Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiếng Việt Tiết 37: Nói quá (Bản đẹp)

 KÍNH CHÚC THẦY CÔ GIÁO SỨC KHOẺ, HẠNH PHÚCChúc các em học sinh chăm ngoan, học giỏi. NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ MÔN NGỮ VĂN LỚP 8ATrong lµng t«i kh«ng thiÕu g× c¸c lo¹i c©y, nh­ng hai c©y phong nµy kh¸c h¼n-chóng cã tiÕng nãi riªng vµ h¼n ph¶i cã mét t©m hån riªng, chan chøa nh÷ng lêica ªm dÞu. Dï ta tíi ®©y vµo lóc nµo, ban ngµy hay ban ®ªm, chóng còng vÉn nghiªng ng¶ th©n c©y, lay ®éng l¸ cµnh kh«ng ngít tiÕng r× rµo theo nhiÒu cung bËc kh¸c nhau. Cã khi t­ëng chõng nh­ mét lµn sãng thuû triÒu d©ng lªn vç vµo b·i c¸t, cã khi l¹i nghe nh­ mét tiÕng th× thÇm thiÕt tha nång th¾m truyÒn qua l¸ cµnh nh­ mét ®èm löa v« h×nh, cã khi hai c©y phong bçng im bÆt mét tho¸ng, råi kh¾p l¸ cµnh l¹i cÊt tiÕng thë dµi mét l­ît nh­ th­¬ng tiÕc ng­êi nµo.Vµ khi m©y ®en kÐo ®Õn cïng b·o d«ng, x« g·y cµnh, tØa trôi l¸, hai c©y phong nghiªng ng¶tÊm th©n dÎo dai vµ reo vï vï nh­ mét ngän löa bèc ch¸y rõng rùc. *H·y chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt C©u 1: §o¹n trÝch trªn n»m trong v¨n b¶n nµo? A. Trong lßng mÑ C. Tøc n­íc vì bê B. L·o H¹c D. Hai c©y phong C©u 2: Trong ®o¹n v¨n trªn t¸c gi¶ ®· kÕt hîp nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®Æc s¾c nµo ®Ó miªu t¶ hai c©y phong? A. Nh©n ho¸, so s¸nh C. Ho¸n dô, ®iÖp ng÷ B. §iÖp ng÷, liÖt kª D. So s¸nh, nãi gi¶m nãi tr¸nhKiÓm tra bµi cò:§äc ®o¹n v¨n sau:KiÓm tra bµi cò:§äc ®o¹n v¨n sau:Trong lµng t«i kh«ng thiÕu g× c¸c lo¹i c©y, nh­ng hai c©y phong nµy kh¸c h¼n-chóng cã tiÕng nãi riªng vµ h¼n ph¶i cã mét t©m hån riªng, chan chøa nh÷ng lêica ªm dÞu. Dï ta tíi ®©y vµo lóc nµo, ban ngµy hay ban ®ªm, chóng còng vÉn nghiªng ng¶ th©n c©y, lay ®éng l¸ cµnh kh«ng ngít tiÕng r× rµo theo nhiÒu cung bËc kh¸c nhau. Cã khi t­ëng chõng nh­ mét lµn sãng thuû triÒu d©ng lªn vç vµo b·i c¸t, cã khi l¹i nghe nh­ mét tiÕng th× thÇm tha thiÕt nång th¾m truyÒn qua l¸ cµnh nh­ mét ®èm löa v« h×nh, cã khi hai c©y phong bçng im bÆt mét tho¸ng, råi kh¾p l¸ cµnh l¹i cÊt tiÕng thë dµi mét l­ît nh­ th­¬ng tiÕc ng­êi nµo.Vµ khi m©y ®en kÐo ®Õn cïng b·o d«ng, x« g·y cµnh, tØa trôi l¸, hai c©y phong nghiªng ng¶tÊm th©n dÎo dai vµ C©u 3: T¸c dông cña biÖn ph¸p tu tõ Êy trong ®o¹n v¨n? A. Béc lé t×nh c¶m g¾n bã cña ng­êi viÕt víi hai c©y phong. B. Gióp c¸ch diÔn ®¹t trë nªn sinh ®éng, gîi c¶m, c¸ch miªu t¶ nµy ®· khiÕn hai c©y phong gÇn gòi víi con ng­êi vµ ®Æc biÖt cho thÊy t×nh c¶m cña ng­êi kÓ dµnh cho chóng. C. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña hai c©y phong. D. Kh¼ng ®Þnh ®Þa vÞ cña hai c©y phong.reo vï vï nh­ mét ngän löa bèc ch¸y rõng rùc.1. Ví dụ:I.Nói quá và tác dụng của nói quá: Tiết 37: NÓI QUÁa/ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng. Ngày tháng mười chưa cười đã tối. (Tục ngữ) b/ Cày đồng đang buổi ban trưaMồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày. Ai ơi bưng bát cơm đầyDẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần. (Ca dao) c/ Con đường mòn chạy thẳng đến chân trời. ( Trích Báo nhân dân) Em hãy đọc to các ví dụ trên !2. Nhận xét:? Cách nói như 3 ví dụ trên có quá sự thật không?- Nói quá sự thật. (Phóng đại)Ở ví dụ a, thực chất người xưa muốn nói đến điều gì?+ VD a: Đêm tháng năm rất ngắn Ngày tháng mười rất ngắn? Tương tự, ở ví dụ b, thực chất người xưa muốn nói đến điều gì?+ VD b: Mồ hôi ướt đẫm  Nỗi vất vả cực nhọc của người nông dân.Theo em, ở ví dụ c, có phải con đườngđến được chân trời không? + VD c: Con đường rất dài.ANốiB1. Đêm tháng năm chưa nằm đã sángNgày tháng mười chưa cười đã tối1. Phóng đại về mức độb. Cày đồng đang buổi ban trưaMồ hôi thánh thót như mưa ruộng càyAi ơi bưng bát cơm đầy,Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần2. Phóng đại về quy môc. Con đường mòn chạy thẳng đến chân trời .3.Phóng đại về tính chấtLần lượt nối các ví dụ ở cột A với mỗi hình thức phóng 	đại ở cột B sao cho phù hợp.2. Cày đồng đang buổi ban trưa Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày. Ai ơi bưng bát cơm đầy, Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.a.- Đêm tháng năm rất ngắn. - Ngày tháng mười rất ngắn.b. - Mồ hôi rơi rất nhiều.c. - Con đường rất dài.1. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng Ngày tháng mười chưa cười đã tối.3. Con đường mòn chạy thẳng đến chân trời.(Tục ngữ)(Ca dao)(Báo nhân dân)Cách nói bình thường.Nói quáTHẢO LUẬN NHÓM: So sánh 2 cách diễn đạt sau, cách diễn đạt nào hay hơn? Vì sao?Cách nói thứ nhất hay hơn vì cách nói đó có tác dụng nhấn mạnh, gây ấn tượng và tăng sức biểu cảm.1. Ví dụ:I.Nói quá và tác dụng của nói quá: Tiết 37: NÓI QUÁ2. Nhận xét:- Nói quá sự thật. (Phóng đại)+ VD a: Đêm tháng năm rất ngắn Ngày tháng mười rất ngắn+ VD b: Mồ hôi ướt đẫm  Nỗi vất vả cực nhọc của người nông dân.+ VD c: Con đường rất dài.- Sinh động, gây ấn tượng, gợi cảm. Qua phần tìm hiểu các ví dụ trên, em hiểu thế nào là nói quá và tác dụng của biện pháp tu từ này?3. Kết luận: (Ghi nhớ- SGK trang102)? Dựa vào sơ đồ sau, em hãy nhắc lại khái niệm và tác dụng của biện pháp tu từ nói quá?Phóng đại quy mô tính chất, mức độ của sự vật, hiện tượngNhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảmNÓI QUÁĐIỀN TỪ THÍCH HỢP ĐỂ CÓ THÀNH NGỮ HOÀN CHỈNHMét N¾ng............................................. RÙA.................Nh­ trøng gµ bãc. ...........................S«i N­íc M¾t.ĐEN.......................................................QUỶ HỜN. Hai S­¬ng.CHẬM NHƯTR¾ngNHƯ CỘT NHÀ CHÁY.§æ Må H«i1234561’2’MA CHÊ3’4’5’6’THẬM XƯNG §äc c©u chuyÖn vui Qu¶ bÝ khæng låHai anh chµng cïng ®i qua mét khu v­ên trång bÝ, anh A thÊy qu¶ bÝ to véi kªu lªn: -Chµ qu¶ bÝ to thËt !Anh B c­êi vµ b¶o r»ng: -Thế ®· lÊy g× lµm to ! T«i ®· tõng thÊy qu¶ bÝ to h¬n nhiÒu. Cã lÇn t«i tr«ng thÊy qu¶ bÝ to b»ng c¶ c¸i nhµ kia k×a ! Anh A nãi ngay: -ThÕ th× lÊy g× lµm l¹ ! T«i cßn nhí cã mét lÇn t«i tr«ng thÊy c¸i nåi to b»ng c¶ c¸i ®×nh lµng ta ! Anh B ng¹c nhiªn hái: -C¸i nåi Êy dïng ®Ó lµm g× mµ to vËy? Anh A gi¶i thÝch: -C¸i nåi Êy dïng ®Ó luéc qu¶ bÝ anh võa nãi Êy mµ. Anh B biÕt b¹n chÕ nh¹o m×nh bÌn nãi l¶ng sang chuyÖn kh¸c. (Theo: truyÖn c­êi d©n gian)*C©u hái: Lêi nãi cña hai nh©n vËt trong truyÖn cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸ kh«ng?Hai nhân vật trong truyện không sử dụng phép nói quá mà là nói khoác ( nói phét, không có sự thật)  Ph©n biÖt gi÷a nãi qu¸ vµ nãi kho¸c * Gièng nhau: C¶ hai ®Òu nãi qu¸ sù thËt vµ phãng ®¹i quy m«, møc ®é, tÝnh chÊt cña sù vËt sù viÖc ®­îc nãi ®Õn. * Kh¸c nhau: +Nãi qu¸: -lµ biÖn ph¸p tu tõ cã tÝnh nghÖ thuËt nh»m g©y Ên t­îng m¹nh, t¨ng søc biÓu c¶m trong diÔn ®¹t. +Nãi kho¸c: -Nh»m môc ®Ých lµm cho ng­êi nghe tin vµo nh÷ng ®iÒu kh«ng cã thùc.=>Nh­ vËy nãi qu¸ kh«ng ph¶i lµ nãi kho¸c, nãi dèi, nãi sai sù thËt mµ lµ nãi ®Ó g©y Ên t­îng, g©y sù chó ý ®Ó lµm næi râ mét khÝa c¹nh nµo ®ã cña ®èi t­îng ®­îc nãi ®Õn.ë môc ®Ých1/ Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, ngoa dụ, thậm xưng, phóng đại, cường điệu. 2/ Để nhận ra biện pháp nói quá cần đối chiếu nội dung lời nói với thực tế. Phải nắm được cái ý nghĩa hàm ẩn của lời nói (tức là hiểu theo nghĩa bóng chứ không hiểu theo nghĩa đen). * Lưu ý: 3/ Cần phân biệt giữa nói quá và nói khoác.1. Ví dụ:I.Nói quá và tác dụng của nói quá: Tiết 37: NÓI QUÁ2. Nhận xét:- Nói quá sự thật. (Phóng đại)+ VD a: Đêm tháng năm rất ngắn Ngày tháng mười rất ngắn+ VD b: Mồ hôi ướt đẫm  Nỗi vất vả cực nhọc của người nông dân.+ VD c: Con đường rất dài.- Sinh động, gây ấn tượng, gợi cảm. 3. Kết luận: (Ghi nhớ- SGK trang102)II.Luyện tập: 1.Bài tập 1 (SGK/102)Tiết 37: NÓI QUÁBài 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng. a/ Bàn tay ta làm nên tất cảCó sức người sỏi đá cũng thành cơm. Niềm tin vào sức lao động của con người.b/ Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được. Trấn an người nghe rằng vết thương nhỏ chẳng có nghĩa lý gì.c/ [] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.  Kẻ có quyền sinh sát đối với người khác.sỏi đá cũng thành cơmđi lên đến tận trờithét ra lửa Bài 2: Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /..../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng ......................... Cô Nam tính tình xởi lởi,......................... Lời khen của cô giáo làm cho nó ........................... Bọn giặc hoảng hồn ..........................mà chạy.chó ăn đá gà ăn sỏibầm gan tím ruộtruột để ngoài danở từng khúc ruộtvắt chân lên cổ236451XEM HÌNH ĐOÁN ÝTiết 37: NÓI QUÁKHỎE NHƯ VOI TiÕt 37 Nãi qu¸ĐEN NHƯ CỘT NHÀ CHÁYNHANH NHƯ GIÓCHẬM NHƯ RÙAGẦY NHƯ QUE CỦIĂN NHƯ MÈOBài 5: Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có sử dụng biện pháp nói quá. Gợi ý: Dựa vào những câu văn sau để phát triển ý thành đoạn văn1/ Chúng tôi rất thân nhau, tôi vẫn hay đùa rằng bạn ấy cao như cây chuối hột.2/ Ngày bạn lên đường theo gia đình đi xa tôi chỉ biết chúc bạn bình yên mà nước mắt rơi như mưa.3/ Sau này, dù có phải đi lên đến tận trời, tôi cũng sẽ nhất định tìm gặp lại bạn. Bµi tËp 5 ( SGK/ 103) ViÕt mét ®o¹n v¨n hoÆc lµm mét bµi th¬ cã dïng biÖn ph¸p nãi qu¸.Gîi ý: Khi viÕt ®o¹n v¨n ta cÇn l­u ý nh÷ng vÊn ®Ò sau: -X¸c ®Þnh néi dung cÇn viÕt -Lùa chän ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh trong ®o¹n v¨n ®Þnh viÕt -Dù kiÕn nh÷ng tõ ng÷ hoÆc thµnh ng÷, tôc ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p tu tõ nãi qu¸ phï hîp víi néi dung ®· x¸c ®Þnh.Nh÷ng ®¬n vÞ kiÕn thøc cÇn ghi nhíNãi qu¸Kh¸i niÖmT¸c dôngBiÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹iMøc ®éQuy m«TÝnh chÊtCña sù vËt hiÖn t­îng ®­îc miªu t¶NhÊn m¹nhG©y Ên t­îngT¨ng søc biÓu c¶mH­íng dÉn vÒ nhµ-Lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i trong SGK-Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp trong vë bµi tËp-Häc thuéc vµ hiÓu phÇn ghi nhí-Lµm ®Ò c­¬ng «n tËp truyÖn kÝ ViÖt Nam.Xin tr©n träng c¸m ¬n c¸c thµy, c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh.