Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 37: Nói quá (Bản hay) - Trường THCS Trần Phú

Ng÷ v¨n 8Tr­êng THCS TrÇn Phó UdnÈ÷hci¬hchn¸soS¸ohn©hn §©y lµ biÖn ph¸p tu tõ c¸c em ®· häc ë líp 6: lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi, ®å vËt b»ng nh÷ng tõ ng÷ vèn ®­îc dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ ng­êi? 	Lµ biÖn ph¸p tu tõ lîi dông ®Æc s¾c vÒ ©m, vÒ nghÜa cña tõ ng÷ ®Ó t¹o s¾c thái dÝ dám, hµi h­íc ... lµm c©u v¨n hÊp dÉn, thó vÞ §©y lµ biÖn ph¸p tu tõ : lµ c¸ch gäi tªn sù vËt nµy b»ng tªn sù vËt hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång quen thuéc nh»m t¨ng søc gîi h×nh gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t? §©y lµ tõ lo¹i dïng ®Ó biÓu thÞ c¸c ý nghÜa quan hÖ nh­ së h÷u, so s¸nh, nh©n qu¶ ... gi÷a c¸c bé phËn cña c©u hay gi÷a c©u víi c©u trong ®o¹n v¨n? §©y lµ biÖn ph¸p tu tõ ®èi chiÕu sù vËt nµy víi sù vËt kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång ®ể lµm t¨ng søc gîi h×nh gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t? §©y lµ tõ lo¹i dïng ®Ó béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc cña ng­êi nãi hoÆc dïng ®Ó gäi ®¸p?õtÖhnauqõtn¸ht123456Trß ch¬i « ch÷Tiết 37NÓI QUÁVÝ dô 1: §ªm th¸ng n¨m Ngµy th¸ng m­êi(Tôc ng÷) Cµy ®ång ®ang buæi ban tr­a, Må h«i . Ai ¬i b­ng b¸t c¬m ®Çy DÎo th¬m mét h¹t ®¾ng cay mu«n phÇn. ( Ca dao) ch­a n»m ®· s¸ngch­a c­êi ®· tèi.th¸nh thãt nh­ m­a ruéng cµyNgô ý hiÖn t­îng thêi gian ®ªm rÊt ng¾n vµo th¸ng n¨m.Ngô ý c«ng viÖc lao ®éng cña ng­êi n«ng d©n hÕt søc vÊt v¶.Ngô ý hiÖn t­îng thêi gian ngµy rÊt ng¾n vµo th¸ng m­êi.Ghi nhớ 1: Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả. VÝ dô 2: Sö dông c¸ch nãi phãng ®¹ia) §ªm th¸ng n¨m Ngµy th¸ng m­êi .b) Må h«i .Kh«ng sö dông c¸ch nãi phãng ®¹i- §ªm th¸ng n¨m rÊt ng¾n Ngµy th¸ng m­êi rÊt ng¾n- Må h«i r¬i nhiÒuNhÊn m¹nh ®iÒu muèn nãi g©y Ên t­¬ng t¨ng søc biÓu c¶mB×nh th­êng kh«ng g©y Ên t­¬ng Ghi nhí 2 : Dïng nãi qu¸ ®Ó nhÊn m¹nh, g©y Ên t­îng, t¨ng søc biÓu c¶m.ch­a n»m ®· s¸ngch­a c­êi ®· tèi.th¸nh thãt nh­ m­a ruéng cµy II. Luyện tập Bài 1: Tìm biện pháp nói quá và ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau: a) Bàn tay ta làm nên tất cả . Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.(Hoàng Trung Thông , Bµi ca vì ®Êt) b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ sáng đến giờ em có thể đi lên đến tận trời được.	(Nguyễn Minh Châu, M¶nh tr¨ng cuèi rõng) c) (...) C¸i cô b¸ thÐt ra löa Êy l¹i xö nhòn mêi h¾n vµo nhµ x¬i n­íc. ( Nam Cao – ChÝ PhÌo)d) B¸c ¬i tim B¸c mªnh m«ng thÕ ¤m c¶ non s«ng mäi kiÕp ng­êi! ( To Hữu)Bài 1: a) Bàn tay ta làm nên tất cả . Có sức người sỏi đá cũng thành cơm. ( Hoµng Trung Th«ng – Bµi ca vì ®Êt)- Biện pháp nói quá: sỏi đá cũng thành cơm.- Ý nghĩa: Nhấn mạnh sự quyết tâm cũng như công sức của con người. Dù có khó khăn đến đâu mà quyết chí, gắng sức cũng sẽ đạt kết quả mỹ mãn.b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ sáng đến giờ em có thể đi lên đến tận trời được.	 (Nguyễn Minh Châu, M¶nh tr¨ng cuèi rõng)- Biện pháp nói quá: ®i đến tận trời được.- Ý nghĩa : Thể hiện ý chí nghị lực cũng như lòng lạc quan tin tưởng của con người.Mặt khác còn để trấn an mọi người rằng vết thương nhỏ chẳng có nghĩa lý gì.c) (...) C¸i cô b¸ thÐt ra löa Êy l¹i xö nhòn mêi h¾n vµo nhµ x¬i n­íc. ( Nam Cao – ChÝ PhÌo)- BiÖn ph¸p nãi qu¸: thÐt ra löa- ý nghÜa: NhÊn m¹nh lµ kÎ cã uy quyÒn.d) B¸c ¬i tim B¸c mªnh m«ng thÕ ¤m c¶ non s«ng mäi kiÕp ng­êi! ( Tôc ng÷)- BiÖn ph¸p nãi qu¸: «m c¶ non s«ng mäi kiÕp ng­êi. ý nghÜa: NhÊn m¹nh t×nh yªu th­¬ng bao la cña B¸c.Bài 1a/Biện pháp nói quá: sỏi đá cũng thành cơm.- Ý nghĩa: Nhấn mạnh sự quyết tâm cũng như công sức của con người. Dù có khó khăn đến đâu mà quyết chí, gắng sức cũng sẽ đạt kết quả mỹ mãn.b/ Biện pháp nói quá: ®i đến tận trời được.- Ý nghĩa : Thể hiện ý chí nghị lực cũng như lòng lạc quan tin tưởng của con người.Mặt khác còn để trấn an mọi người rằng vết thương nhỏ chẳng có nghĩa lý gì.c/ BiÖn ph¸p nãi qu¸: thÐt ra löa ý nghÜa: NhÊn m¹nh lµ kÎ cã uy quyÒn.d/BiÖn ph¸p nãi qu¸: «m c¶ non s«ng mäi kiÕp ng­êi. ý nghÜa: NhÊn m¹nh t×nh yªu th­¬ng bao la cña B¸c. II. Luyện tập Bài 1: Tìm biện pháp nói quá và ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau: a) Bàn tay ta làm nên tất cả . Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.(Hoàng Trung Thông , Bµi ca vì ®Êt) b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ sáng đến giờ em có thể đi lên đến tận trời được.	(Nguyễn Minh Châu, M¶nh tr¨ng cuèi rõng) c) (...) C¸i cô b¸ thÐt ra löa Êy l¹i xö nhòn mêi h¾n vµo nhµ x¬i n­íc. ( Nam Cao – ChÝ PhÌo)d) B¸c ¬i tim B¸c mªnh m«ng thÕ ¤m c¶ non s«ng mäi kiÕp ng­êi! ( Tôc ng÷)Bài 2 :Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ mà chạy.a. Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng .........................c. Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................d. Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........................e. Bọn giặc hoảng hồn ..........................mà chạy.chó ăn đá gà ăn sỏibầm gan tím ruộtruột để ngoài da.nở từng khúc ruột.vắt chân lên cổBµi 3: QUẢ BÍ KHỔNG LỒ	Hai anh chàng cùng đi qua một khu vườn trồng bí, anh A thấy quả bí to vội kêu lên : - Chà quả bí to thật!Anh B cười mà bảo rằng: - Thế thì lấy gì làm to! Tôi đã từng thấy quả bí to hơn nhiều. Có một lần tôi trông thấy quả bí to bằng cả cái nhà đằng kia kìa!Anh A nói ngay: - Thế thì lấy gì làm lạ! Tôi còn nhớ có một bận tôi còn trông thấy cái nồi to bằng cả cái đình làng ta!Anh B ngạc nhiên hỏi: - Cái nồi ấy dùng để làm gì mà to vậy?Anh A giải thích: - Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói ấy mà.Anh B biết bạn chế nhạo mình bèn nói l¶ng sang chuyện khác. (Theo: Truyện cười dân gian )Th¶o luËn :- Cã ph¶i hai nh©n vËt trong truyÖn ®· dïng phÐp tu tõ nãi qu¸?Bài 3: Hai nhân vật trong truyện “quả bí khổng lồ” đã không dùng phép tu từ nói quá mà đã nói khoác lác. - Như vậy nói khoác và nói quá có điểm giống –khác nhau là: Giống nhau: - Cả hai đều nói quá sự thật và phóng đại quy mô ,tính chất của sự việc được nói đến. Khác nhau: - Nói quá là biện pháp tu từ có tính nghệ thuật, nhằm gây ấn tượng mạnh, tăng sức biểu cảm trong diễn đạt.- Nói khoác có tính tiêu cực nhằm làm cho người khác tin vào điều không có thật.Bµi 4: T×m thµnh ng÷ dïng biÖn ph¸p nãi qu¸?- ChØ ra nh÷ng thµnh ng÷ so s¸nh cã dïng biÖn ph¸p nãi qu¸ trong c¸c thµnh ng÷ võa t×m?§Æt c©u víi c¸c thµnh ng÷ so s¸nh ®ã.Bµi 5: ViÕt ®o¹n v¨n (6 – 8 c©u) vÒ vấn đề m«i tr­êng sèng, trong ®o¹n v¨n ®ã cã dïng biÖn ph¸p nãi qu¸. *Hướng dẫn học ở nhà.- Làm bài tập 3 - SGK trang 102. Sưu tầm một số câu ca dao và thơ văn có sử dụng phép nói quá. ChuÈn bÞ bµi : “¤n tËp truyÖn kÝ ViÖt Nam”