Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 61: Thuyết minh về một thể loại văn học - Phan Thị Song Phương

TỔ NGỮ VĂN -NHÓM VĂN 8TRƯỜNG THCS PHẠM VĂN CHIÊULÔÙP 8/4CHAØO MÖØNG QUYÙ THAÀY COÂ VEÀ DÖÏ GIÔØ THAÊM LÔÙP1.Thế nào là văn bản thuyết minh?Hãy kể tên các phương pháp thuyết minh? KIỂM TRA BÀI CŨVăn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp trí thức(kiến thức)về đặc điểm,tính chất,nguyên nhân,của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên,xã hội bằng phương thức trình bày,giới thiệu,giải thích.Các phương pháp thuyết minh : Nêu định nghĩa,giải thích,liệt kê,nêu ví dụ,dùng số liệu,so sánh,phân tích,phân loạiNGỮ VĂN 8TUẦN 16 -TIẾT 61THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌCGVTH:PHAN THỊ SONG PHƯƠNGI.Từ quan sát đến mô tả,thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.1.Quan sát : Bài thơ “Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác”a.Đọc đề bài và tìm hiểu đề :b.Nhận diện luật thơ thất ngôn bát cú:2.Lập dàn ý: * Ghi nhớ: SGK/154II.Luyện tập:Tuần:16 Tiết : 60,61 THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌCĐề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát.1.Tìm hiểu đề:* Thể loại: - Văn thuyết minh.* Đối tượng thuyết minh:- Thể thơ thất ngôn bát cú.* Nội dung thuyết minh:- Trình bày,giải thích,giới thiệu các đặc điểm của thơ thất ngôn bát cú.* Phương pháp thuyết minh:- Nêu định nghĩa,phân tích,nêu ví dụ Quan sát kĩ bài thơ “Vào nhà ngục Quảng Đông Cảm tác ” của Phan Bội Châu : Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu, Chạy mỏi chân thì hãy ở tù . Đã khách không nhà trong bốn biển, Lại người có tội giữa năm châu. Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế, Mở miệng cười tan cuộc oán thù. Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp, Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu. (Phan Bội Châu) 8.7.6.5.4.3.2.1.(7)ĐỀTHỰCLUẬNKẾTĐỐIĐỐItùthùđâuchâu(7)(7)(7)(7)(7)(7)(7)lưub.Nhận diện luật thơ thất ngôn bát cú:A.Nguồn gốc xuất xứ:Là thể thơ được viết theo luật đặt ra từ đời nhà Đường ở Trung Quốc(618 - 907).B.Đặc điểm:a.Số dòng,số chữ:Bài thơ có 8 câu(bát cú),mỗi câu có bảy chữ(thất ngôn).b. Bố cục: Gồm 4 phần: Đề,thực,luận,kết.c.Luật bằng trắc:Căn cứ vào chữ thứ hai của câu thứ nhất(nếu chữ này là thanh bằng thì bài thơ thuộc luật bằng hoặc ngược lại)d.Đối: Các cặp câu 3 - 4,5 -6 bắt buộc phải đối ý,đối thanh và đối từ loại.c.Niêm:Là sự liên kết giữa các câu 1- 8, 2 - 3, 4 - 5, 6 -7.e.Cách gieo vần:- Chỉ gieo một vần bằng ở cuối của các câu 1,2,4,6,8.g.Ngắt nhịp: Thường là nhịp 4/3.VÍ DỤBBBBBBBTTTTTTĐối:Câu 3-4: Đã khách không nhà trong bốn biển, Lại người có tội giữa năm châuTTTTTTBBBTTTBBBTTTTBBBTTTBBBBBBVầnVầnVầnNiêm NiêmNiêm:Chữ thứ hai của câu chẵn phải cùng thanh với chữ thứ hai của câu lẻ.Sự giống nhau đó gọi là niêm.Ví dụ: Công thức bốn câu đầu của một bài thơ thất ngôn bát cú được là theo luật bằng:DÀN ÝKết bàiMở bàiThân bài-Phát biểu cảm nghĩ về thể thơ và vị trí của thể thơ.-Giới thiệu khái quát về thể thơ thất ngôn bát cú.Bố cụcSố câu,số chữLuật thơVần,nhịp Đối,niêmTrình bày các đặc điểm1.Mở bài: Giới thiệu khái quát về thể thơ thất ngôn bát cú(Nêu nguồn gốc xuất xứ ).* Ví dụ:Là thể thơ được viết theo luật đặt ra từ đời nhà Đường ở Trung Quốc(618 - 907).Được các nhà thơ Việt Nam rất yêu chuộng .3.Kết bài:Nêu cảm nghĩ về thể thơ thất ngôn bát cú.LẬP DÀN Ý2. Thân bài:* Trình bày đặc điểm của thể thơ thất ngôn bát cú: a. Bố cục của bài thơ: Gồm 4 phần : Đề, thực ,luận ,kết.b.Số câu,số chữ trong mỗi bài thơ: Bài thơ có 8 câu(bát cú),mỗi câu có bảy chữ(thất ngôn).LẬP DÀN ÝLẬP DÀN Ýc.Luật bằng – trắc của thể thơ: Căn cứ vào chữ thứ hai của câu thứ nhất(nếu chữ này là thanh bằng thì bài thơ thuộc luật bằng hoặc ngược lại)d.Đối: Các cặp câu 3 - 4,5 -6 bắt buộc phải đối ý,đối thanh và đối từ loại.g.Niêm:Là sự liên kết giữa các câu 1- 8, 2 - 3, 4 - 5, 6 -7.2. Thân bài: *Trình bày đặc điểm của thể thơLẬP DÀN Ý2. Thân bài: *Trình bày đặc điểm của thể thơh.Cách gieo vần:- Vần được gieo ở tiếng cuối của các câu 1,2,4,6,8.i.Ngắt nhịp: Thường là nhịp 4/3 hoặc 2/2/3.* Nhận xét ưu điểm,nhược điểm của thể thất ngôn bát cú.LẬP DÀN Ý3. Kết bài: Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ. Nêu vị trí của thể thơ này trong thơ Việt Nam và trong thời đại ngày nay.* Muốn thuyết minh một thể loại văn học(thể thơ hay văn bản cụ thể),trước hết phải quan sát,nhận xét,sau đó khái quát thành những đặc điểm.* Khi nêu các đặc điểm,cần lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu,quan trọng và cần có những ví dụ cụ thể để làm sáng tỏ các đặc điểm ấy. Ghi nhớ:SGK / 1541/ Đọc tài liệu tham khảo: TRUYỆN NGẮN Truyện ngắn là hình thức tự sự loại nhỏ.Truyện ngắn khác với truyện vừa ở dung lượng nhỏ,tập trung mô tả một mảng nhỏ của cuộc sống: một biến cố,một hành động,một trạng thái nào đó trong cuộc đời của nhân vật,thể hiện một khía cạnh của tính cách hay một mặt nào đó của đời sống xã hội.Do đó truyện ngắn thường ít nhân vật và sự kiện. LUYỆN TẬP Cốt truyện của truyện ngắn thường diễn ra trong một không gian,thời gian hạn chế.Nó không kể trọn vẹn một quá trình diễn biến một đời người mà chọn lấy những khoảnh khắc,những “lát cắt” của cuộc sống để thể hiện. Kết cấu của truyện ngắn thường là sự sắp đặt những đối chiếu,tương phản để làm bật ra chủ đề. Do đó mà truyện ngắn thường là ngắn.Truyện ngắn tuy ngắn nhưng có thể đề cập tới những vấn đề lớn của cuộc đời. Tác phẩm của nhiều bậc thầy trong thể loại này đã cho ta biết điều đó Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn:a. Định nghĩa truyện ngắn: Là thể loại văn học có hình thức tự sự loại nhỏ.b. Trình bày các đặc điểm chính của thể loại truyện ngắn:	* Nội dung thể loại: Bao trùm hầu hết các phương diện của đời sống nhưng ngắn gọn .	LUYỆN TẬP* Nhân vật và sự việc: Ít nhân vật,ít sự kiện phức tạp.Nhân vật là hiện thân cho một trạng thái quan hệ xã hội.* Cốt truyện : Chỉ diễn ra trong một thời gian,không gian hạn chế.* Bố cục: Chặt chẽ, hợp lý. *Lời văn :Trong sáng, giàu hình ảnh. * Chi tiết :Bất ngờ, hợp lý.LUYỆN TẬPĐặc điểm chính của truyện ngắn:*Kết cấu :Không chia thành nhiều tầng,nhiều tuyến mà chủ yếu là sự sắp đặt những đối chiếu, tương phản để làm bật ra chủ đề.* Bút pháp trần thuật: Thường là chấm phá.*Yếu tố bổ trợ: Có các yếu tố miêu tả và biểu cảm.LUYỆN TẬPĐặc điểm chính của truyện ngắn:CÙNG NHỚ BÀIThuyết minh về một thể loại văn họcQuan sát,Nhận xétKhái quát thành nhữngđặc điểmLựa chọn những đặc điểm tiêu biểu,quan trọngHướng dẫn về nhà1.Học:*Học thuộc ghi nhớ sgk/154.2.Bài tập: Lập dàn ý cho đề bài: thuyết minh về thể thơ lục bát.3.Chuẩn bị: + Xem lại đề bài viết tập làm văn số 3.Bố cục của các phần đã hợp lí chưa?Vận dụng các phương pháp thuyết minh như thế nào?Câu văn viết như thế nào?Các lỗi chính tả,diễn đạt ra sao?XIN KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ MẠNH KHỎECÁC EM HỌC SINH HỌC GIỎI -CHĂM NGOAN