRáo Lằn Trâu Lỗhổ mang 2. Mỗi câu sau đây cĩ những tiếng nào chỉ các sự vật gần gũi nhau? Cách nĩi này cĩ phải là chơi chữ khơng?-Trời mưa đất thịt trơn như mỡ,dị đến hàng nem chả muốn ăn.-Bà đồ Nứa,đi võng địn tre,đến khĩm trúc,thở dài hi hĩp.thịtmỡ,dịnem chảNứatretrúchóp3.Sưu tầm một số cách chơi chữ trong sách báo (Hoa học trị,Thiếu niên tiền phong,văn nghệ,...)4.Năm 1946,bà Hằng Phương biếu Bác Hồ một gĩi cam,Bác Hồ đã làm một bài thơ tỏ lòng cảm ơn như sau: Cảm ơn bà biếu gĩi cam, Nhận thì khơng đúng, từ làm sao đây? Ăn quả nhớ kẻ trồng cây, Phải chăng khổ tận đến ngày cam lai?Trong bài thơ này, Bác Hồ đã dùng lối chơi chữ như thế nào? Chơi chữ bằng cách dùng từ đồng âm camcamBÀI TẬP BỔ SUNG 1 2 345 Gợi ý và câu hỏi:	Cĩ 6 chữ: Lối chơi chữ được sử dụng trong câu thơ sau: Chữ tài liền với chữ tai một vần (Nguyễn Du)tirâạm 1 2 345 Gợi ý và câu hỏi:	2. Cĩ 9 chữ: Lối chơi chữ được sử dụng trong bài ca dao sau: Đi tu phật bắt ăn chay, Thịt chĩ ăn được,thịt cầy thì khơng.tirâạđmnồngghĩaBÀI TẬP BỔ SUNGBÀI TẬP BỔ SUNG1 2 345 tirâạđmGợi ý và câu hỏi:	3. Cĩ 6 chữ: Lối chơi chữ nào được sử dụng trong bài tốn vui? Một đàn gà mà bươi trong bếp,hai ơng bà đập chết hai con.Hỏi cịn mấy con? nồngg hĩanĩiláiBÀI TẬP BỔ SUNG1 2 345 tirâạđmGợi ý và câu hỏi:	5. Cĩ 6 chữ: Đây là lối chơi chữ gì trong câu sau: Cơ cẩm cầm cái chổi chọc chú chuột chù chết cứng....nồngghĩanĩiláiđiệpmâ: 1 2 345 tirâạđmGợi ý và câu hỏi:	5. Cĩ 6 chữ: Lối chơi chữ nàođược sử dụng trong câu sau: Kiến bị đĩa thịt, đĩa thịt bị nồngâghĩanĩiláiđiệpmâđmồgnBÀI TẬP BỔ SUNG DẶN DÒ:-Về nhà hoàn thiện các bài tập.-Làm bài tập số 3 (sưu tầm một số cách chơi chữ trong sách báo ).-Đọc bài đọc thêm( trang 166).-Soạn bài :làm thơ lục bát . CHÚC QUÝ THẦY CƠ DỒI DÀO SỨC KHOẺCÁC EM HỌC TIẾN BỘTRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO