Bài giảng Ngữ văn 8: Câu cảm thán

chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vÒ dù giê th¨m lípLíp 8/1M«n: Ng÷ v¨n Kiểm tra bài cũ :1. Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu cầu khiến ?2. Hãy khoanh tròn vào chữ cái đầu câu mà em cho đó là câu cầu khiến.Người thuê viết nay đâu ? ( Vũ Đình Liên )B. Bạn hãy giữ yên lặng.C. Đẹp biết bao !B a, Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết Một người như thế ấy!  Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!...Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn. ( Lão Hạc- Nam Cao)Hỡi ơi lão Hạc! b) Nµo ®©u nh÷ng ®ªm vµng bªn bê suèi Ta say måi ®øng uèng ¸nh tr¨ng tan? §©u nh÷ng ngµy m­a chuyÓn bèn ph­¬ng ngµn Ta lÆng ng¾m giang s¬n ta ®æi míi? §©u nh÷ng b×nh minh c©y xanh n¾ng géi, TiÕng chim ca giÊc ngñ ta t­ng bõng? §©u nh÷ng chiÒu lªnh l¸ng m¸u sau rõng Ta ®îi chÕt m¶nh mÆt trêi gay g¾t, §Ó ta chiÕm lÊy riªng phÇn bÝ mËt? Than «i!Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u? (Nhí rõng- ThÕ L÷)Than «i! Ví dụĐặc điểm hình thức Chức nănga. Hỡi ơi lão Hạc!Có từ cảm thán: Hỡi ơiCó dấu chấm than(!) ở cuối câu.- Cảm xúc vừa thương xót, vừa trách móc.b. - Than ôi!Có từ cảm thán: Than ôiCó dấu chấm than (!)ở cuối câu.- Cảm xúc tiếc nuối.a. Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi!=> Tự hàob. Bỗng lòe chớp đỏ Thôi rồi , Lượm ơi!=>Thương xótc. Ha ha! Một lưỡi gươm!=> Vui mừngHìi ¬i L·o H¹c! Th× ra ®Õn lóc cïng l·o còng cã thÓ lµm liÒu nh­ ai hÕt  Mét ng­êi nh­ thÕ Êy!  Mét ng­êi ®· khãc v× trãt lõa mét con chã!  Mét ng­êi nhÞn ¨n ®Ó tiÒn l¹i lµm ma, bëi kh«ng muèn liªn luþ ®Õn hµng xãm, l¸ng giÒng  Con ng­êi ®¸ng kÝnh Êy b©y giê còng theo gãt Binh T­ ®Ó cã ¨n ­? Cuéc ®êi qu¶ thËt cø mçi ngµy mét thªm ®¸ng buån  -Nam Cao- c. Ôi, con đã cho bố bất ngờ quá lớn. - Tạ Duy Anh- b. Những người muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ? - Vũ Đình Liên- -> Kh«ng ph¶i c©u nµo chøa dÊu chÊm than vµ béc lé c¶m xóc ®Òu lµ c©u c¶m th¸n. -> Cã mét sè Ýt c©u c¶m th¸n kÕt thóc b»ng dÊu chÊm (.) -> Có những câu bộc lộ cảm xúc nhưng không phải là câu cảm thán.Bµi 1: H·y cho biÕt c¸c c©u trong ®o¹n trÝch sau cã ph¶i ®Òu lµ c©u c¶m th¸n kh«ng. V× sao?a) Than «i! Søc ng­êi khã lßng ®Þch næi víi søc trêi! ThÕ ®ª kh«ng sao cù l¹i ®­îc víi thÕ n­íc! Lo thay! Nguy thay! Khóc ®ª nµy háng mÊt. (Ph¹m Duy Tèn, Sèng chÕt mÆc bay)b) Hìi c¶nh rõng ghª gím cña ta ¬i! (ThÕ L÷, Nhí rõng)Bµi tËp 2: Ph©n tÝch t×nh c¶m, c¶m xóc ®­îc thÓ hiÖn trong nh÷ng c©u sau ®©y. Cã thÓ xÕp nh÷ng c©u nµy vµo kiÓu c©u c¶m th¸n ®­îc kh«ng? V× sao? Ai lµm cho bÓ kia ®Çy Cho ao kia c¹n cho gÇy cß con? (Ca dao)b) Xanh kia th¨m th¼m tõng trªn V× ai g©y dùng cho nªn nçi nµy? (Chinh phô ng©m khóc) Lêi than thë cña ng­êi n«ng d©n d­íi chÕ ®é phong kiÕn. Lêi than thë cña ng­êi chinh phô tr­íc nçi tru©n chuyªn do chiÕn tranh g©y ra. TÊt c¶ c¸c c©u trong phÇn nµy ®Òu béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc nh­ng kh«ng ph¶i lµ c©u c¶m th¸n v× kh«ng cã h×nh thøc ®Æc tr­ng cña kiÓu c©u nµy. ? Nh¾c l¹i ®Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n?Kiểu câuHình thứcChức năngNghi vấnCầu khiếnCảm thán- Có từ nghi vấn hoặc từ “hay”.- Cuối câu có dấu chấm hỏi (?)- Dùng để hỏi.- Cầu khiến, khẳng định, phủ định, đe dọa, bộc lộ tình cảm, cảm xúc...- Có từ cầu khiến.- Cuối câu có dấu chấm than (!)hoặc dấu chấm(.)- Ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo...- Có từ cảm thán.- Cuối câu có dấu chấm than (!)- Bày tỏ trực tiếp cảm xúc? H·y thªm c¸c tõ ng÷ c¶m th¸n ®Ó chuyÓn ®æi c¸c c©u sau thµnh c©u c¶m th¸n?a) Anh ®Õn muén qu¸. b) Buæi chiÒu th¬ méng.c) Nh÷ng ®ªm tr¨ng thËt ®Ñp.Buæi chiÒu th¬ méng biÕt bao!¤i, nh÷ng ®ªm tr¨ng thËt ®Ñp!Trêi ¬i, anh ®Õn muén qu¸!Chào tạm biệt