Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 61: Thuyết minh về một thể loại văn học - Lê Thị Hồng Toán

NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vÒ dù chuyªn ®Ò côm th¸ng 12 Ng­êi thùc hiÖn : Lª ThÞ Hång To¸nGi¸o viªn tr­êng THCS T©n LËpKiÓm tra bµi còC©u hái: §Ó lµm tèt bµi v¨n thuyÕt minh em cÇn lµm g×?Tr¶ lêi: - X¸c ®Þnh thÓ lo¹i.	- X¸c ®Þnh ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh.	- X¸c ®Þnh ph¹m vi tri thøc vÒ ®èi t­îng ®ã.	- Chän c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh phï hîp.	- Ng«n tõ chÝnh x¸c, dÔ hiÓu.Nguyªn HångNh÷ng ngµy th¬ ÊuBài 16 - Tiết 61THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌCVỀ - ThÓ lo¹i v¨n häc lµ : Mét kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ mét d¹ng thøc cña t¸c phÈm v¨n häc, ®­îc h×nh thµnh vµ tån t¹i t­¬ng ®èi æn ®Þnh qua lÞch sö, thÓ hiÖn gièng nhau vÒ c¸ch thøc tæ chøc t¸c phÈm.- ThuyÕt minh vÒ mét thÓ lo¹i v¨n häc lµ: Lµm râ cho ng­êi ®äc, ng­êi nghe vÒ ®Æc tr­ng mét thÓ lo¹i v¨n häc cô thÓ nµo ®ã trªn c¸c ph­¬ng diÖn: Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, chøc n¨ng nghÖ thuËt...Nhãm 1 : §iÒn kÝ hiÖu B, T cho bµi “Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c”.Nhãm 2 : §iÒn kÝ hiÖu B, T cho bµi “§Ëp ®¸ ë C«n L«n”.Bµi 15 – TiÕt 61I. Tõ quan s¸t ®Õn m« t¶, thuyÕt minh ®Æc ®iÓm mét thÓ lo¹i v¨n häc1) Quan s¸t (tìm hiểu đề)Sè c©u, sè tiÕng: C¸c tiÕng 2,4,6 cña c¸c cÆp c©u1-2,3-4,5-6,7-8 lu«n tr¸i ng­îc nhau vÒ thanh ®iÖu “§èi” C¸c tiÕng 2,4,6 cña c¸c cÆp c©u 1-8,2-3,4-5,6-7 trïng nhau vÒ thanh ®iÖu  “Niªm” c) VÇn: C¸c tiÕng cuèi cña c¸c c©u1,2,4,6 hiÖp vÇn víi nhaud) Ng¾t nhÞp: 4/3, 2/2/3, 3/4.e) Bè côc :THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC- Mçi bµi cã 8 c©u- Mçi c©u cã 7 tiÕng2) LËp dµn ý* Ghi nhí (SGK, tr)* S¬ ®å c¸c b­íc thùc hiÖnII. LuyÖn tËpTiÕng cã thanh huyÒn, thanh ngang gäi lµ tiÕng b»ng (kÝ hiÖu lµ B), c¸c tiÕng cã thanh hái, ng·, s¾c, nÆng gäi lµ tiÕng tr¾c (kÝ hiÖu lµ T).? Em h·y ghi kÝ hiÖu B - T cho 2 bµi th¬b) Quan hÖ b»ng tr¾c:4 phÇn: §Ò, Thùc, LuËn, KÕt* DÆn dßBắt buộcBµi 15 – TiÕt 61§Ò bµi : ThuyÕt minh ®Æc ®iÓm cña thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t cóT×m hiÓu ®Ò- ThÓ lo¹i : 	 ThuyÕt minh vÒ mét thÓ lo¹i VH- §èi t­îng thuyÕt minh : ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có- Néi dung thuyÕt minh : §Æc ®iÓm cña th¬ TNBC- Ph­¬ng ph¸p TM : Nªu ®Þnh nghÜa, nªu vÝ dô, dïng sè liÖuThuyết minh về một thể loại văn họcBµi 15 – TiÕt 61Thuyết minh về một thể loại văn họcVµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸cVÉn lµ hµo kiÖt, vÉn phong l­u,Ch¹y mái ch©n th× h·y ë tï.§· kh¸ch kh«ng nhµ trong bèn biÓn,L¹i ng­êi cã téi gi÷a n¨m ch©u.Bña tay «m chÆt bå kinh tÕ,Më miÖng c­êi tan cuéc o¸n thï.Th©n Êy vÉn cßn, cßn sù nghiÖp,Bao nhiªu nguy hiÓm sî g× ®©u. 	 (Phan Béi Ch©u)BTBTBBTTTBTTBBTTBBTTBBTBBBTTBTTTBBTTTBTTBBTBTBTTBBBBTBBT§Ëp ®¸ ë C«n L«nLµm trai ®øng gi÷a ®Êt C«n L«n,Lõng lÉy lµm cho lë nói non.X¸ch bóa ®¸nh tan n¨m b¶y ®èng,Ra tay ®Ëp bÓ mÊy tr¨m hßn.Th¸ng ngµy bao qu¶n th©n sµnh sái,M­a n¾ng cµng bÒn d¹ s¾t son.Nh÷ng kÎ v¸ trêi khi lì b­íc,Gian nan chi kÓ viÖc con con ! 	(Phan Ch©u Trinh)BTBTBBTTTBTTBBTTBBTTBBTBBBTTBBTTBBTTBBTTBBTTTBTTBBBBTBBTĐNBµi 15 – TiÕt 61Thuyết minh về một thể loại văn họcVµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸cBBTTTBTTBBBTBBTTTBTTBB41246325678BT C¸c tiÕng 2,4,6 cña c¸c cÆp c©u : 1-2, 3-4,5-6, 7-8lu«n tr¸i ng­îc nhau vÒ thanh ®iÖu§èi§èi§èi§èiBµi 15 – TiÕt 61Thuyết minh về một thể loại văn họcBBTTTBTTBBBTBBTTTBTTBB246BTTrùng thanh điệuNiêm Các tiếng 2,4,6 của câu 1-8, 2-3, 4 -5, 6 -7 trùng nhau về thanh điệu§Ëp ®¸ ë C«n L«n12354678Bµi 15 – TiÕt 61Thuyết minh về một thể loại văn họcVµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸cVÉn lµ hµo kiÖt, vÉn phong l­u,Ch¹y mái ch©n th× h·y ë tï.§· kh¸ch kh«ng nhµ trong bèn biÓn,L¹i ng­êi cã téi gi÷a n¨m ch©u.Bña tay «m chÆt bå kinh tÕ,Më miÖng c­êi tan cuéc o¸n thï.Th©n Êy vÉn cßn, cßn sù nghiÖp,Bao nhiªu nguy hiÓm sî g× ®©u.4 - 33 - 44 - 34 - 32 – 2 - 3 2 – 2 - 3 4 - 34 - 3§Ò ThùcLuËnKÕtB2Bµi 15 – TiÕt 61Thuyết minh về một thể loại văn học§Ëp ®¸ ë C«n L«nLµm trai ®øng gi÷a ®Êt C«n L«n,Lõng lÉy lµm cho lë nói non.X¸ch bóa ®¸nh tan n¨m b¶y ®èng,Ra tay ®Ëp bÓ mÊy tr¨m hßn.Th¸ng ngµy bao qu¶n th©n sµnh sái,M­a n¾ng cµng bÒn d¹ s¾t son.Nh÷ng kÎ v¸ trêi khi lì b­íc,Gian nan chi kÓ viÖc con con !2 – 2 - 3 2 – 2 - 3 4 - 34 - 32 – 2 - 3 2 – 2 - 3 2 – 2 - 3 2 – 2 - 3 §Ò ThùcLuËnKÕtB¶ng1) Mở bài: 2) Th©n bµi3) kết bài:Nªu mét ®Þnh nghÜa chung vÒ thÓ th¬ TNBC. Sè c©u, sè tiÕng : mçi bµi gåm 8 c©u, mçi c©u cã 7 tiÕng Quy luËt b»ng tr¾c cña thÓ th¬ : C¸c tiÕng 2,4,6 cña c¸c cÆp c©u (1-2), (3-4), (5-6), (7-8) lu«n tr¸i nhau vÒ thanh ®iÖu  “§èi”. C¸c tiÕng 2,4,6 cña c¸c cÆp c©u (1-8), (2-3),(4-5),(6-7) lu«n trïng nhau vÒ thanh ®iÖu  “Niªm”- C¸ch gieo vÇn : VÇn ®­îc gieo ë tiÕng thø 7 cña c¸c c©u 1,2,4,6,8. C¸ch ng¾t nhÞp ë mçi dßng : 4-3, 2-2-3, 3-4.- Bè côc gåm 4 phÇn: 2 c©u ®Ò, 2c©u thùc, 2 c©u luËn, 2 c©u kÕt* LÊy VD tõ 2 bµi th¬ ®· quan s¸t ®Ó lµm s¸ng tá tõng ®Æc ®iÓm cña thÓ th¬.b) ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm cña thÓ th¬ ­u ®iÓm : Mang vÎ ®Ñp hµi hoµ, c©n ®èi, nh¹c ®iÖu trÇm bæng, ng¾n gän, hµm sóc. Nh­îc ®iÓm : Gß bã c«ng thøc, khu«n mÉu nªn cßn nhiÒu rµng buéc, kh«ng ®­îc tù do.- Kh¼ng ®Þnh vai trß cña thÓ th¬ trong nÒn VH d©n téc, nªu c¶m nghÜ cña m×nh vÒ thÓ th¬.§Æc ®iÓm thÓ th¬ :Ghi nhớ: Muốn thuyết minh đặc điểm của thể loại văn học ( thể thơ hay văn bản cụ thể ) trước hết phải quan sát nhận xét, sau đó khái quát thành những đặc điểm. Khi nêu các đặc điểm cần lựa chọn những đặc diểm tiêu biểu quan trọng và có những ví dụ cụ thể để làm sáng tỏ đặc điểm ấy.B¶ngBµi 15 – TiÕt 61Thuyết minh về một thể loại văn họcThuyÕt minh vÒ thÓ lo¹i v¨n häcQuan s¸tNhËn xÐtKh¸i qu¸t thµnh ®Æc ®iÓm( cho vÝ dô minh ho¹)B¶ngBµi 15 – TiÕt 61Thuyết minh về một thể loại văn họcBµi tËp : H·y thuyÕt minh ®Æc ®iÓm chÝnh cña truyÖn ng¾n trªn c¬ së c¸c truyÖn ng¾n ®· häc : “T«i ®i häc”, “L·o H¹c”, “ChiÕc l¸ cuèi cïng”* T×m hiÓu ®Ò- ThÓ lo¹i : ThuyÕt minh vÒ mét thÓ lo¹i VH- §èi t­îng thuyÕt minh : TruyÖn ng¾n- ND cÇn thuyÕt minh : C¸c ®Æc ®iÓm chÝnh cña truyÖn ng¾n- Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh : Nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch ; nªu vÝ dô ; ph©n lo¹i, ph©n tÝch ; so s¸nh* LËp dµn ýMë bµi : Nªu ®Þnh nghÜa vÒ truyÖn ng¾n Th©n bài : Dung l­îng : sè trang viÕt Ýt, Sù kiÖn vµ nh©n vËt : Ýt nh©n vËt vµ sù kiÖn, th­êng chØ lµ vµi ba nh©n vËt vµ mét sè sù kiÖn . +TruyÖn ng¾n T«i ®i häc: ghi l¹i mét biÕn cè quan träng trong cuéc ®êi nh©n vËt t«i. +TruyÖn ChiÕc l¸ cuèi cïng: Gi«n-xi bÞ èm nÆng chê chÕt cô B¬-men lÆng lÏ vÏ "chiÕc l¸ cuèi cïng" trong mét ®ªm m­a tuyÕt ®Ó cøu sèng c« g¸i vµ cô ®· ra ®i. +TruyÖn ng¾n L·o H¹c: Ghi l¹i m¶nh ®êi cuèi cïng cña ng­êi n«ng d©n giµ nghÌo khæ nh­ng tù träng vµ trong s¹ch.Cèt truyÖn : DiÔn ra trong mét kho¶ng thêi gian vµ kh«ng gian hÑp. ChØ chän mét thêi ®o¹n, kho¶nh kh¾c nµo ®ã cña nh©n vËt ®Ó tr×nh bµy - TruyÖn T«i ®i häc: thu l¹i trong mét buæi tùu tr­êng ®Çu tiªn cña nh©n vËt t«i tõ nhµ ®Õn tr­êng, s©n tr­êng líp häc. - TruyÖn ChiÕc l¸ cuèi cïng: Trong nh÷ng ngµy Gi«n-xi èm ë c¨n phßng nhá cã chiÕc cöa sæ tr«ng ra c©y th­êng xu©n. - TruyÖn L·o H¹c: Kho¶nh kh¾c cuèi ®êi cña nh©n vËt tõ nhµ sang nhµ «ng Gi¸oKÕt cÊu : Nh÷ng sù viÖc th­êng lµ sù s¾p ®Æt nh÷ng ®èi chiÕu, t­¬ng ph¶n ®Ó lµm bËt ra chñ ®Ò. - TruyÖn T«i ®i häc: T×nh c¶m mÑ con vµ nh÷ng t×nh c¶m míi víi nhµ tr­êng thÇy c« b¹n bÌ trong t©m tr¹ng nh©n vËt t«i. - TruyÖn ChiÕc l¸ cuèi cïng: Sù trë vÒ víi cuéc sèng cña Gi«n-xi vµ sô ra ®i cña cô B¬-men. ChiÕc l¸ th­êng xu©n ®· rông cßn chiÕc l¸ cuèi cïng vÉn cßn m·i trªn t­êng. - TruyÖn L·o H¹c: Gi÷a cuéc sèng nghÌo khæ vµ c¸i chÕt ®au ®ín víi t×nh yªu th­¬ng lo l¾ng cho ®øa con cña l·o H¹c.B¶ngNéi dung, t­ t­ëng : TruyÖn ng¾n ®· ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò lín cña cuéc ®êi. (lÊy vÝ dô tõ 3 truyÖn ng¾n : “T«i ®i häc”, “L·o H¹c”, “ChiÕc l¸ cuèi cïng” ®Ó minh ho¹ cho c¸c ®Æc ®iÓm trªn.3) KÕt bµi : - Nªu c¶m nhËn vÒ truyÖn ng¾n : truyÖn ng¾n cã vÎ ®Ñp vµ søc hÊp dÉn riªng, phï hîp víi nhÞp sèng lao ®éng khÈn tr­¬ng hiÖn nay, nªn ®­îc ®éc gi¶ rÊt yªu thÝch*Më bµi mÉu: Tõ tr­íc tíi nay, chóng ta ®· d­îc ®äc nhiÒu t¸c phÈm viÕt d­íi nhiÒu thÓ loai: TruyÒn thuyÕt, truyÖn c­êi, truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt...nh­ng thÝch nhÊt v½n lµ truyÖn ng¾n. Nã cã nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c víi c¸c thÓ lo¹i truyÖn kh¸c. Chóng ta sÏ cïng nhau t×m hiÓu vÒ truyÖn ng¾n. *Mét ®o¹n th©n bµi mÉu: T¸c phÈm kh¾c s©u vµo lßng ng­êi ®äc b»ng nghÖ thuËt cña truyÖn ng¾n. C¸c t¸c phÈm truyÖn ng¾n th­êng nªu cao phÈm chÊt cña con ng­êi, phª ph¸n thãi h­ tËt xÊu, gi¸o dôc con ng­êi ®i theo h­íng tÝch cùc. Nh­ trong truyÖn ChiÕc l¸ cuèi cïng cña O-Hen-Ri ®· ®Ò cao lßng nh©n ®¹o, sù hy sinh cña con ng­êi.*KÕt bµi mÉu: TruyÖn ng¾n, tuy ng¾n nh­ng rÊt hay vµ y­ nghÜa, th­êng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò lín cña cuéc ®êi. TruyÖn ng¾n th­êng cho con ng­êi nh÷ng bµi häc quÝ vÒ cuéc sèng vµ c¸ch lµm ng­êi, tu d­ìng con ng­êi nh÷ng t­ t­ëng tèt ®Ñp. TruyÖn ng¾n cÇn ®­îc quan t©m vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a.DÆn dßHäc thuéc ghi nhíTËp thuyÕt minh vÒ thÓ th¬ lôc b¸tSo¹n bµi : Muèn lµm th»ng CuéiXin Ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸oChóc c¸c em häc sinh Ch¨m ngoan häc giái