Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 86: Câu cảm thán - Bùi Thanh Thúy

Phòng GD & ĐT Văn GiangTRÖÔØNG THCS CHU MẠNH TRINHChaøo möøng quí Thaày Coâñeán döï giôø thaêm lôùpM«n: Ng÷ v¨n – Líp 8A3Gi¸o viªn: Bïi Thanh ThuýT æ: KH x· héiKiểm tra bài cũNêu đặc điểm hình thức và chức năng của c©u nghi vÊn vµ câu cầu khiến? Bài 21. Tiết 86: Câu cảm thán I.Đặc điểm hình thức và chức năng 1. §äc c¸c ®o¹n trÝch SGK a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết... Một người như thế ấy!... Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!... Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm láng giềng... Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn... (Nam Cao, Lão Hạc) b) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối	 Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?	 Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn	 Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?	 Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,	 Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?	 Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng	 Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, 	 Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?	 Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?	(Thế Lữ, Nhớ rừng) a) Hỡi ơi lão Hạc! b) Than ôi! C©u c¶m th¸nChøc n¨ng:H×nh thøc:Cã chøa tõ ng÷ c¶m th¸n, cuèi c©u cã dÊu chÊm than(!)§Ó béc lé c¶m xóc - Đặc điểm hình thức: + Có những từ ngữ cảm thán như: ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ơi, xiết bao, biết chừng nào,... + Cuối câu thường kết thúc bằng dấu chấm than (!) - Chức năng: + Dùng để bộc lộ cảm xúc trực tiếp của người nói (người viết). + Thường được dùng trong ngôn ngữ nói hằng ngày hay ngôn ngữ văn chương. 2) Ghi nhớ: Câu cảm thán là câu: * Tõ ng÷ c¶m th¸n cã thÓ lµ th¸n tõ ®­îc t¸ch riªng hoÆc kÕt hîp víi tõ ng÷ trong c©u Vd: - ¤i! Tr¨m hai m­¬i l¸ bµi ®á ®en cã c¸i ma lùc g× mµ run rñi cho quan mª ®Õn nh­ thÕ? - MÖt ¬i lµ mÖt! * C¸c tõ c¶m th¸n: thËt, ghª, thay, d­êng nµo, biÕt mÊy, biÕt bao,th­êng ®øng sau vÞ ng÷ ®Ó t¹o c©u c¶m th¸nVd: - Th­¬ng thay còng mét kiÕp ng­êi! - Con nµy gím thËt! - Mµ lßng träng nghÜa khinh tµi xiÕt bao!NhËn diÖn vÒ h×nh thøc: 3) Bµi tËp nhanhH·y thªm nh÷ng tõ ng÷ c¶m th¸n vµ dÊu chÊm than ®Ó chuyÓn ®æi c¸c c©u sau thµnh c©u c¶m th¸n. - Anh ®Õn muén qu¸. - Buæi chiÒu th¬ méng. - MÆt trêi rùc rì. b) Hìi c¶nh rõng ghª gím cña ta ¬i! II) Luyện tập	Bµi tËp 1: T×m c¸c c©u c¶m th¸n cã trong ®o¹n trÝch sau, gi¶i thÝch v× sao ®ã lµ c©u c¶m th¸n?a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.	c) Chao «i, cã biÕt ®©u r»ng: hung h¨ng, hèng h¸ch, l¸o chØ tæ ®em th©n mµ tr¶ nî cho nh÷ng cö chØ ngu d¹i cña m×nh mµ th«i.*Bëi v×: Chóng cã chøa c¸c tõ ng÷ c¶m th¸n vµ dÊu chÊm than (4 c©u ®Çu), ®Ó béc lé c¶m xóc. Bµi tËp 2: Phân tích tình cảm,cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không ? Vì sao ?a) Ai làm cho bể kia đầy Cho ao kia cạn cho gầy cò con ? (Ca dao) Bộc lộ sự than thở, bị áp bức của người nông dân dưới chế độ phong kiến.b) Xanh kia thăm thẳm từng trên Vì ai gây dựng cho nên nỗi này ?	 (Chinh phụ ngâm khúc) Bộc lộ nỗi uất ức, khổ đau của người chinh phô trước nỗi truân chuyên do chiến tranh gây ra c) T«i cã chê ®©u, cã ®îi ®©u §em chi xu©n l¹i gîi thªm sÇu	(ChÕ Lan Viªn – Xu©n)Béc lé t©m tr¹ng bÕ t¾c cña nhµ th¬ tr­íc cuéc sèng (tr­íc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m) d) Anh mµ chÕt lµ chØ t¹i c¸i téi ng«ng cuång d¹i dét cña t«i. T«i biÕt lµm thÕ nµo b©y giê?	(T« Hoµi – DÕ MÌn phiªu l­u kÝ)	Béc lé c¶m xóc ©n hËn cña DÕ MÌn tr­íc c¸i chÕt th¶m th­¬ng, oan øc cña DÕ Cho¾t. * C¸c c©u trªn cã béc lé c¶m xóc nh­ng kh«ng cã c¸c dÊu hiÖu ®Æc tr­ng cña c©u c¶m th¸n (tõ ng÷ c¶m th¸n, dÊu chÊm than) Kh«ng ph¶i lµ c¸c c©u c¶m th¸n. Bµi tËp 3: Đặt hai câu cảm thán để bộc lộ cảm xúc với các tình huống sau: a. Trước tình cảm của một người thân dành cho mình. b. Khi nhìn thấy mặt trời mọc. Bµi tËp 4 (thªm): Hai c©u sau cã g× kh¸c nhau: a. BiÕt bao ng­êi lÝnh ®· x¶ th©n cho Tæ quèc! - BiÕt bao (a) lµ tõ chØ sè l­îng b. Vinh quang biÕt bao ng­êi lÝnh ®· x¶ th©n cho Tæ quèc! - BiÕt bao (b) lµ tõ chØ sù c¶m th¸n C©u (b) lµ c©u c¶m th¸n. Bµi 5 (thªm): Câu a, Hãy đặt một câu cảm thán phù hợp với hình ảnh sau:C©u b, Hãy điền thêm thêm từ vào chỗ trống để có câu cảm thán: ... đau bụng.... Câu c, Cho t×nh huèng sau: Trong giê ra ch¬i, em thÊy mét b¹n ®ang vøt ®å bõa b·i. H·y ®Æt 3 c©u (mét c©u nghi vÊn, mét c©u cÇu khiÕn, mét c©u c¶m th¸n) víi cïng néi dung ®Ó b¹n Êy dõng l¹i.Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o ®· vÒ dù giê th¨m lípChóc c¸c thÇy, c« gi¸o vµ c¸c em H¹nh phóc - NiÒm vui vµ søc khoÎ