Bài giảng Ngữ văn 8 tuần 20 tiết 75: Câu nghi vấn

TRƯỜNG THCS TÂN HIỆPGV thực hiện: Nguyễn Thị Tình ThươngNGỮ VĂN 8KIỂM TRA MIỆNGCâu 1: Em hãy nhắc lại những biện pháp tu từ từ vựng đã được học trong chương trình Ngữ văn 8 ở HKI ? Cho ví dụ ? (6đ)Câu 2: Trong đoạn trích sau, câu nào là câu nghi vấn?Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha :- Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?Chị Dậu khẽ gạt nước mắt:- Không đau con ạ!- Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai? Hay là u thương chúng con đói quá? ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)Kiểm tra vở soạn, VBT của HS (2đ)ĐÁP ÁNCâu 1: ( 6điểm)* Các biệp pháp tu từ từ vựng: ( 2đ)- Nói quá- Nói giảm nói tránh.VD: ( 4đ)- Nói quá: “ Bàn tay ta làm nên tất cả Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.” ( Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)- Nói giảm nói tránh: “ Bác đã đi rồi sao, Bác ơi! Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời. ( Tố Hữu, Bác ơi)Câu 2: ( 2điểm)* Xác định câu nghi vấn:- Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai? Hay là u thương chúng con đói quá? Kiểm tra vở soạn, VBT của HS (2đ)BÀI 18 - TIẾT 75TUẦN 20CÂU NGHI VẤNCÂU NGHI VẤNI. Đặc điểm hình thức và chức năng chính:Tiết 75* Đọc các đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:a. Tôi cất tiếng gọi Dế Choắt. Nghe tiếng thưa, tôi hỏi:- Chú mình muốn cùng tớ đùa không?- Đùa trò gì? Em đương lên cơn hen đây! Hừ hừ- Đùa chơi một tí.- Hừ hừ cái gì thế?- Con mụ Cốc kia kìa.Dế Choắt ra cửa, hé mắt nhìn chị Cốc. Rồi hỏi tôi:- Chị Cốc béo xù đứng trước cửa nhà ta ấy hả?- Ừ. ( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)b. Em được thì cho anh xinHay là em để làm tin trong nhà? ( Ca dao)Thảo luận: 5’(?) Trong các đoạn trích trên, câu nào là câu nghi vấn? Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn. Câu nghi vấn trên dùng để làm gì ? CÂU NGHI VẤNI. Đặc điểm hình thức và chức năng chính:Tiết 75+ Có những câu nghi vấn:a.- Chú mình muốn cùng tớ đùa không?- Đùa trò gì? - Cái gì thế?- Chị Cốc béo xù đứng trước cửa nhà ta ấy hả?b. Hay là em để làm tin trong nhà?+ Hình thức: - Cuối câu nghi vấn có dấu chấm hỏi. - Có những từ nghi vấn như: không, gì, gì thế, hay là. + Chức năng: dùng để hỏi(?) Ngoài các từ dùng để hỏi trên, ta còn có những từ ngữ để hỏi nào?Các đại từ nghi vấn (ai, nào, như thế nào,bao nhiêu, bao giờ, sao, vì sao, tại sao, đâu,) - Cặp từ (cókhông, có phảikhông, đãchưa,), - Các tình thái từ (à, ư, nhỉ, chứ, chăng, hả,)- Quan hệ từ “hay” được dùng để nối các vế có quan hệ lựa chọn.(?) Hãy nêu đặc điểm và hình thức câu nghi vấn ?1. Đặc điểm hình thức: - Có những từ nghi vấn: + Đại từ: ai, gì, sao, bao nhiêu+ Cặp từ: cókhông, có phảikhông, đãchưa,+ Quan hệ từ “hay” được dùng để nối các vế có quan hệ lựa chọn.- Khi viết: Kết thúc bằng dấu chấm hỏi.(?) Chức năng chính của câu nghi vấn là gì ? Cho ví dụ?2. Chức năng: - Dùng để hỏi.VD: - Tôi là người phải nói sao?- Chị tính xem em nên đi học hay đi bộ đội?CÂU NGHI VẤNI. Đặc điểm hình thức và chức năng chính:Tiết 75Bài tập 3 b, d SGK/tr 13(?) Có thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối hai câu sau được không? Vì sao?b. Bây giờ thì tôi hiểu tại sao lão không muốn bán con chó vàng của lão. ( Nam Cao, Lão Hạc)d. Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy thế. ( Vũ Tú Nam, Biển đẹp)- Không, vì đó không phải là câu nghi vấn.+ Câu có từ nghi vấn “ tại sao” nhưng những kết cấu chứa từ này chỉ làm chức năng bổ ngữ trong một câu. Từ nghi vấn thuộc về một kết cấu nghi vấn bị bao chứa trong một kết cấu khác. + Câu có từ “ai” là từ phiếm chỉ ( ai cũng, gì cũng, nào cũng, đâu cũngmang ý nghĩa khẳng định tuyệt đối) không phải là từ nghi vấn. Cần phân biệt: Ai thấy?Từ ví dụ trên ta có thể rút ra kết luận gì khi sử dụng câu nghi vấn? Và để sử dụng chính xác câu nghi vấn chúng ta phải làm gì?* Lưu ý:- Phân biệt từ phiếm chỉ với từ nghi vấn.- Câu có từ nghi vấn nhưng không phải là câu nghi vấn.1. Đặc điểm hình thức: - Có những từ nghi vấn: + Đại từ: ai, gì, sao, bao nhiêu+ Cặp từ: cókhông, có phảikhông, đãchưa,+ Quan hệ từ “hay” được dùng để nối các vế có quan hệ lựa chọn.- Khi viết: Kết thúc bằng dấu chấm hỏi.2. Chức năng: - Dùng để hỏi.Xem và đặt 4 câu nghi vấn có liên quan đến nội dung của 2 tranh sau?Ai nhanh hơn- Em bé đang nhìn gì vậy?- Em bé có xinh không?- Đây là hoa gì vậy?- Hoa này màu sắc như thế nào?Bạn thích tranh em bé hay là hoa súng?CÂU NGHI VẤNI. Đặc điểm hình thức và chức năng chính:II. Luyện tập:Bài tập 1:Tiết 75Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích sau. Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn?Rồi hắn chỉ luôn vào mặt chị Dậu:Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải không? Đấy! Chị hãy nói với ông cai, để ông ấy ra đình kêu với quan cho!Chứ ông lí tôi thì không có quyền dám cho chị khất mộtgiờ nào nữa! ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)b.Tại sao người ta lại phải khiêm tôn như thế? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu tranh bất tận, mà tài nghệ củamỗi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là những giọt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la. ( Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)Các câu nghi vấn:a. Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải không?b. Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thế? Bài tập 2:(?) Căn cứ vào đâu để xác định những câu sau đây là câu nghi vấn? Trong các câu đó, có thể thay từ hay bằng từ hoặc được không? Vì sao?Mình đọc hay tôi đọc?c. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc?- Căn cứ vào sự có mặt của từ hay nên ta biết được đó là những câu nghi vấn.- Không thay từ hay bằng từ hoặc được vì nó sẽ làm câu trở nên sai ngữ pháp hoặc biến thành câu trần thuật có ý nghĩa khác hẳn.CÂU NGHI VẤNI. Đặc điểm hình thức và chức năng chính:II. Luyện tập:Tiết 75Bài tập 4: Phân biệt hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:Anh có khoẻ không ?b. Anh đã khoẻ chưa ?Bài tập 5: Hãy cho biết sự khác nhau về hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:Bao giờ anh đi Hà Nội ?b. Anh đi Hà Nội bao giờ ?Bài tập 4:a. Anh có khoẻ không?- Hình thức: câu nghi vấn sử dụng cặp từ cókhôngb. Anh đã khoẻ chưa?- Hình thức: câu nghi vấn sử dụng cặp từ đã chưa.- Ý nghĩa: Câu b có giả định, người được hỏi trước đó có vấn đề về sức khoẻ, nếu điều giả định này không đúng thì câu hỏi trở nên vô lí. Còn câu a không hề có điều giả định đó.a.Bao giờ anh đi Hà Nội?Bao giờ đứng ở đầu câu: hỏi về thời điểm sẽ thực hiện hành động đi.b. Anh đi Hà Nội bao giờ?Bao giờ đứng ở cuối câu: hỏi về thời gian đã diễn ra hành động đi. Bài tập 5:Luật chơi25143NGÔI SAO MAY MẮN !12LUẬT CHƠI: 	Có 5 ngôi sao, trong đó là 4 ngôi sao ẩn chứa 4 câu hỏi tương ứng và 1 ngôi sao may mắn.	Mỗi bạn lần lượt chọn một ngôi sao. * Nếu bạn chọn ngôi sao và trả lời đúng câu hỏi ẩn sau ngôi sao thì được cộng 2 điểm, nếu trả lời sai không được cộng điểm. * Nếu bạn chọn ngôi sao ẩn sau là ngôi sao may mắn sẽ được 10 điểm và được chọn ngôi sao tiếp theo để tham gia trả lời câu hỏi. * Nếu ban chọn trả lời sai thì các bạn khác dành quyền trả lời (bằng cách giơ tay). Nếu trả lời đúng được cộng 1 điểm, trả lời sai không được điểm.13214Nêu đặc điểm hình thức của câu nghi vấn ?- Có những từ nghi vấn: + Đại từ: ai, gì, sao, bao nhiêu+ Cặp từ: cókhông, có phảikhông, đãchưa,+ Quan hệ từ “hay” được dùng để nối các vế có quan hệ lựa chọn.- Khi viết: Kết thúc bằng dấu chấm hỏi.415 Nêu chức năng chính của câu nghi vấn ?Dùng để hỏi5 Chỉ ra câu nghi vấn trong đoạn văn sau và những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn? “ Văn là gì? Văn là vẻ đẹp. Chương là gì? Chương là vẻ sáng. Nhời ( lời) củ người ta rực rỡ bóng bẩy, tựa như có vẻ đẹp, vẻ sáng, cho nên gọi là văn chương.” ( Theo Phan Kế Bính, Việt Hán văn khảo)16- Câu nghi vấn: Văn là gì? Chương là gì?- Đặc điểm hình thức: có từ nghi vấn “gì”, kết thúc câu có dấu ?317Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế?- Câu nghi vấn này sai vì người hỏi chưa biết giá chính xác của chiếc xe thì sẽ không phân biệt được mắc hay rẻ . Cho biết câu nghi vấn sau đây đúng hay sai. Vì sao ?“Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế?”1Ngôi sao may mắn !Chúc mừng bạn được tặng 10 điểm.18Hệ thống nội dung bài học bằng sơ đồ tư duy Hướng dẫn học tập:* Đối với tiết học này:- Học thuộc ghi nhớ SGK/tr 11- Hoàn thành các bài tập vở VBT.- Viết đoạn hội thoại có sử dụng câu nghi vấn.* Đối với tiết học sau:- Chuẩn bị:“ Câu nghi vấn” (tiếp theo): + Những chức năng khác của câu nghi vấn.+ Thực hiện các bài tập ở SGK/ tr 22.+ Viết đoạn văn có sử dụng câu nghi vấn.Tạm BiệtCảm ơn quí thầy cô