Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 43: Tiếng Việt Câu ghép - Lê Thị Kim Hoàng

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1 Nói giảm nói tránh là hai biện pháp tu từ đúng hay sai?	A.Sai	 B.ĐúngCâu 2 Khi nào không nên nói giảm nói tránh?A.Khi cần phải nói năng lịch sự, có văn hoá.B.Khi muốn làm cho người nghe bị thuyết phục.C.Khi muốn bày tỏ tình cảm của mình.D.Khi cần phải nói thẳng, nói đúng nhất sự thật.KIỂM TRA BÀI CŨCâu 3 Câu nào sau đây sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh? A.Thôi để mẹ cầm cũng được.(Thanh Tịnh)B.Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu. (Nguyên Hồng).C.Bác trai đã khá rồi chứ? (Ngô Tất Tố).D.Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! (Nam Cao)Câu 4 Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh?Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục , thiếu lịch sự CÂU GHÉP TIẾT: 43ND: 30/10/09GV: LÊ THỊ KIM HOÀNGI/ Đặc điểm của câu ghép: VD (SGK/111) Câu 1: Tôi quên thế nào đựơc những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.Câu 2: Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.Câu 3: Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : hôm nay tôi đi học.I/ Đặc điểm của câu ghép: Câu 1: Tôi quên thế nào đựơc những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.CN: TôiVN: quên ... quang đãng. a/ CN1 những cảm giác trong sáng ấy VN1 nảy nở .. ... quang đãng.b/ CN2 mấy cành hoa tươi VN2 mỉm cười .. ... quang đãng.CVĐây là câu mà thành phần vị ngữ của nó chứa nhiều cụm C-V ; tức là câu có nhiều cụm C-V nhỏ nằm trong cụm C-V lớn.NHẬN XÉT VỀ CẤU TẠO I/ Đặc điểm của câu ghép:Câu 2: Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.CN: Mẹ tôiVN: âu yếm .....dài và hẹp. Câu có một cụm chủ vị.I/ Đặc điểm của câu ghép:Câu 3: Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : hôm nay tôi đi học.CN1:Cảnh vật chung quanh tôi.VN1: đều thay đổi.CN2 : lòng tôiVN2 : đang ... lớnCN3 : tôiVN3 : đi học Câu này có 3 cụm chủ vị. Cụm chủ vị cuối cùng giải thích nghĩa cho cụm chủ vị thứ hai.NHẬN XÉT VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA 3 CỤM CHỦ VỊCỦA CÂU ĐỂ LÀM SÁNG TỎ ĐẶC ĐIỂM CHÚNG KHÔNG BAO CHỨA NHAU. KiĨu cÊu t¹o c©uC©u cơ thĨC©u cã mét cơm C - VC©u cã 2 hoỈc nhiỊu cơm C-VCơm C - V nhá n»m trong cơm C - V lín. ( cơm C - V bao nhau )Cơm C -V kh«ng bao chøa nhauVÝ dơ 1. T«i // quªn thÕ nµo ®­ỵc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy/ n¶y në trong lßng t«i nh­ mÊy cµnh hoa t­¬i / mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng. 2. Buỉi mai h«m Êy, mét buỉi mai ®Çy s­¬ng thu vµ giã l¹nh, mĐ t«i // ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con ®­êng lµng dµi vµ hĐp. 3. C¶nh vËt xung quanh t«i // ®Ịu thay ®ỉi, v× chÝnh lßng t«i // ®ang cã sù thay ®ỉi lín: h«m nay t«i // ®i häc.C©u 2C©u 1C©u 3KÕt luËn: C©u ghÐp lµ c©u do 2 hoỈc nhiỊu cơm C – V kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh.Mçi cơm C – V này ®­ỵc gäi lµ mét vÕ c©u.I/ Đặc điểm của câu ghép:Ví dụ: (SGK/111).Ghi nhớ 1(SGK/112). Đặc điểm câu ghép :do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này đựơc gọi là một vế câu. II. Cách nối các vế câu:a/ Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.b/ Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Tìm thêm các câu ghép trong đoạn trích ở mục 1? Trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng cách nào? Câu a: dùng dấu phẩy và quan hệ từ “và” Câu b: quan hệ từ : vì, và.Các vế câu ghép vừa tìm được nối với nhau bằng cách nào?Nèi b»ng tõ chØ quan hƯ ( quan hƯ tõ).Tìm phương tiện dùng để nối các vế câu ghép sau:- Vì trêi m­a to nªn chĩng t«i kh«ng tËp thĨ dơc ®­ỵc.- NÕu trêi n¾ng thi chĩng t«i sÏ ®i d· ngo¹i.- T«i võa ngåi vµo bµn häc Lan ®· sang rđ ®i ch¬i.- M­a cµng to ®­êng cµng lÇy léi. Nèi b»ng cỈp quan hƯ tõ Nèi b»ng cỈp phơ tõ h« øng v×  nªn (nguyên nhân) nÕu .. th× ( điều kiện)  võa  ®·. . cµng . cµng- T«i b¶o sao nã nghe vËy.C¸c b¹n ®i ®©u th× t«i theo ®Êy. Nèi b»ng cỈp ®¹i tõ hay chØ tõ.- sao  vËy . - ®©u  ®Êy .II. Cách nối các vế câu:Có 2 cách nối các vế câu: Dùng những từ có tác dụng nối. * Nối bằng một quan hệ từ. * Nối bằng một cặp quan hệ từ. * Nối bằng một cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ thường đi đôi với nhau ( cặp từ hô ứng) Không dùng từ nối : Giữa các vế câu cần có dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm. Qua các ví dụ vừa tìm hiểu, em hãy cho biết có mấy cách nối các vế câu ghép,và nối như thế nào? Bài tập bổ sung : Tìm kết cấu chủ vị trong câu sau và cho biết có phải là câu ghép không ? Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Có 2 cụm chủ vị : Cụm C-V làm thành phầnchính là “ lòng tôi lại tưng bừng rộn rã” ; cụm C-V “ mấy em nhỏrụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường” chỉ là phụ ngữ của động từ thấy nằm trong thành phần trạng ngữ.Không là câu ghép.III/ Luyện tập : ( vở BTNV)1/ Tìm câu ghép và cách nối các vế câu.2/ Đặt câu ghép với các cặp quan hệ từ. 3/ Chuyển câu ghép ở bài 2 theo 1 trong 2 cách sau : a) Bỏ bớt 1 quan hệ từ. b) Đảo lại trật tự các vế câu. 4/ Đặt câu ghép với cặp từ hô ứng. 5/ Viết đoạn văn ngắn. BT1:Câu ghép – cách nối các vế trong câu ghép.a/. U van Dần, U lạy Dần! (nối bằng dấu phẩy)Chị con có đi, U mới có tiền nộp sưu, Thầy Dầnchứ! (dấu phẩy).Sáng ngày người ta như thế, Dần có thương không (dấu phẩy).Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lí vào đây, ông ấy  cả U, trói nốt  nữa đấy. (dấu phẩy)b/. Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôira tiếng (dấu phẩy).- Giá những cổ tục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết  mới thôi. (Quan hệ từ, dấu phẩy)c/Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt lại,..cay cay. ( dấu hai chấm)d/ Hấn làm nghề ăn trôm.bởi vì lão lương thiện quá. (Quan hệ từ ) 	 LUYỆN TẬP 	BT2: HS đặt câu ghép với các quan hệ từ:a/ Vì nên..( Vì trời mưa nên em đến lớp muộn.)b/ Nếu. thì... ( Nếu em học giỏi thì ba mẹ sẽ thưởng quà. )c/ Tuy..nhưng( Tuy trời mưa to nhưng em vẫn đi học.) d/ Không những mà( Không những bạn A giỏi môn Văn mà bạn còn giỏi môn toán.) 3/ Chuyển những câu ghép ở BT2 thành những câu ghép mới: Bỏ bớt một quan hệ từ: Đảo lại trật tự các vế câu. Vd: Trời mưa to nhưng em vẫn đi học. Em vẫn đi học tuy trời mưa to.4/ Đặt câu ghép với 1 cặp từ hô ứng.vừa .đã.( Tôi vừa đi nó đã đến.)đâu đấy ( Bạn đi đâu tôi theo đấy.)càngcàng(Anh càng nói nó càng im lặng.)Gợi ý BT5 /SGK/114 Chọn 1 trong 2 đề tài : a)Thay đổi thói quen sử dụng bao bì ni lông.b) Tác dụng của việc lập dàn ý trước khi viết bài tập làm văn. *Chọn câu ghép có quan hệ điều kiện, nguyên nhân để viết.*VD: Nếu chúng ta sử dụng đúng cách bao bì ni lông thì môi trường sẽ không bị ô nhiễm.Nếu chúng ta thực hiện lập dàn ý trước khi viết bài tập làm văn thì bài văn sẽ mạch lạc và đủ ý. Vì em lập dàn ý trước khi viết bài tập làm văn nên bài văn của em đạt điểm cao. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhàø:- Thuộc ghi nhớ.- Làm hoàn chỉnh các bài tập vào vở BTNV.- Chuẩn bị bài. * Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh ( trả lời câu hỏi SGK ) * Câu ghép(tt)CHÀO QUÝ THẦY CÔ CHÚC CÁC EM HỌC TỐT