Bài giảng Ngữ văn 8 tiết 123: Chữa lỗi diễn đạt (Lỗi lô - gíc)

Tiết 123 CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT(Lỗi lô - gíc)1. Bài tập 1:Phát hiện và chữa lỗi diễn đạt trong các câu sau: Aquần áo, giày dép(đồ dùng sinh hoạt)Bđồ dùng học tập(bút, sách, vở)Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo,dày dép và nhiều đồ dùng học tập khác.=>A và B không cùng loại.Khi viết câu có kiểu kết hợp “A và B khác” thì A và B phải cùng loại trong đó B là từ ngữ có nghĩa rộng, A là từ ngữ có nghĩa hẹp. C1: Chúng em.dép và nhiều đồ dùng sinh hoạt khác. C2: Chúng em.bão lụt giấy bút, sách vở và nhiều đồ dùng học tập khác.b. Trong thanh niên nói chung và trong bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công. A B thanh niên (nói chung) bóng đá (nói riêng)Tầng lớp môn thể thao - C1: Trong thanh niên nói chung và trong sinh viên nói riêngthành công.- C2: Trong thể thao nói chung và trong bóng đá nói riêngthành công. Sai vì: A không phải là từ ngữ có nghĩa rộng hơn từ ngữ ở B và không cùng loạiKhi viết câu có kiểu kết hợp A nói chung và B nói riêng thì A phải là từ ngữ có nghĩa rộng hơn từ ngữ B.c. Lão Hạc, Bước đường cùng và Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng Tám 1945.A“Lão Hạc”, “Bước đường cùng”( Tên tác phẩm)BNgô Tất Tố(Tên tác giả)Sai : Không cùng trường từ vựng C1: Lão Hạc, Bước đường cùng và Tắt đèn....tháng 8/1945.-C2: Nam Cao,Nguyễn Công Hoan và Ngô Tất Tố đã giúp.tháng 8/1945.Khi viết câu có kiểu kết hợp A,B và C ( Các yếu tố có quan hệ đẳng lập) thì A,B,C phải là những từ ngữ thuộc cùng một trường từ vựng. Biểu thị những khái niệm thuộc cùng một phạm trù.d. Em muốn trở thành một người trí thức hay một bác sĩ ? A B trí thức hay	 bác sĩ (tầng lớp)	 (nghề nghiệp)quan hệ lựa chọn: hai vế phải bình đẳng về nghĩa. C1: Em muốn trở thành một trí thức hay một thủy thủ?-C2: Em muốn trở thành một giáo viên hay một bác sĩ?Trong câu hỏi lựa chọn A hay B thì A và B không bao giờ là những từ ngữ có quan hệ nghĩa rộng- hẹp với nhau, nghĩa là A không bao hàm B và B cũng không bao hàm A.e. Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về ngôn từ từ. A nghệ thuậtB ngôn từA bao hàm B vì trong giá trị nghệ thuật của một tác phẩm văn học có cả giá trị ngôn từ.C1: Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về nội dung.C2: Bài thơ không chỉ hay về bố cục mà còn sắc sảo về ngôn từ.Khi viết câu có kiểu kết hợp không chỉ A mà còn B thì A và B không bao giờ là từ ngữ có quan hệ nghĩa rộng- hẹp với nhau.g. Trên sân ga chỉ còn lại hai người. Một người thì cao gầy ,còn một người thì mặc áo ca rô. A Cao gầy(hình dáng)B Áo ca rô(trang phục)=>Avà B không cùng trường từ vựng-C1: Trên sân ga.một người thì lùn và béo.-C2: Trên sân ga.một người thì mặc áo trắng, còn một ngườica rôKhi miêu tả các dấu hiệu đặc trưng phải được biểu thị bằng những từ ngữ thuộc cùng một trường từ vựng, đối lập nhau trong phạm vi một phạm trù. h. Chị Dậu rất cần cù, chịu khó nên chị rất mực yêu thương chồng con.A BCần cù Yêu thươngchịu khó chồng conSai vì A và B không phải là quan hệ nhân-quả, lỗi lặp từ: "rất"“nên” là một quan hệ từ nối các vế có quan hệ nhân quả- Chị Dậu cần cù, chịu khó và rất mực yêu thương chồng conNếu không phát huy những đức tính tốt đẹp của người xưa thì người phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể có được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó . =>Hai vế không thể nối với nhau bằng cặp quan hệ từ: nếuthìNếu thìNhờ phát huy những đức tính tốt đẹp của người xưa nên người phụ nữ Việt Nam ngày nay đã hoàn thành được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó. k. Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khỏe, vừa làm giảm tuổi thọ của con ngườiSai:Cặp phụ̣ từ vừavừa không kết hợp A và B cùng một phạm trù.Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khỏe, vừa tốn kém về tiền bạc.Bài tập 2 Tìm những lỗi diễn đạt trong bài TLV của mình hoặc của các bạn cùng lớp, trong lời nói hàng ngày hoặc trên các phương tiện thông tin đại chúng.a. Tố Hữu là một nhà thơ lớn vì một hoạt động cách mạng từ thời thơ ấu.*Lỗi: Hai vế là quan hệ nhân quả nối với nhau bởi từ “vì”. Phần nguyên nhân giải thích không phù hợp với kết quả .*Chữa: Tố Hữu là ..lớn vì ông có tài năng, lại được rèn luyện trong cuộc đấu tranh CMb/HS không được uống rượu và hút thuốc lá.*Lỗi: Nghĩa của vế thứ hai không rõ*Chữa: HS không được uống rượu và không được hút thuốc lá.Bài tập về nhà-Hoàn thành BT SGK. Sửa những lỗi diễn đạt mắc phải trong bài viết TLV-Chuẩn bị viết bài TLV số 7: Lập dàn ý ba đề bài trong SGK / 128