Bài giảng Ngữ văn 9: Những ngôi sao xa xôi - Trích Lê Minh Khuê

 Thiếu nữ mặc áo dài xanh (tiểu thuyết, 1984); Một chiều xa thành phố (truyện ngắn, 1987); Em đã không quên (tiểu thuyết 1990); Bi kịch nhỏ (truyện ngắn, 1993); Lê Minh Khuê – truyện ngắn (1994).- Đã được nhận: Giải thưởng văn xuôi Hội Nhà văn Việt Nam năm 1987 (Tập truyện ngắn: Một chiều xa thành phố).I: Đọc-hiểu chung:1/ Tác giả: Những ngôi sao xa xôi Lê Minh KhuêTiết 141- Lê Minh Khuê - sinh năm 1949, quê Tĩnh Gia,Thanh Hóa. - Là thanh niên xung phong trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. - Là nhà văn có sở trường viết truyện ngắn.2/ Tác phẩm:Viết năm 1971 – lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt, là tác phẩm đầu tay của Minh Khuê.I.Đọc-hiểu chung:3/ Đọc:4/ Kể: Tóm tắt nội dung đoạn trích:- Ba cô gái thanh niên xung phong Định, Nho và tổ trưởng là chị Thao ở một tổ trinh sát phá bom tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn.- Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp do bom địch gây ra, đánh dấu các vị trí những trái bom chưa nổ và phá bom.- Cuộc sống ở nơi trọng điểm giữa chiến trường dù khắc nghiệt hết sức nguy hiểm nhưng họ vẫn có những niềm vui hồn nhiên, thanh thản mơ mộng của tuổi trẻ.- Mỗi người một cá tính nhưng họ rất gắn bó yêu thương nhau trong tình đồng đội.- Trong một lần phá bom, Nho bị thương, Định và Thao lo lắng chăm sóc Nho.Giọng kể với khẩu ngữ, chú ý ngôn ngữ đối thoại. Những ngôi sao xa xôi Lê Minh KhuêTiết 1413/ Đọc – kể :4/ Bố cục :3 phầnII.Đọc-hiểu văn bản- P1: Từ đầu....- > “ngôi sao trên mũ”: Phương Định kể về cuộc sống của bản thân và tổ trinh sát mặt đường của cô.- P2: Tiếp... -> “chị Thao bảo”: Một lần phá bom, Nho bị thương, hai chị em lo lắng, chăm sóc - P3: Còn lại: Sau phút hiểm nguy, hai chị em ngồi hát, niềm vui trước cơn mưa đá đột ngột.- Tâm hồn trong sáng, tính cách hồn nhiên, dũng cảm, lạc quan của các nữ TNXP trong cuộc CĐ gian khổ. Qua đó truyện thể hiện phẩm chất cao đẹp của thế hệ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mĩ 5/ Đại ý: Những ngôi sao xa xôi Lê Minh KhuêTiết 1413/ Đọc – kể :4/ Bố cục :3 phầnII.Đọc-hiểu chung 1) Hoàn cảnh sống và chiến đấu của ba cô gái thanh niên xung phong trên cao điểm trường sơn: Tiết 141 Những ngôi sao xa xôi Lê Minh Khuê II.Đọc-hiểu văn bản;Hoàn cảnh sống và cụng việc của tổ trinh sỏt mặt đườnga.Khụng gian mặt đường Hỡnh ảnhNữ thanh niờn xung phong mở đường a. Không gian mặt đường: + Con đường bị đánh lở loét. + Hai bên đường không có lá xanh, chỉ có thân cây bị tước khô cháy. + Bom nổ, bom nổ chậm + Máy bay ì ầm + Đất bốc khói, không khí bàng hoàng. => Không gian rộng lớn bao trùm sự căng thẳng, ngột ngạt, nguy hiểm, đe doạ sự sống*Nhiệm vụ - Họ chạy trên cao điểm giữa ban ngày, phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá của máy bay địch.- Sau mỗi trận bom, họ phải lao ra trọng điểm, đo và ước tính khối lượng đất đá bị bom địch đào xới, đếm những quả bom chưa nổ và phá bom.  Nhiệm vụ vụ cựng quan trọng nhiều hiểm nguy đối mặt với cỏi chết, luụn căng thẳng, đũi hỏi sự dũng cảm, bỡnh tĩnh. * Khụng gian trong hang b. Khụng gian trong hang : - Hang mỏt lạnhUống nước suối pha đườngNằm dài trờn nền ẩm, nghe nhạc mơ mộng Cuộc sống thơ mộng, tươi trẻ, lạc quan trong khụng gian, nhỏ bộ, bỡnh yờn ờm dịu .Thảo luận nhúm đụi Thời gian : 1 phỳtTrỡnh bày sự đối lập của hai khụng gian trờn.- Không gian trong hang: + Hang đá mát lạnh + Uống nước suối pha đường + Nằm dài trên nền hang ẩm nghe ca nhạc, mơ, mộng + Hỏt- Không gian mặt đường: + Con đường bị đánh lở loét + Hai bên đường không có lá xanh, thân cây bị tước khô cháy + Bom nổ, bom nổ chậm + Máy bay ì ầm + Đất bốc khói, không khí bàng hoàng=> Cuộc sống vô cùng khó khăn gian khổ, nguy hiểm và ác liệt. Đó chính là hiện thực của cuộc kháng chiến chống Mĩ trường kì và oanh liệt của dân tộc Việt Nam.Nghệ thuật: Cõu văn ngắn, miờu tả, tả thực, đối lập tương phản => Không gian rộng lớn bao trùm sự căng thẳng, ngột ngạt, nguy hiểm, đe doạ sự sống. => Không gian nhỏ bé, bình yên, thơ mộng.  Bài tập trắc nghiệm Chọn chỉ một chữ cỏi đứng trước phương ỏn trả lời đỳng 1. Truyện Những ngôi sao xa xôi viết về giai đoạn lịch sử nào ?A. Thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp B. Sau khi cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi C Thời kì cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt .D. Sau năm 1975.2. Truyện viết về những cô gái làm nhiệm vụ tải đạn ra chiến trường chống Mĩ ?A. Đúng B. Sai  Những ngôi sao xa xôi Lê Minh KhuêTiết 142II.Đọc-hiểu văn bản2) Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong.* Nét chung:- Họ là những cô gái có tinh thần trách nhiệm cao, quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.- Có lòng dũng cảm, sẵn sàng hi sinh, không quản khó khăn, gian khổ, hiểm nguy.- Có tình đồng chí, đồng đội keo sơn gắn bó. Hay xúc động, nhiều mộng mơ, dễ vui, dễ buồn, thích làm đẹp cho cuộc sống của mình dù trong cuộc sống khó khăn ác liệt: ( Thích thêu thùa, thích hát, thích chép bài hát, thích nhớ về những người thân và quê hương.)=> Đó là những phẩm chất vừa cao đẹp, vừa bình dị, hồn nhiên lạc quan yêu đời dám hy sinh lợi ích riêng cho sự nghiệp chung của dân tộc của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ. Những ngôi sao xa xôi Lê Minh KhuêTiết 142* Nét riêng của mỗi nhân vật :- Phương Định :- Là cô gái Hà Nội có một thời học sinh êm đềm.- Vào chiến trường đã ba năm, vượt qua bao thử thách hiểm nghèo, giáp mặt hàng ngày với cái chết nhưng ở cô không hề mất đi sự hồn nhiên trong sáng và những mơ ước về tương lai.- Là cô gái giàu cảm xúc, nhạy cảm, hay mơ mộng, thích hát, thích làm điệu một chút trước những chàng lính trẻ.- Cô yêu mến, gắn bó với đồng đội, cảm phục những chiến sĩ mà cô đã gặp trên đường ra trận- Nhạy cảm và quan tâm đến hình thức của mình: bím tóc dày, cổ cao, đôi mắt nhìn xa xăm....Nhạy cảm nhưng kín đáo giữa đám đông tưởng như kiêu kì. Những ngôi sao xa xôi Lê Minh KhuêTiết 142II. Đọc – hiểu văn bản:2) Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong.* Nét chung:* Nét riêng của mỗi nhân vật :- Phương Định :+ Là cô gái Hà Nội và chiến trường có một thời học sinh vô tư hồn nhiên+ Hình dáng: Hai bím tóc dày, một cái cổ cao kiêu hãnh.... cái nhìn xa xăm.+ Sở thích: Thích tự ngắm mình trong gương, thích hát, hay mộng mơ. thích những trận mưa đá đầu mùa - Hành động : + Đến gần quả bom ..... không sợ, không đi khom .+ Dùng xẻng...đào đất dưới quả bom...bỏ gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi....chạy đến chỗ ẩn nấp.+ Có nghĩ đến cái chết, nhưng mờ nhạt...những quả bom nổ ...ngực đau nhói, mắt cay mãi mới mở ra được.. Những ngôi sao xa xôi Lê Minh KhuêTiết 142II. Đọc – hiểu văn bản:2) Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong.* Nét chung:* Nét riêng của mỗi nhân vật :- Phương Định :- Tình cảm :+ Yêu mến gắn bó với đồng đội, cảm phục những chiến sĩ mà cô đã gặp trên đường ra mặt trận. => Nhân vật tự kể về mình trong những thời gian không gian khác nhau, kết hợp miêu tả tâm lí với hành động : Là một cô gái có tâm hồn trong sáng, giàu tình cảm, hồn nhiên, nhưng mạnh mẽ can đảm trong công việc. Những ngôi sao xa xôi Lê Minh KhuêTiết 142II. Đọc – hiểu văn bản:2) Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong.* Nét riêng của mỗi nhân vật :Nhiều tuổi hơn, chín chắn hơn, chu đáo trong công việc rất bình tĩnh, quyết liệt ,mơ ước thiết thực về tương lai, nhưng lại rất sợ nhìn thấy máu.Lúc bướng bỉnh, lúc lầm lì thích màu sắc rực rỡ, thích thêu gối hoa.- Chị Thao:- Nho: Những ngôi sao xa xôi Lê Minh KhuêTiết 142II. Đọc – hiểu văn bản:2) Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong.* Nét riêng của mỗi nhân vật :* Nét chung:III. Tổng kết – Ghi nhớ:1. Nghệ thuật:- Người kể là nhân vật chính- Ngôn ngữ trẻ trung sinh động, cách kể chuyện tự nhiên.- Thành công trong nghệ thuật m/tả tâm lí nhân vật.2. Nội dung: Tâm hồn trong sáng, tinh thần lạc quan, dũng cảm của thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Tiết 142 Những ngôi sao xa xôi (Trích) Lê Minh KhuêI.Đọc-hiểu chung:1/Tác giả:2/ Tác phẩm: 3/ Đọc – kể4/ Đại ý5/ Bố cục:II.Đọc-hiểu văn bản? Vì sao tác giả lại đặt tên truyện là “ Những ngôi sao xa xôi”?? Truyện “ Những ngôi sao xa xôi ” cho em những hiểu biết gì về cuộc sống tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong nói riêng, của thế hệ trẻ Việt nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống Mĩ ?? Em có thuộc bài thơ, đoạn thơ nào viết về thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc khỏng chiến chống Mĩ cứu nước ?1) Hoàn cảnh sống và chiến đấu trên tuyến đường trường sơn:2) Những phẩm chất chung và riêng của ba cô gáI thanh niên xung phong:III. Tổng kết – Ghi nhớ: Một số vần thơ cho cỏc em tham khảo: Cạnh giếng nước cú bom từ trường Em khụng rửa ngủ ngày chõn lấm Ngày em phỏ nhiều bom nổ chậm Đờm nắm mơ núi mơ vang nhà.( Gửi em – cụ thanh niờn xung phong- Phạm Tiến Duật) Nếu được làm hạt giống để mựa sauNếu lịch sử chọn ta làm điểm tựaVui gỡ hơn làm người lớnh đi đầuTrong đờm tối tim ta là ngọn lửa ( Tố Hữu) Xẻ dọc trường sơn đi cứu nước Mà lũng phơi phới dậy tương lai ( Tố Hữu)Tụi nhỡn xuống hố bom đó giết emMưa đọng lại một khoảnh trời nho nhỏ ( )Em nắm dưới đất sõuNhư khoảng trời nắm yờn trong lũng đấtĐờm đờm tõm hồn em tỏa sỏngCú phải thịt da em mềm mại trắng trongĐó húa thành những làn mõy trắng ( Lõm Thị Mỹ Dạ)Cú cỏi chết húa thành bất tửCú con người làm nờn lịch sửHỡnh ảnh trờn làm em nghĩ gỡ về môi trường, về chiến tranh và thỏi độ của em như thế nào về những vấn đề trờn? Gợi ýChiến tranh: - Hủy hoại nghiờm trọng mụi trường thiờn nhiờn, mụi trường sống của con người và vạn vật ( Phỏ hủy thảm cõy xanh, ụ nhiễm nguồn nước, khụng khớ v.v) - Để lại những di chứng nghiờm trọng cho con người nhiều thế hệ ( Nhiễm chất độc da cam, nhiều căn bệnh nguy hiểm )- Thỏi độ: Căm ghột chiến tranh, cú những hành vi chống lại những thế lực gõy chiến tranh, phỏ hoại mụi trường.- Hành động cụ thể: ..Hướng dẫn về nhà:- Túm tắt văn bản, học kỹ bài phõn tớch, học thuộc ghi nhớ trong SGK.- Làm bài tập 2 trong SGK.- Chuẩn bị chương trỡnh địa phương phần tập làm văn. +Giới thiệu một lễ hội tại Cao Bằng mà em đã được chứng kiếnBài học kết thúc Chúc các em học tốt!