Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 114: Tiếng Việt Lựa chọn trật tự từ trong câu - Nguyễn Hồng Lam

g nghÜa.LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUA.Lí thuyết I.Nhận xét chung1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xét- có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu: a. Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ. b. Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất. c. Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất. d. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét. e. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét. g. Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét. H·y chØ râ hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cña c©u in ®Ëm trong ®o¹n trÝch. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! (Ng« TÊt Tè- T¾t ®Ìn)A.Lí thuyết I.Nhận xét chung1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xét - có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.- cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sù hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂULÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(a) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: -Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ chñ yÕu liªn kÕt víi c©u tr­íc vµ c©u sau LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(b) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,gõ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ chØ liªn kÕt víi c©u tr­ícLÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(c)Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ kh«ng liªn kÕtLÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(d)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét: - Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!→ chØ liªn kÕt víi c©u sauLÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(e)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét. - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ chØ liªn kÕt víi c©u sauLÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(g)Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét. - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ ®Ó nhÊn m¹nh vµ liªn kÕt víi c©u sauLỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUCâuNhấn mạnh sự hung hãnLiên kết chặt với câu đứng trướcLiên kết chặt với câu đứng sauakh«ngcãcãbkh«ngcãkh«ngckh«ngkh«ngkh«ngdkh«ngkh«ngcãekh«ngkh«ngcãgcãkh«ngcãLỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUA.Lí thuyết I.Nhận xét chung1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xét - có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau. Nhận xét chungTrong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết ) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUA.Lí thuyết I.Nhận xét chungII.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xét Ngữ liệu 1-a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.  giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.- Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUII.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xét Ngữ liệu 1-a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.-b.TrËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt. cai lÖ vµ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng  cai lÖ cã thø bËc cao h¬n.-roi song,tay th­íc vµ d©y thõng→ cai lÖ: mang roi song, ®i tr­íc. → ng­êi nhµ lÝ tr­ëng: mang tay th­íc vµ d©y thõng, ®i sau. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUII.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xét Ngữ liệu 1Ng÷ liÖu 2 a)Tre gi÷ lµng,gi÷ n­íc,gi÷ m¸i nhµ tranh,gi÷ ®ång lóa chÝn. B T T B B B T Tb)Tre gi÷ m¸i nhµ tranh,gi÷ ®ång lóa chÝn,gi÷ lµng, gi÷ n­íc.c)Tre gi÷ lµng,gi÷ m¸i nhµ tranh,gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ n­íc.→ c¸ch a (c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m.LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUA.Lí thuyết I.Nhận xét chung1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xét -Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xét Ngữ liệu 1 - a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động. - b. TrËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt. Ng÷ liÖu 2 - C¸ch a (c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m.TrËt tù tõ trong c©u cã thÓ : - ThÓ hiÖn thø tù nhÊt ®Þnh cña sù vËt, ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm (nh­ thø bËc quan träng cña sù vËt, thø tù cña ho¹t ®éng, tr×nh tù quan s¸t cña ng­êi nãi,) - NhÊn m¹nh h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn t­îng. - Liªn kÕt c©u víi nh÷ng c©u kh¸c trong v¨n b¶n. - §¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cña lêi nãi.T¸c dông cña sù s¾p xÕp trËt tù tõ trong c©u:LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUA.Lí thuyết I.Nhận xét chung1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xét - Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xét Ngữ liệu 1 -a. trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt độn -b.trËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt Ng÷ liÖu 2 -c¸ch a(c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©mIII.Ghi nhí1,2 /SGK/112LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUA.LÝ thuyÕtB. LuyÖn tËpa. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö.b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña tæ quèc. T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬.c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ "mËt th¸m’vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­íc.a.Bµ Tr­ng, Bµ TriÖu,TrÇn H­ng §¹o, Lª Lîi, Quang Trungb. §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i! Rõng cä ®åi chÌ, ®ång xanh ngµo ng¹t N¾ng chãi s«ng L«, hß « tiÕng h¸t ChuyÕn phµ dµo d¹t bÕn n­íc B×nh Ca...c.- ¢ý còng may cho c«, v¬ vÈn m·i ë ngoµi phè thÕ nµy mµ gÆp mËt th¸m hay ®éi con g¸i th× khèn: - MËt th¸m t«i còng ch¶ sî, ®éi con g¸i t«i còng ch¶ cÇn.ChØ râ hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cña trËt tù tõ trong nh÷ng c©u sau:C©uHiÖu qu¶ diÔn ®¹t1.H¾n ho khÏ mét tiÕng, b­íc tõng b­íc dµi ra s©n.2.Nhanh nh­ c¾t, chÞ DËu n¾m ngay ®­îc gËy cña h¾n.3.M­a xu©n trªn biÓn thuyÒn yªn b·i T«m c¸ ch¾c ®Çy phiªn chî mai.4.Trong ®×nh, ®Ìn th¾p s¸ng tr­ng, nha lÖ lÝnh tr¸ng, kÎ hÇu ng­êi h¹ ®i l¹i rén rµng.ThÓ hiÖn thø tù tr­íc sau cña ho¹t ®éng. NhÊn m¹nh ®Æc ®iÓm cña sù vËt.T¹o nhÞp ®iÖu hµi hoµ uyÓn chuyÓn.ThÓ hiÖn thø bËc quan träng cña sù vËt.LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUA.Lí thuyết I.Nhận xét chungNhận xét ngữ liệu /sgk - Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.Nhận xét ngữ liệu /sgk Ngữ liệu 1:-a. trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động -b.trËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt Ng÷ liÖu 2: c¸ch a(c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©mIII.Ghi nhí/SGK/112B LuyÖn tËp a. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña tæ quèc. T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬ c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ “mËt th¸m”vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­ícC.Cñng cèH­íng dÉn vÒ nhµ:- Häc kÜ c¸c môc ghi nhí.- §Æt 5 c©u trÇn thuËt cã t¸c dông nhÊn m¹nhh×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt.c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh ®· chó ý l¾ng nghe