Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 105: Phân tích văn bản Thuế máu (Nguyễn Ái Quốc) - Lý Thị Hồng Thúy

QuốcT¸c phÈm: B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸pTác phẩm gồm 12 chương và phần phụ lục:Ch­¬ng 1: ThuÕ m¸u.Ch­¬ng 2: ViÖc ®Çu ®éc ng­êi b¶n xø.Ch­¬ng 3: C¸c quan thèng ®èc.Ch­¬ng 4: C¸c quan cai trÞ. Ch­¬ng 5: Những nhµ khai ho¸.Ch­¬ng 6: TÖ tham nhòng trong bé m¸y cai trÞ.Ch­¬ng 7: Bãc lét ng­êi b¶n xø.Ch­¬ng 8: C«ng lÝ. Ch­¬ng 9: ChÝnh s¸ch ngu d©n.Ch­¬ng 10: Chñ nghÜa gi¸o håi.Ch­¬ng11: Nçi khæ nhôc cña ng­êi b¶n xø.Ch­¬ng 12: N« lÖ thøc tØnh. 	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNG1. Tác giả-tác phẩm a. Tác giảb. Tác phẩmVăn bản trên thuộc thể loại gì ?-Thể loại:văn chính luậnCho biết phương thức biểu đạt chính được tác giả sử dụng trong văn bản trên?-Phương thức biểu đạt chính: Nghị luậnNêu đại ý của văn bản ?-Đại ý:Văn bản đã tố cáo và kết án chủ nghĩa thực dân Pháp,nói lên tình cảnh khốn cùng của người dân thuộc địa,thể hiện ý chí chiến đấu giành độc lập độc tự do cho các dân tộc bị áp bức của Nguyễn Ái Quốc.-Thuế máu nằm trong chương I của tác phẩm Bản án chế độ thực dân Pháp,viết bằng tiếng Pháp, xuất bản ở Pari 1925.	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNG1. Tác giả-tác phẩm a. Tác giảb. Tác phẩm 2. Từ khó:(SGK) 3. Ý nghĩa nhan đềEm có nhận xét gì cách đặt tên chương,tên các phần trong văn bản?-“Thuế máu” là thứ thuế tàn nhẫn,độc ác,phũ phàng nhất mà thực dân Pháp đã bóc lột xương máu,mạng sống của người dân thuộc địa trong cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất.-Tên chương:thuế máu-->là thứ thuế tàn nhẫn ,dã man nhất nó bóc xương máu, mạng sống con người.Nhan đề rất độc đáo có gia trị tố cáo tội ác của bọn thực dân 1 cách đanh thép.- Tên các phần làm nổi rõ cái thứ "thuế máu" vô cùng kì lạ và vô nhân đạo của bọn thực dân,gợi số phận thảm thương của người dân thuộc địa bao hàm cả lòng căm phẫn và thái độ mỉa mai.Em hiểu như thế nào về nhan đề “Thuế máu”?	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1.Thái độ của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địaa.Thể hiện qua lời nói-Trước chiến tranh “Những tên da đen bẩn thỉu,những tên An-nam-mít bẩn thỉu” Bị xem giống người hạ đẳng, coi thường, khinh miệt.Tìm những chi tiết thể hiện lời nói tráo trở,lừa dối của bọn thực dân?Trước chiến tranh:+Những tên da đen bẩn thỉu,những tên An-nam-mít bẩn thỉu,	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1.Thái độ của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địaa.Thể hiện qua lời nói-Khi chiến tranh xảy ra: với những tên gọi “con yêu”, “bạn hiền”,“chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”, Tăng bốc vỗ về, phong danh hiệu cao quý nhằm đề cao.-Khi chiến tranh xảy ra: +Những đứa “con yêu”,những người “bạn hiền”. +Danh hiệu tối cao “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”. +”Tấp nập đầu quân”,”không ngần ngại rời bỏ quê hương”. +Hiến xương máu,hiến dâng cánh tay lao động, Khi chiến tranh xảy ra thân phân họ được thay đổi như thế nào?	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcNhững đứa “con yêu”,những người “bạn hiền”.“Chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1.Thái độ của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địaa.Thể hiện qua lời nói-Khi chiến tranh xảy ra: với những tên gọi “con yêu”, “bạn hiền”,“chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”, Tăng bốc vỗ về, phong danh hiệu cao quý nhằm đề cao.-Khi chiến tranh xảy ra: +Những đứa “con yêu”,những người “bạn hiền”. +Danh hiệu tối cao “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”. +”Tấp nập đầu quân”,”không ngần ngại rời bỏ quê hương”. +Hiến xương máu,hiến dâng cánh tay lao động, Em có nhân xét gì về những từ ngữ được tác giả sử dụng?Dùng hàng loạt từ ngữ có tính chất chế giễu,mỉa mai,lại có tính hài hước nhằm để tạo giọng điệu trào phúng, châm biếm.	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1.Thái độ của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địaa.Thể hiện qua lời nói-Sau khi chiến tranh kết thúc:+Cả người”Nê-gơ-rô” và lẫn người “An-nam-mít”mặc nhiên trở lại “giống người bẩn thỉu” +”Các anh đã bảo vệ Tổ quốc,thế là tốt.Bây giờ, chúng tôi không cần đến các anh nữa, cút đi!”-Sau khi chiến tranh kết thúc: ”Các anhchúng tôi không cần đến các anh nữa, cút đi!” Lật lọng, tráo trở, vô ơn một cánh trắng trợn.Khi chiến tranh kết thúc chúng đã nói gì với người dân thuộc địa?	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1.Thái độ của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địaa.Thể hiện qua lời nóiTác giả đã sử dụng nghệ thuật gì để vạch trần bộ mặt lừa dối của bọn thực dân ?-Trước chiến tranh “Những tên da đen bẩn thỉu,những tên An-nam-mít bẩn thỉu” Bị xem giống người hạ đẳng, coi thường, khinh miệt.-Khi chiến tranh xảy ra: với những tên gọi “con yêu”, “bạn hiền”,“chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”, Tăng bốc vỗ về, phong danh hiệu cao quý nhằm đề cao.-Sau khi chiến tranh kết thúc: ”Các anhchúng tôi không cần đến các anh nữa, cút đi!” Lật lọng, tráo trở, vô ơn một cánh trắng trợn.=>Nghệ thuật đối lập kết hợp với từ ngữ mỉa mai,châm biếm đã vạch trần bộ mặt lừa dối và thủ đoạn lừa bịp của chính quyền thực dân.	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1.Thái độ của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địaa.Thể hiện qua lời nói b.Thể hiện qua hành độngTrước chiến tranh,chính quyền thực dân đối xử như thế nào với người dân thuộc địa?-Trước chiến tranh: kéo xe tay,bị ăn đòn,Bị đối xử,đánh đập giống như xúc vật.“Chỉ biết kéo xe tay và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta”.	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcKéo xe tayBị ăn đòn	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1.Thái độ của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địaa.Thể hiện qua lời nói b.Thể hiện qua hành động-Trước chiến tranh: kéo xe tay,bị ăn đòn,Bị đối xử,đánh đập giống như xúc vật.Khi chiến tranh xảy ra cuộc sống của họ ra sao?+Đột ngột xa lìa vợ con,rời bỏ mảnh ruộng vườn,đàn cừu,+Phơi thây trên các chiến trường Châu Âu.”Bỏ xác tại những miền hoang vu,lấy máu mình để tưới những vòng nguyệt quế của các cấp chỉ huy và lấy xương mình chạm nên những chiếc gậy của các ngài thống chế”.+”Những người làm kiệt sức trong các xưởng thuốc súng ghê tởm,khạc ra từng miếng phổi,”-Trong cuộc chiến tranh: +Phải rời bỏ gia đình, quê hương +Bỏ xác trên chiến trường +Làm việc cận lực trong các nhà máyHành động dã man phi nhân tính	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái Quốc	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1.Thái độ của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địaa.Thể hiện qua lời nói b.Thể hiện qua hành động-Trước chiến tranh-Trong chiến tranh Thế nào là lính tình nguyện?+Tiến hành lùng ráp,vây bắt và cưỡng bức đi lính.+Lợi dụng xoay xở kiếm tiền+Sẵn sàng đàn áp dã man nếu như có chống đối.Lính tình nguyện là những người tư giác tham gia cách mạng một cách tự nguyện, mà không bị bất cứ một sự cưỡng chế,ép buộc nào từ chính quyền.Thực dân Pháp đã thực hiện chế độ lính tình nguyện như thế nào?-Trong chế độ lính tình nguyện: +Tóm những người khỏe mạnh,nghèo khổ.+Chọn một trong hai con đường:”đi lính tình nguyện,hoặc xì tiền ra”+Bị xích tay,bị nhốt như súc vật, có lính canh gác,lưỡi lê tuốt trần,đạn lên nòng sẵn.Trước hành động tàn ác đó,người dân thuộc địa chống trả ra sao?Là một cuộc truy bắt thảm khốc	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái Quốc	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1.Thái độ của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địaa.Thể hiện qua lời nói b.Thể hiện qua hành động-Trước chiến tranh-Trong chiến tranh -Trong chế độ lính tình nguyện: -Sau chiến tranh:Thực dân Pháp đã “trả ơn” những người còn sống sót trở về, bằng cách nào?+Cướp bóc, đối xử bất công,tàn nhẫn với những người còn sống sót sau cuộc chiến.+Cấp môn bài thuốc phiện hủy hoại nòi giống,=>Thủ đoạn, mánh khóe nham hiểm của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địa.	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcI. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNGII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN 1.Thái độ của chính quyền thực dân Pháp đối với người dân các xứ thuộc địaa.Thể hiện qua lời nói b.Thể hiện qua hành động-Trước chiến tranh-Trong cuộc chiến tranh: -Trong chế độ lính tình nguyện: -Sau chiến tranh:=>Sử dụng ngòi bút trào phúng sắc xảo,giọng điệu mỉa mai đanh thép để thể hiện bộ mặt tàn ác,gian xảo của thực dân Pháp.Bài tập củng cố	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái Quốc C©u 1: §o¹n trÝch “ThuÕ m¸u” n»m trong ch­¬ng mÊy cña t¸c phÈm “B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p”? A- Ch­¬ng I C - Ch­¬ng III B - Ch­¬ng II D - Ch­¬ng IVA C©u 2 : “B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p” ®­îc viÕt b»ng tiÕng g×? A- TiÕng Trung B - TiÕng ViÖt C - TiÕng Ph¸p D - TiÕng Nga C	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái Quốc	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcCâu 3: Vì sao những người dân bản xứ chỉ là”những tên da đen bẩn thỉu”,”những tên An-nam-mít bẩn thỉu”vậy mà khi chiến tranh nổ ra,họ lập tức biến thành những đứa “con yêu”,”những người bạn hiền”,”chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”của các quan cai trị?A.Với những đóng góp lớn lao cho nước Pháp,vai trò,địa vị của họ của họ đã thay đổi trong suy nghĩ cùa các cai trị.B.Đó là cách xư hô nhằm biểu hiện sự biết ơn của chính quyền thực dân đối với những người dân bản xứ vì họ đã hi sinh bao xương máu trong chiến tranh vì nước Pháp.C.Đó chẳng qua chỉ là những từ ngữ giả dối,lừa bịp của chính quyền thực dân nhằm động viên,khích lệ những người dân bản xứ đi làm bia đỡ đạn cho chúng.C	VĂN BẢN THUẾ MÁUNguyễn Ái QuốcA.Trước chiến tranhB.Trong chiến tranh C.Trong chế độ lính tình nguyệnD.Sau chiến tranhTiến hành lùng ráp,vây bắt và cưỡng bức đi lính,lợi dụng xoay xở kiếm tiền,sẵn sàng đàn áp dã man nếu như có chống đối.Kéo xe tay,bị ăn đòn,Phải rời bỏ gia đình, quê hương,bỏ xác trên chiến trường,làm việc cận lực trong các nhà máyCướp bó, cấp môn bài thuốc phiện hủy hoại nòi giống, cCâu 4:Hãy nối các nội dung tương ứng với nhau?Hoạt động nối tiếpVề nhà học bài và chuẩn bị phần còn lại của văn bản “Thuế máu”TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚCKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH