Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Ngữ pháp Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câu

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô

về dự giờ thăm lớp* Đọc đoạn trích:	Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.	Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:	- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau! ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn )	- gõ đầu roi xuống đất: TN	- cai lệ:	CN	- thét: 	VN	- bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: BN1. Các cách sắp xếp mới: (Có 6 cách)2. “ Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ.”-> Nhấn mạnh sự hung hãn của nhân vật ( gõ đầu roi xuống đất)-> Liên kết chặt chẽ với câu đứng trước ( roi) -> Liên kết chặt chẽ với câu đứng sau ( thét – nội dung lời thét)Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câuTiếng việtI. Nhận xét chungiI. Một số tác dụngiII. Luyện tậpTổng kếtCủng cố	ghi nhớ:	Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câuTiếng việt	Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.I. Nhận xét chungiI. Một số tác dụngiII. Luyện tậpTổng kếtCủng cố	1.Các đoạn văn:	a) Người nhà lí trưởng hình như không dám hành hạ một người ốm nặng, sợ hoặc xảy ra sự gì, hắn cứ lóng ngóng ngơ ngác, muốn nói mà không giám nói. Đùng đùng, cai lệ giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.(1)		Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.(2)	( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)	(1) ->thể hiện thứ tự trước sau của câc hành động.	(2) -> thể hiện thứ tự trước sau của câc hành động.	b) Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. 	( Ngô Tất Tố, Tắt đèn) 	+ cai lệ và người nhà lí trưởng:	-> thể hiện thứ tự cao thấp của các nhân vật.	-> thể hiện thứ tự xuất hiện của các nhân vật. 	(thể hiện sự quan sát của nhân vật)	+ roi song, tay thước và dây thừng	-> tương ứng với cụm từ đứng trước.Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câuTiếng việtI. Nhận xét chungiI. Một số tác dụngiII. Luyện tậpTổng kếtCủng cố	2. So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận câu in đậm sau:	a) Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người.	( Thép mới, Cây tre Việt Nam)	b) Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước. Tre hi sinh để bảo vệ con người.	c) Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. Tre hi sinh để bảo vệ con người	* Đoạn a:	- Nhịp: 2/ 2 (giữ làng- giữ nước) , 4/ 4( giữ mái nhà tranh- giữ đồng lúa chín) Thanh: bằng - trắc ( làng - nước, mái nhà tranh - đồng lúa chín)-> Hài hoà về mặt ngữ âm.Kết luận: có hiệu quả diễn đạt cao hơn.Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câuTiếng việtI. Nhận xét chungiI. Một số tác dụngiII. Luyện tậpTổng kếtCủng cố	Ghi nhớ:Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câuTiếng việtTrật tự từ trong câu có thể:- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm ( như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói,...)- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.- Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.- Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói.I. Nhận xét chungiI. Một số tác dụngiII. Luyện tậpTổng kếtCủng cố	Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm dưới đây:	a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,... Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.	( Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)=>Theo thứ tự xuất hiện của các vị anh hùng dân tộc trong lịch sử.b) Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi ! 	Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt	Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát 	Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca... ( Tố Hữu, Ta đi tới)	-( Đảo đẹp vô cùng lên trước)-> Nhấn mạnh cái đẹp của non sông đất nước.	 - (Đảo hò ô lên trước) -> để bắt vần với sông Lô - vần lưng.-> để câu thơ bắt vần với câu trước (ngạt – hát)=> Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm cho lời thơ.c)- ấy cũng may cho cô, vơ vẩn mãi ở ngoài phố thế này mà gặp mật thám hay đội con gái thì khốn. - Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần.	( Nguyễn Công Hoan, Ngựa người, người ngựa)- Lặp Mật thám, đội con gái ở hai đầu vế câu => để liên kết câu với câu đứng trước.Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câuTiếng việtI. Nhận xét chungiI. Một số tác dụngiII. Luyện tậpTổng kếtCủng cốTiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câuTiếng việt	1. Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói ( người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.	2. Trật tự từ trong câu có thể :	- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm ( như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói, ...)	- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.	- Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.	- Đảm bảo sự hài hào về ngữ âm của lời nóiI. Nhận xét chungiI. Một số tác dụngiII. Luyện tậpTổng kếtCủng cố? Cho các từ sau: bảo, nó, sao, đến, không. Hãy sắp xếp các từ đó theo các trật tự khác nhau để đạt được các hiệu quả diễn đạt khác nhau?( Ví dụ: 	Nó bảo sao không đến	Không sao bảo nó đến	Đến sao không bảo nó..v.v..)Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câuTiếng việtI. Nhận xét chungiI. Một số tác dụngiII. Luyện tậpTổng kếtCủng cố	Kính chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻChúc các em học sinh chăm ngoan, học giỏi