Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Ngữ pháp Lựa chọn trật tự từ trong câu

 Kính chào quý thầy cô và các em học sinh  về dự tiết học hôm naysinh giảng em bài tôi các nghe cho học.Tôi giảng bài cho các em học sinh nghe.	Trong cuộc sống, khi nói hoặc viết cần lựa chọn, sắp xếp từ ngữ theo một trật tự thích hợp để đạt được mục đích giao tiếp hoặc đem lại hiệu quả diễn đạt nào đó.Một số tác dụng của sự sắp xếp Trật tự từ trong câu:- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói,...).- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.- Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.- Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói. 1. Bài tập 1: Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào?“Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến”. (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)Mỗi việc được kể là một khâu trong công tác vận động quần chúng, khâu này nối tiếp khâu kia. Đầu tiên là giải thích cho quần chúng hiểu, sau đó tuyên truyền cho quần chúng hưởng ứng, rồi tổ chức cho quần chúng làm, lãnh đạo làm cho đúng, kết quả là làm cho tinh thần yêu nước của quần chúng được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.giải thích-> tuyên truyền-> tổ chức-> lãnh đạo-> kết quả Sắp xếp theo thứ tự trước sau của hoạt động. b. Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hoá vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa. (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu) Việc chính, việc diễn ra hàng ngày của bà mẹ là bán bóng đèn, còn bán vàng hương chỉ là việc phụ hoặc việc làm thêm trong những phiên chợ chính. Sắp xếp theo thứ bậc quan trọng của sự việc.1.Bài tập 1: Trật tự từ thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói...).2.Bài tập 2: 2. Bài tập 2: Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu? a. Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. ở tù thì hắn coi là thường. (Nam Cao, Chí Phèo)- Lặp lại cụm từ “ở tù” ở đầu câu để tạo liên kết câu.d. Một thời đại vừa chẵn mười năm. Trong mười năm ấy, thơ mới đã tranh đấu gắt gao với thơ cũ, một bên giành quyền sống, một bên giữ quyền sống. Cuộc tranh đấu kéo dài cho đến ngày thơ mới toàn thắng. Trong sự thắng lợi ấy, cũng có công những người tả xung hữu đột nơi chiến trường, nhưng trước hết là công những nhà thơ mới.(Hoài Thanh - Hoài Chân, Một thời đại trong thi ca)- Lặp lại các cụm từ: “Trong mười năm ấy”, “Trong sự thắng lợi ấy” ở đầu câu để tạo sự liên kết câu.1.Bài tập 1: Trật tự từ thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói...).2.Bài tập 2: Sắp xếp trật tự từ để liên kết câu với những câu khác trong văn bản.3.Bài tập 3:3.Bài tập 3: Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong các câu dưới đây ?Lác đácbên sông,chợ mấy nhà. (Bà huyện Thanh Quan – “ Qua Đèo Ngang”)b-“ Rất đẹphình anhlúc nắng chiều ”(Tố Hữu – “Lên Tây Bắc ”)a-“ Lom khomdưới núi,tiều vài chú,Nhớ nước đau lòng,Thương nhà mỏi miệng,con quốc quốc, cái gia gia.” VNTNCNVNTNCNCNVNVNCNVNCNTN Thay đổi trật tự cú pháp thông thường của câu nhằm mục đích nhấn mạnh hình ảnh hoặc thể hiện cảm xúc của người viết.“ Rất đẹphình anhlúc nắng chiều”Lác đácbên sông,chợ mấy nhà. “ Lom khomdưới núi,tiều vài chú,Nhớ nước đau lòng,Thương nhà mỏi miệng,con quốc quốc, cái gia gia”VNTNCNVNTNCNCNVNVNCNVNCNTNSo sánh hai cách sắp xếp trật tự từ sau, cho nhận xét: Dưới núi,vài chú tiềulom khom.TNCNVNlác đácBên sông,mấy nhà chợVNTNCNnhớ nước đau lòngCon quốc quốc CNVNthương nhà mỏi miệngCái gia gia VNCNrất đẹphình anhLúc nắng chiều,VNCNTN1.Bài tập 1: Trật tự từ thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói...).2.Bài tập 2: Sắp xếp trật tự từ để liên kết câu với những câu khác trong văn bản.3.Bài tập 3: Sắp xếp trật tự từ nhằm nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.4.Bài tập 4:4.Bài tập 4: Các câu (a) và (b) sau đây có gì khác nhau? Chọn câu thích hợp điền vào chỗ trống trong đoạn văn bên dưới.a, Tôi thấy một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào. “Bỗng mấy chú Châu Chấu Ma đang nhảy nhót khoe tài quanh các nàng Cào Cào, vội né giạt về một bên. Rồi trong cửa hàng chợt im tiếng ồn ào....................................... Người ngợm anh Bọ Ngựa này cũng bình thường thôi, nhưng chưa hiểu sao anh làm ra lối quan dạng đến thế, anh đi cứ chân nhấc từng bước cao ngang đầu gối kiểu bước chân ngỗng, cách thức rất ta đây kẻ giờ và hách dịch” (Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu ký)b, Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh Bọ Ngựa.Xác định các thành phần câu:a, Tôi thấy một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào.b, Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh Bọ Ngựa.CNVNCNVNCNVNCNVN- Câu (a): cụm C-V “một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào” có CN đứng trước, VN đứng sau, diễn đạt một thông tin bình thường.- Câu (b): cụm C-V này đã đảo VN lên trước CN nhằm nhấn mạnh sự “làm bộ làm tịch” của nhân vật Bọ Ngựa. “Bỗng mấy chú Châu Chấu Ma đang nhảy nhót khoe tài quanh các nàng Cào Cào, vội né giạt về một bên. Rồi trong cửa hàng chợt im tiếng ồn ào. . Người ngợm anh Bọ Ngựa này cũng bình thường thôi, nhưng chưa hiểu sao anh làm ra lối quan dạng đến thế, anh đi cứ chân nhấc từng bước cao ngang đầu gối kiểu bước chân ngỗng,cách thức rất ta đây kẻ giờ và hách dịch”. (Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu ký).........................................................................Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh Bọ Ngựa Dựa vào văn cảnh, lựa chọn câu (b) điền vào chỗ trống là thíchhợp:1.Bài tập 1:Trật tự từ thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói).2.Bài tập 2:Sắp xếp trật tự từ để liên kết câu với những câu khác trong văn bản.3.Bài tập 3:Sắp xếp trật tự từ nhằm nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.4.Bài tập 4:Sắp xếp trật tự từ nhằm nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.5.Bài tập 5: Dưới đây là đoạn kết bài “Cây tre Việt Nam” của Thép Mới (Ngữ Văn 6, Tập 2). Hãy liệt kê các khả năng sắp xếp trật tự từ trong bộ phận câu in đậm. Đối chiếu với dàn ý của bài văn và cho biết vì sao tác giả lựa chọn trật tự từ như ở đây. “Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam”.Bài tập 5: Cách săp xếp của tác giả là hợp lý vì đúc kết được những phẩm chất đáng quý của cây tre theo trình tự quan sát và miêu tả trong bài văn. - xanh: màu sắc, đặc điểm về hình thức dễ nhìn thấy. - nhũn nhặn: tính khiêm tốn phải có thời gian tìm hiểu mới biết được. - ngay thẳng: phẩm chất tốt đẹp cũng phải có thời gian tìm hiểu mới biết được. - thuỷ chung, can đảm: phẩm chất tốt đẹp phải qua thử thách mới biết được.6.Bài tập 6:Viết một đoạn văn ngắn về một trong những đề tài sau:a. Lợi ích của đi bộ đối với sức khoẻ.b. Lợi ích của đi bộ đối với việc mở rộng hiểu biết thực tế.	Giải thích cách sắp xếp trật tự từ ở một câu trong đoạn văn đã viết.- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói).- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.- Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.- Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm.Kết luận : Lựa chọn trật tự từ trong câu	Chúc các thầy cô giáo và các em mạnh khoẻ !