Bài giảng Ngữ văn 8 - Phân tích tác phẩm Tiết 105: Thuế máu - Ca Thị Hồng Yến

Yến kiĨm tra bµi cị: Nªu gi¸ trÞ néi dung vµ nghƯ thuËt bµi HÞch t­íng sÜ cđa TrÇn Quèc TuÊn? Tr¶ lêi: Bµi HÞch t­íng sÜ cđa TrÇn Quèc TuÊn ph¶n ¸nh tinh thÇn yªu n­íc nång nµn cđa d©n téc ta trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng ngo¹i x©m, thĨ hiƯn qua lßng c¨m thï giỈc, ý chÝ quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng kỴ thï x©m l­ỵc. §©y lµ mét ¸ng v¨n chÝnh luËn xuÊt s¾c, cã sù kÕt hỵp gi÷a lËp luËn chỈt chÏ,s¾c bÐn víi lêi v¨n thèng thiÕt,cã søc l«i cuèn m¹nh mÏ.( Trích: “Bình Ngô đại cáo”)Nguyễn Trãi Văn bản:Tiết105NGUYỄN TRÃI (1380- 1442)Nguyễn Trãi (1380 –1442) -Là nhà yêu nước ,anh hùng dân tộc. - Có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Minh và xây dựng đất nước. - Là người Việt Nam đầu tiên được UNESCO công nhận là danh nhân văn hóa thế giới (năm 1980)(xem lại sách Ngữ văn 7, tập 1, trang 79)TiÕt 105 : V¨n b¶n : (NguyƠn Tr·i)Nước Đại Việt taI . ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH :1. Tác giả :(Trích Bình Ngô đại cáo) - và đền thờ Nguyễn Trãi ở Côn Sơn CổngTiÕt 105 : V¨n b¶n : (NguyƠn Tr·i)Nước Đại Việt taI . ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH 1. Tác giả :2. Tác phẩm : (Trích Bình Ngô đại cáo) -(Xem SGK Ngữ văn 7 tập 1/79)- Bình:- Ngô:- Đại cáo:- Bình Ngô đại cáo:Dẹp yênTên nước Ngô thơì Tam Quốc (Trung Quốc)Bài cáo tuyên bố sự kiện trọng đạiTuyên bố về sự nghiệp đánh dẹp giặc Ngô (giặc Minh)Ý nghĩa nhan đề“Bình Ngơ đại cáo” bằng chữ Hán và chữ quớc ngữTiÕt 105 : V¨n b¶n : (NguyƠn Tr·i)Nước Đại Việt taI . ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH 1. Tác giả :(xem SGK Ngữ văn 7/79)2. Tác phẩm : -Thể loại :Cáo(Trích Bình Ngô đại cáo) -Đặc điểm của thể Cáo- Tác giả: Vua chúa hoặc thủ lĩnh- Lời văn: Phần lớn được viết theo lối văn biền ngẫu (không có vần hoặc có vần, thường có đối, câu dài ngắn không gò bó, mỗi cặp hai vế đối nhau)- Nội dung: Trình bày một chủ trương hay công bố một kết quả của một sự nghiệp để mọi người cùng biết. - Bố cục: 4 phần+ Nêu luận đề chính nghĩa+ Vạch rõ tội ác kẻ thù+ Kể lại quá trình kháng chiến + Tuyên bố chiến thắng, nêu cao chính nghĩa. TiÕt 105 : V¨n b¶n : (NguyƠn Tr·i)Nước Đại Việt taI . ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH :1. Tác giả :2. Tác phẩm : -Thể loại :Cáo(SGK/67)(Trích Bình Ngô đại cáo) -CHIẾUHỊCHCÁOGiống:Khác:- Đều là kiểu văn bản nghị luận cổ, dùng lối văn biền ngẫu.- Do vua chúa hoặc thủ lĩnh phong trào viết.- Ban bố mệnh lệnh.- Cổ động thuyết phục, kêu gọi đấu tranh.- Trình bày chủ trương, cơng bố thành quả của một sự nghiệp lớn.BỚ CỤC BÀI CÁO4 phần1/ Phần 1:Nêu luận đề chính nghĩa2/ Phần 2: Vạch tợi ác kẻ thù3/ Phần 3: Kể lại quá trình kháng chiến4/ Phần 4: Tuyên bớ chiến thắng nêu cao chính nghĩaBỚ CỤC BÀI BÌNH NGƠ ĐẠI CÁO4 phần1/ Phần 1: Nêu luận đề chính nghĩa2/ Phần 2:Lập bản cáo trạng tội ác giặc Minh3/ Phần 3: Phản ánh quá trình cuộc khởi nghĩa Lam Sơn- Từ những ngày đầu gian khổ, đến lúc thắng lợi.4/ Phần 4:Khẳng định nền độc lập vững chắc, đất nước mở ra một kỷ nguyên mới, nêu lên bài học lịch sử TiÕt 105 : V¨n b¶n : (NguyƠn Tr·i)Nước Đại Việt taI . ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH 1. Tác giả :2. Tác phẩm : -Thể loại :Cáo(SGK/67)(Trích Bình Ngô đại cáo) --Hoàn cảnh sáng tác :Năm 1428 sau cuộc kháng chiến chống Minh thắng lợi.- Vị trí đoạn trích : Trích phần đầu bài Bình Ngô đại cáo TiÕt 105 : V¨n b¶n : (NguyƠn Tr·i)Nước Đại Việt taI . ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH:1. Tác giả :2. Tác phẩm : (Trích Bình Ngô đại cáo) -II . ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN :Từng nghe:Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.Như nước Đại Việt ta từ trước.Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,Núi sông bờ cõi đã chia,Phong tục Bắc Nam cũng khác.Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời xây nền độc lập,Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên, mỗi bên xưng đế một phương.Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,Song hào kiệt đời nào cũng có.Vậy nên:Lưu Cung tham công nên thất bại,Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong,Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô,Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã.Việc xưa xem xétChứng cớ còn ghi.NƯỚC ĐẠI VIỆT TABỚ CỤC BÀI BÌNH NGƠ ĐẠI CÁO4 phần2/ Phần 2: Lập bản cáo trạng tội ác giặc Minh3/ Phần 3: Phản ánh quá trình cuộc khởi nghĩa Lam Sơn- Từ những ngày đầu gian khổ, đến lúc thắng lợi.4/ Phần 4: Khẳng định nền độc lập vững chắc, đất nước mở ra một kỷ nguyên mới, nêu lên bài học lịch sử 1/ Phần 1: Nêu luận đề chính nghĩaBè cơc ®o¹n trích: - Hai câu đầu: Nguyên lí nhân nghĩa- Tám câu tiếp: Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.- Sáu câu cuối: Sức mạnh của nhân nghĩa, sức mạnh của độc lập dân tộc.TiÕt 105 :V¨n b¶n(NguyƠn Tr·i)Nước Đại Việt taI.ĐỌC –TÌM HIỂU CHÚ THÍCH:1. Tác giả : 2. Tác phẩm : II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN : 1. Nguyên lí nhân nghĩa: ( hai câu đầu ) * nh©n nghÜa - yªn d©n:+ NT:Dïng tõ ng÷ chuÈn x¸c, trang träng, giµu ý nghÜa.®iÕu ph¹t - trõ b¹o: + ND:" Nh©n nghÜa": chèng quân x©m l­ỵc, lµm cho d©n an h­ëng th¸i b×nh, h¹nh phĩc.=> C¸ch ®Ỉt vÊn ®Ị khÐo lÐo, giµu søc thuyÕt phơc.2. Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt : ( 8 câu tiếp theo ) Như nước Đại Việt ta từ trước ,Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,Núi sông bờ cõi đã chia ,Phong tục Bắc Nam cũng khác .Từ Triệu ,Đinh ,Lý ,Trần bao đời xây nền độc lập,Cùng Hán ,Đường ,Tống ,Nguyên mỗi bên xưng đế một phương ,Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau ,Song hào kiệt đời nào cũng có .(Trích Bình Ngô đại cáo) -TiÕt 105 :V¨n b¶n(NguyƠn Tr·i)Nước Đại Việt ta- V¨n hiÕn l©u ®êi - Phong tơc riªng - L·nh thỉ riªng - LÞch sư riªng - ChÕ ®é , chđ quyỊn riªng (Trích Bình Ngô đại cáo) -I. ĐỌC – TÌM HIỂU CHÚ THÍCH :1. Tác giả : 2. Tác phẩm : II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN : 1. Nguyên lí nhân nghĩa: ( hai câu đầu ) 2. Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt : ( 8 câu tiếp theo ) Văn MiÕu Quèc Tư Gi¸mChïa Mét cétCè ®« Hoa L­Hå G­¬mCợt mớc nước Đại ViệtBản đờ Đại ViệtPhong tơc ngµy TÕtQuốc kì triều LíRồng đá thời Hậu LêTiền thời ĐinhTiền thời TrầnTiền thời Tiền LêTiền thời Hậu Lê Nam quèc s¬n hµNam quèc s¬n hµ, Nam ®Õ c­TiƯt nhiªn ®Þnh phËn t¹i thiªn th­... (LÝ Th­êng KiƯt)DÞch th¬:S«ng nĩi n­íc Nam vua Nam ëV»ng vỈc s¸ch trêi chia xø së ...TiÕt 105 :V¨n b¶n(NguyƠn Tr·i)Nước Đại Việt ta+NT:Sư dơng tõ ng÷ thĨ hiƯn tÝnh chÊt hiĨn nhiªn, vèn cã; nghƯ thuËt so s¸nh, liƯt kª; c©u v¨n biỊn ngÉu .+ ND:Kh¼ng ®Þnh ®éc lËp, chđ quyỊn cđa d©n téc. - V¨n hiÕn l©u ®êi - Phong tơc riªng - L·nh thỉ riªng - LÞch sư riªng - ChÕ ®é , chđ quyỊn riªng (Trích Bình Ngô đại cáo) -I. ĐỌC – TÌM HIỂU CHÚ THÍCH :1. Tác giả : 2. Tác phẩm : II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN : 1. Nguyên lí nhân nghĩa: ( hai câu đầu ) 2. Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt : ( 8 câu tiếp theo ) => Giọng điệu đanh thép hùng hồn thể hiện niềm tự hào dân tộc .Thảo luận nhóm nhỏ: 2 phútCó thể nói: Ý thức dân tợc ở đoạn trích “Nước Đại Việt ta” là sự tiếp nới và phát triển ý thức dân tợc ở bài thơ “Sơng núi Nước Nam” được khơng? Vì sao ?Gợi ý: Những yếu tớ nào được nói tới trong “Sơng núi nước Nam”, những yếu tớ nào được bở sung trong “Nước Đại Việt ta” .Sơng núi Nước NamNước Đại Việt ta - Lãnh thổ- Chủ quyền Tuyên ngơn đợc lập lần thứ nhất - Lãnh thổ- Chủ quyền- Văn hiến- Phong tục tập quán- Lịch sử riêng Tuyên ngơn đợc lập lần thứ hai.TiÕt 105 :V¨n b¶n(NguyƠn Tr·i)Nước Đại Việt ta+NT:Sư dơng tõ ng÷ thĨ hiƯn tÝnh chÊt hiĨn nhiªn, vèn cã; nghƯ thuËt so s¸nh, liƯt kª; c©u v¨n biỊn ngÉu .+ ND:Kh¼ng ®Þnh ®éc lËp, chđ quyỊn cđa d©n téc. - V¨n hiÕn l©u ®êi - Phong tơc riªng - L·nh thỉ riªng - LÞch sư riªng - ChÕ ®é , chđ quyỊn riªng I. ĐỌC – TÌM HIỂU CHÚ THÍCH :II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN : 1. Nguyên lí nhân nghĩa: ( hai câu đầu ) 2. Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt : ( 8 câu tiếp theo ) 3. Sức mạnh của nhân nghĩa , sức mạnh của độc lập dân tộc ( 6 câu cuối ) =>Giọng điệu đanh thép hùng hồn thể hiện niềm tự hào dân tộc .(Trích Bình Ngô đại cáo) -3. Sức mạnh của nhân nghĩa , sức mạnh của độc lập dân tộc ( 6 câu cuối ) Vậy nên : Lưu Cung tham công nên thất bại, Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong, Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô, Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã. Việc xưa xem xét Chứng cớ còn ghi.- NT : Liệt kê dẫn chứng theo trình tự thời gian lịch sử .- ND : Sự thảm bại của kẻ thù và những chiến công hiển hách của dân tộc ta.- Câu cuối: Lời khẳng định đanh thép về sức mạnh của chân lí ,của chính nghĩa quốc gia dân tộc,là lẽ phải không thể chối cãi được .III.TỔNG KẾT :Ghi nhớ Víi c¸ch lËp luËn chỈt chÏ vµ chøng cø hïng hån, ®o¹n trÝch “ N­íc §¹i ViƯt ta” cã ý nghÜa nh­ mét b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp: N­íc ta lµ ®Êt n­íc cã nỊn v¨n hiÕn l©u ®êi, cã l·nh thỉ riªng, phong tơc riªng, cã chđ quyỊn, cã truyỊn thèng lÞch sư ; kỴ x©m l­ỵc lµ ph¶n nh©n nghÜa, nhÊt ®Þnh thÊt b¹i.cđng cè H·y hoµn thµnh s¬ ®å kh¸i qu¸t tr×nh tù lËp luËn cđa ®o¹n trÝch N­íc §¹i ViƯt ta?Nguyªn lÝ nh©n nghÜaYªn d©n B¶o vƯ ®Êt n­íc ®Ĩ yªn d©nCh©n lÝ vỊ sù tån t¹i ®éc lËp cã chđ quyỊn cđa d©n técSøc m¹nh cđa nh©n nghÜaSøc m¹nh cđa ®éc lËp ®©n técV¨n hiÕn l©u ®êiL·nh thỉ riªngPhong tơc riªngLÞch sư riªngChÕ ®é, chđ quyỊn riªngTrõ b¹oGiỈc Minh x©m l­ỵc(1)(3)(4)(5)(6)(7)(8)(2) HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:1. Học bài (vở ghi), học thuộc đoạn trích “Nước Đại Việt ta”2. Soạn bài: “Bàn luận về phép học” -Đọc văn bản và tìm hiểu chú thích. -Trả lời các câu hỏi phần đọc -hiểu văn bản .XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN !Kính chúc các thầy cô và các em học sinhvui vẻ, mạnh khoẻCHÀO TẠM BIỆT!