Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Chí Phèo (Nam Cao)

 CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ BUỔI THAO GIẢNG HÔM NAY CHÍ PHÈO(NAM CAO)II. ĐỌC HIỂU:1. Cách vào chuyện2. Nhân vật Chí Phèoa. Trước khi gặp Thị Nở:b. Sau khi gặp Thị Nởb. Sau khi gặp Thị NởĐêm trăng vườn chuốiChí Phèo gặp thị Nở trong hoàn cảnh nào? thị Nở là người như thế nào? Việc gặp gỡ Thị Nở đã có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc đời Chí Phèo? Những gì diễn ra trong tâm hồn Chí sau cuộc gặp gỡ đó?* Khi vừa tỉnh dậy:Bâng khuâng, lòng mơ hồ buồn.- Nghe những âm thanh quen thuộc của cuộc sống: tiếng chim hót, tiếng cười nói, tiếng gõ mái chèo- Nhìn lại cuộc đời:+ Hiện tại: đã già nhưng cô độc+ Quá khứ: ước mơ giản dị nhưng không thực hiện được+ Tương lai: tuổi già, đói rét, ốm đau, nhưng sợ nhất vẫn là cô độc Chí nhận ra tình trạng tuyệt vọng của thân phận mình. Như vậy, với sự trở lại của khả năng nhận thức ngoại giới và chính mình (lý trí cùng những tình cảm, cảm xúc rất con người. Chí đang thức tỉnh và bắt đầu hồi sinh để trở về kiếp người) * Khi Thị Nở vào:Sự chăm sóc ân tình của Thị Nở với bát cháo hành Chí: + ngạc nhiên, xúc động + mắt ươn ướt + bâng khuâng, vừa vui, vừa buồn,vừa như ăn năn + THẤY LÒNG TRỞ THÀNH TRẺ CON, MUỐN LÀM NŨNG VỚI THỊ + khao khát lương thiện, muốn được hạnh phúc Chính tình người của Thị Nở đã thức tỉnh tính người trong Chí Phèo, là chiếc cầu bắc Chí Phèo về với cuộc đời lương thiệnThông qua sự hồi sinh của Chí Phèo em hãy rút ra giá trị nhân đạo và bài học nhân sinh mà nhà văn gửi gắm? Nam Cao khẳng định sức sống bất diệt của thiên lương. Lương thiện, khao khát hạnh phúc là bản tính tự nhiên, tốt đẹp và mạnh mẽ của con người không thế lực bạo tàn nào có thể huỷ diệt. Từ đây, nhà văn kêu gọi chúng ta hãy tin vào con người, tin vào bản chất tốt đẹp của mỗi người, hãy cùng nhau xây đắp “phần người” trong mỗi cá nhân ngày càng bền vững và tốt đẹp.* Sau khi bị Thị Nở từ chối tình yêu:Vì sao Thị Nở lại từ chối Chí Phèo? Diễn biến tâm lý và hành động của Chí Phèo như thế nào kể từ sau khi Chí bị Thị từ chối? * Sau khi bị Thị Nở từ chối tình yêu: - Bà cô Thị Nở (đại diện cho định kiến xã hội) ngăn cản khát khao của Chí Phèo Chí Phèo phản kháng: + Hành động: ● Nghĩ ngợi ngẩn người ngửi thấy hơi cháo hành níu tay Thị Nở không được ● Uống rượu><càng uống càng tỉnh,càng tuyệt vọng ● Ôm mặt khóc rưng rức Đó là sự đau khổ cùng cực của một “con người sinh ra là người nhưng không được làm nguời ”  Chí Phèo rơi vào bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người	Hơi cháo hành cứ thoang thoảng có ý nghĩa gì trong việc khắc hoạ bi kịch của Chí Phèo? Vào lúc tuyệt vọng nhất hơi cháo hành lại hiện ra để đẩy hắn sâu hơn vào nỗi tuyệt vọng. Cháo hành là sự níu giữ cuối cùng của Chí đốivới cuộc đời này nhưng nó đã tuột ra khỏi tầm tay Chí vĩnh viễn. Nó cứ chờn vờn, cứ thoang thoảng hiện ra để làm đau Chí Phèo, để đẩy bi kịch Chí Phèo lên đến cùng cực. Chẳng còn gì để mất nữa. Nó như một vết cứa, vết xước trong tâm linh Chí Phèo. ● Xách dao đến nhà Bá Kiến (lần 3)  lòng căm thù vẫn âm ỉ chợt bùng lên ~ Chí “trợn mắt”, “chỉ vào mặt lão” và đòi “làm người lương thiện”.- Lời nói: "Ai cho tao lương thiện?“; “Làm thế nào để mất được những vết mảnh chai trên mặt này?”; “Tao không thể là người lương thiện được nữa.”  tiếng kêu cứu tuyệt vọng ● Chí Phèo giết Bá Kiến  Trong phẫn uất và tuyệt vọng Chí Phèo đã làm gì? Hành động lấy máu rửa thù của người nông dân thức tỉnh quyền sống Chí Phèo chết trên ngưỡng cửa trở về cuộc sống ● C.P tự sát sự cùng đường bế tắc Em có suy nghĩ gì về hành động đâm chết Bá Kiến rồi tự sát của Chí Phèo? Nếu Chí Phèo không chết có được không?→ hành động của Chí Phèo là tất yếu, không phải là hành động mù quáng do hơi men mà là kết quả của việc Chí Phèo đã hồi sinh, nhận ra cảnh ngộ oái oăm, trớ trêu của đời mình. Không thể làm “quỷ dữ” để đập phá, chém giết như trước bởi Chí đã thức tỉnh. Nhưng làm một người lương thiện cũng không xong bởi ai cho hắn và giúp hắn hoàn lương? kẻ thù của hắn đâu phải chỉ có mình Bá Kiến mà là cả xã hội phi nhân tính lúc bấy giờ. Chính vì thế, cái chết là tất yếu, là sự giải thoát duy nhất dành cho Chí. kết cục ấy cũng cho thấy mối xung đột giai cấp quyết liệt ở nông thôn Việt Nam trước CMT8. Qua đó, tác giả vừa chỉ ra một chân lí giản dị của đời sống :”tức nước vỡ bờ”, vừa lên tiếng bênh vực, đòi quyền sống, quyền làm người lương thiện cho người dân nghèo.Như vậy cái chết của Chí Phèo có ý nghĩa tố cáo mãnh liệt cái xã hội thực dân nửa phong kiến không những đẩy người nông dân vào con đường lưu manh hoá mà còn đẩy họ vào chỗ chếtQua phần đọc hiểu trên em hãy nhận xét khái quát về nghệ thuật đặc sắc của Nam Cao?3. Nghệ thuậtCách dẫn chuyện tài tình, kết cấu độc đáo Xây dựng nhân vật điển hình vừa khái quát, vừa cá biệt Sở trường miêu tả, phân tích tâm lí, nội tâm nhân vật. Giọng văn biến hoá linh hoạt, ngôn ngữ tự nhiên mang hơi thở đời sống III.Chủ đề:Từ những nội dung trên em hãy rút ra chủ đề của tác phẩm?	Tác phẩm đã lên tiếng tố cáo xã hội thực dân nửa phong kiến đã đẩy con người vào bước đường cùng. Đồng thời qua đó nhà văn phát hiện và khẳng định bản chất lương thiện đẹp đẽ của người nông dân ngay cả khi họ bị vùi dập cả hình người, tính người.IV. Tổng kết (ghi nhớ SGK) CỦNG CỐ:Câu 1: Cuộc tình Chí Phèo - Thị Nở có ý nghĩa nhất là làm cho Chí Phèo:Tỉnh rượuCó ước mơ về một gia đình nho nhỏ, hạnh phúcC.Tỉnh ngộCâu 2: Bà cô Thị Nở là đại diện cho:A. Định kiến của dân làng Vũ Đại, định kiến xã hộiB. Người phụ nữ ích kỉ, không muốn nhìn người ta hạnh phúcCâu 3: Khi bị Thị Nở từ chối, Chí “ôm mặt khóc rưng rức”, tiếng khóc ấy là biểu hiện của: B. Sự tuyệt vọng C. Không thể say được A. Sự căm phẫnCâu 4: Để được làm người lương thiện, Chí Phèo giết Bá Kiến rồi tự sát:Chí còn có thể có cách lực chọn khácB. Đây là cách giải quyết duy nhất của bi kịchCâu 5: Đặc điểm nghệ thuật không có trong tác phẩm Chí Phèo của NamCao:A. Sở trường miêu tả, phân tích tâm lý nhân vậtB. Xây dựng nhân vật điển hìnhC. Tính chất trào phúng, mỉa mai, châm biếmCâu 6: Chí Phèo là kiệt tác của văn xuôi Việt Nam hiện đại bởi:A. Tác phẩm đã xây dựng được chuyện tình kì dị lạ thường, một chân dung thằng say rượu có một không haiB. Vạch trần mâu thuẫn giai cấp ở nông thôn, tình trạng tha hoá của người nông thôn, đồng thời thể hiện lòng tin vào bản chất tốt đẹp của người nông dânBài tập về nhà:Nếu được viết lại đoạn kết của tác phẩm Chí Phèo thì em sẽ viết như thế nào? Chúc các em học tốt!Xin ch©n thµnh c¶m ¬n !