Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 101: Hành động nói - Nguyễn Thị Thanh Trang

Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cữa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:	- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.	Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.(Thạch Sanh) Lí Thông có đạt được mục đích của mình không ? Chi tiết nào nói lên điều đó ?Tiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ?	* Đoạn trích :	Mẹ con LÍ Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cữa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:	- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.	Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.(Thạch Sanh) Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì ?Tiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ?	* Đoạn trích :	Mẹ con LÍ Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cữa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:	- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.	Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.(Thạch Sanh) Nếu hiểu hành động là “việc làm cụ thể của con người nhằm mục đích nhất định” thì việc làm của Lí Thông có phải là một hành động không ? Vì sao ?Tiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ?* Ghi nhớ: SGK/62.Hành động nói là gì? Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.Tiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ?* Ghi nhớ: SGK/62. - Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. (Thạch Sanh)Trong lời nói của Lí Thông, ngoài câu đã phân tích, mỗi câu còn lại nhằm mục đích nhất định. Hãy chỉ rõ từng mục đích nói trong từng câu cụ thể ?Câu Mục đíchCon trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. trình bàyNay em giết nó, tất không khỏi bị tội chếtđe dọaCó chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.hứa hẹnII. MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:Tiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ?* Ghi nhớ: SGK/62.II. MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:II.2 Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích sau và cho biết mục đích của mỗi hành động. Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống: - Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu? Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa: - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc. [] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí những tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc: - U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!... (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)Tiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ?* Ghi nhớ: SGK/62.II. MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?  Hành động hỏi và mục đích hỏi. - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. :  Hành động trình bày và mục đích thông báo.U nhất định bán con đấy ư ? :  Hành động hỏi và mục đích van xin.U không cho con ở nhà nữa ư ?:  Hành động hỏi và mục đích van xin.Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi! :  Hành động bộc lộ cảm xúc, mục đích để than vãn.Tiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ?* Ghi nhớ: SGK/62.II. MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:Liệt kê các kiểu hành động nói mà em đã biết qua phân tích hai đoạn trích ở mục I và II ? Các kiểu hành động nói đó là : Trình bày, đe doạ, cầu khiến , hứa hẹn, hỏi, bộc lộ cảm xúc. Tiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ?* Ghi nhớ: SGK/62.II. MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:Hãy chỉ ra một số kiểu hành động nói thường gặp? Người ta dựa theo mục đích của hành động mà đặc tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán,), điều khiển (cầu khiến, đe dọa, thách thức,), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.* Ghi nhớ: SGK/63.Tiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? * Ghi nhớ: SGK/62.II. MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:* Ghi nhớ: SGK/63.III.LUYỆN TẬP:Bài tập1.Bài tập1. Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù.	 (Trần Quốc Tuấn)Tiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? * Ghi nhớ: SGK/62.II. MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:* Ghi nhớ: SGK/63.III.LUYỆN TẬP:Bài tập1.Bài tập1. Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung. Nhằm mục đích khơi dậy lòng căm thù quân cướp nước, nâng cao lòng yêu nước và ý chí quyết chiến ,quyết thắng, khích lệ việc học tập binh thư, chuẩn bị tinh thần chiến đấu Mục đích của hành động nói thể hiện ở câu: “Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù.” :Bộc lộ cảm xúc căm thù giặc mãnh liệt của tác giả, góp phần thể hiện mục đích chung của toàn bài.Tiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? * Ghi nhớ: SGK/62.II. MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:* Ghi nhớ: SGK/63.III.LUYỆN TẬP:Bài tập1.Bài tập 2: Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong những đoạn trích. Bài tập 2. a)CâuHành độngMục đích- Bác trai đã khá rồi chứ ? hỏihỏi-Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. bộc lộ cảm xúccảm ơnNhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn còn mỏi mệt lắm.trình bàybáo tin- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn.điều khiểnkhuyên nhủChứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có họ lại đánh trói thì khổ. trình bàybáo tinNgười ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.trình bàydự đoán- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. hứa hẹntiếp nhậnNhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. trình bàytảNhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì. trình bàykể- Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy! điều khiểnyêu cầuTiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? * Ghi nhớ: SGK/62.II. MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:* Ghi nhớ: SGK/63.III.LUYỆN TẬP:Bài tập1.Bài tập 2: Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong những đoạn trích. Bài tập 2. b)CâuHành độngMục đích- Đây là Trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn. nhận địnhkhẳng địnhChúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ quốc !hứa hẹnthề nguyệnTiết 101HÀNH ĐỘNG NÓII. HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ GÌ ? * Ghi nhớ: SGK/62.II. MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI THƯỜNG GẶP:* Ghi nhớ: SGK/63.III.LUYỆN TẬP:Bài tập1.Bài tập 2.Bài tập 3: Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu có từ “hứa”.Bài tập 3.Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.  Hành động yêu cầu, cam kết. Anh hứa đi.  Hành động đề nghị. Anh xin hứa.  Hành động hứa hẹn.* Không phải câu có từ “hứa” bao giờ cũng được dùng để thực hiện hành động hứa.Liệt kê các hành động nói trong đoạn phim và mục đích của mỗi hành động nói đó ?Trả lời đoạn phim Chú em tên gì hả?  Hành động hỏi, mục đích hỏi. Tôi tên là Thạch Sanh.  Hành động trình bày, mục đích trả lời. Vậy hả?  Hành động hỏi, mục đích nhận định. Còn ta là Lí Thông.  Hành động trình bày, mục đích thông báo. Chú em sống ở đây có một mình hả?  Hành động hỏi, mục đích hỏi. Tôi mồ côi từ nhỏ.  Hành động trình bày, mục đích nhận định. Tội nghiệp!  Cảm thán, mục đích bộc lộ cảm xúc. Hay là ta kết nghĩa anh em đi?  Hành động hỏi, mục đích nêu ý kiến. Kết nghĩa anh em là sao ?  Hành động hỏi, mục đích hỏi. Nghĩa là ta với chú cùng thề với trời đất: kể từ hôm nay mình sẽ là anh em, cùng sống chết có nhau, yêu thương, đùm bộc lẫn nhau, có hoạ cùng chia, có phước cùng hưởng.  Hành động trình bày, mục đích tả Chú em thấy sao?  Hành động hỏi, mục đích hỏi.Nét mặt. Ngôn ngữ. Cử chỉ.Điệu bộ.Sai ĐúngSaiSaiABCDPhương tiện chính dùng để thực hiện hành động nói là gì?Bài tập: Từ nội dung câu sau : Hút thuốc lá có hại cho sức khoẻ. Hãy biến thành các kiểu câu khác nhau với những mục đích khác nhau ?( Gợi ý : có thể thêm, bớt một số từ )Ví dụ:a) Hút thuốc lá có hại cho sức khoẻ phải không?  Mục đích hỏi.b) Hút thuốc lá có hại cho sức khoẻ đấy.  Mục đích kể.c) Trời ơi, hút thuốc lá có hại cho sức khoẻ !  Mục đích bộc lộ cảm xúc ngạc nhiên.d) Bạn không nên hút thuốc lá !  Mục đích khuyên nhủ.e) Tôi có hút thuốc lá đâu !  Mục đích bác bỏ.g) Cấm hút thuốc lá ở đây !  Mục đích ra lệnh. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Bài vừa học- Nắm vững khái niệm hành động nói là gì ?- Các kiểu hành động nói thường gặp ?- Hoàn thành các bài tập. Bài sắp học	Tiết 102: TRẢ BÀI VIẾT SỐ 5Ôn lại văn bản thuyết minh. + Phương pháp thuyết minh. + Cách làm bài văn thuyết minh ( Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh).- Lập dàn ý chi tiết đề bài đã làm.KÍNH CHUÙC QUÍ THAÀY COÂ SÖÙC KHOEÛ