Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Hai đứa trẻ (Thạch Lam)

 Hai ®øa trÎ 	Th¹ch LamI.TiÓu dÉn 1.Tác giả - Thạch Lam ( 1910 – 1942) - Tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh, sinh tại Hà Nội. - Làm báo, viết văn. - Là người đôn hậu, rất đỗi tinh tế.Sáng tác của ông chủ yếu khai thác thế giới nội tâm của nhân vật, mỗi truyện như một bài thơ trữ tìnhVăn Thạch Lam trong sáng, giản dị mà thâm trầm , sâu sắc.2.Tác phẩm chính Các tập truyện ngắn Gió đầu mùa (1937) , Nắng trong vườn(1938), Sợi tóc (1942) ; tiểu thuyết Ngày mới(1939) ; tập tiểu luận Theo dòng (1941) ; tùy bút Hà Nội băm sáu phố phường (1943).II §äc hiÓu v¨n b¶n1.§äc.2. Gi¶i thÝch tõ khã:3.XuÊt xø:- In trong tập “ Nắng trong vườn”-xuất bản 1938Phố huyện Cẩm Giàng , tỉnh Hải Dương-quê ngoại của nhà văn những năm trước cm tháng Tám- nơi mà ông đã từng sống. - Bối cảnh sáng tác:4. Gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt4.1 Bøc tranh n¬i phè huyÖna. Lóc chiÒu tµ- C¶nh thiªn nhiªnThiªn nhiªn phè huyÖn lóc chiÒu xuèng ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh­ thÕ nµo?- C¶nh thiªn nhiªn - Âm thanh: + Tiếng trống thu không “ Tiếng trốngbuổi chiều” + Tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng “ Một chiềuđưa vào” + Tiếng muỗi vo ve “ Trong vo ve” - Màu sắc: + Phương tây đỏ rực như lửa cháy “Phương tâysắp tàn” + Dãy tre làng trước mặt đen lại “ Dãy trenền trời” C©u v¨n giµu h×nh ¶nh, ©m thanh, thÊm ®Ém c¶m xóc cña ng­êi viÕt; nhÞp ®iÖu chËm r·i,uyÓn chuyÓn t¹o nªn mét giäng ®iÖu tr÷ t×nh s©u l¾ng. -> chÊt th¬ trong v¨n Th¹ch Lam . Mét bøc tranh quª h­¬ng vµo thêi kh¾c ngµy tµn quen thuéc, thanh b×nh, th¬ méng nh­ng hiu h¾t vµ ®­îm buån. Em cã nhËn xÐt g× vÒ lêi v¨n cña t¸c gi¶ khi t¶ c¶nh buæi chiÒu?- C¶nh chî+Chî v·n+ Ng­êi hÕt, +TiÕng ån µo mÊt.+ ChØ cßn l¹i r¸c r­ëi, vá b­ëi, vá thÞ, l¸ nh·n, l¸ mÝa.+Mïi ©m Èm cña h¬i nãng ban ngµy vµ c¸t bôi.+Nh÷ng ng­êi vÒ muén ®øng nãi chuyÖn thªm Ýt c©u.+ Nh÷ng ®øa trÎ con nhµ nghÌo, ®i l¹i t×m tßi. Cảnh chợ tàn gợi cho em điều gì? Em có cảm nhận như thế nào về tình cảm của tác giả với nơi đây?- Chî lµ bé mÆt kinh tÕ, tËp trung søc sèng cña mét vïng. Miªu t¶ c¶nh chî tµn, Th¹ch Lam lµm næi vÎ nghÌo nµn, x¬ x¸c, tiªu ®iÒu cña phè huyÖn.- - Từ cảnh ấy ta phần nào hiểu được về tình cảm của tác giả với quê hương.b. Phè huyÖn lóc ®ªm tèi*C¶nh ®ªm phè huyÖn - Ngập tràn bóng tối: + Mét ®ªm mïa h¹ ªm nh­ nhung vµ tho¶ng qua giã m¸t. + §­êng phè vµ c¸c ngâ con chøa ®Çy bãng tèi. + Tèi hÕt c¶ con ®­êng ra s«ng, con ®­êng qua chî, c¸c ngâ vµo lµng.	 - ¸nh s¸ng+Khe s¸ng lät ra tõ c¸c nhµ cßn thøc +QuÇng s¸ng th©n mËt quanh ngän ®Ìn cña chÞ TÝ.+ChÊm löa nhá vµ vµng tõ bÕp phë cña b¸c Siªu.+ Tõng hét s¸ng th­a thít tõ ngän ®Ìn cña Liªn+Vßm trêi ngµn sao ganh nhau lÊp l¸nh+ Trªn mÆt ®Êt lµ vÖt s¸ng cña nh÷ng con ®om ®ãm.	 Thiªn nhiªn ®ªm n¬i phè huyÖn huyÒn diÖu, lung linh nh­ng t¨m tèi vµ ¶m ®¹m- Sự đối lập giữa ánh sáng và bóng tối: Càng làm tô đậm hơn hình ảnh cảnh phố huyện ngập chìm trong bóng tối* Cuéc sèng phè huyÖn+ ChÞ em Liªn míi lµ hai ®øa trÎ ®· ph¶i thay mÑ tr«ng mét gian hµng t¹p ho¸.+ MÑ con chÞ TÝ ngµy mß cua b¾t èc, ®ªm b¸n hµng n­íc ë s©n ga, t¹o nªn nhÞp ®iÖu cña sù tÇn t¶o, nh­ cè cÇm cù víi cuéc sèng.+ Cô Thi ®iªn con ng­êi tµn phÕ, kiÕp ng­êi lôi t¾t, ch×m vµo ®ªm tèi.+ B¸c phë Siªu ®ªm ®ªm ®i vÒ víi g¸nh hµng Õ Èm.+ Gia ®×nh b¸c xÈm: sèng trong bãng tèi, s¸t mÆt ®Êt, lay l¾t, vËt vê. “ Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng hơn cho sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ” niềm hi vọng về một ngày mai tươi sáng Nh÷ng con ng­êi sèng trong nghÌo khæ, lam lò, cè g¾ng chèng chäi víi cuéc m­u sinh ®Ó tån t¹i mµ kh«ng biÕt cßn lay l¾t ®­îc ®Õn bao giê. §ã lµ nh÷ng kiÕp ng­êi tµn lôi.C¶m nhËn cña em vÒ cuéc sèng ng­êi d©n phè huyÖn4.2. Nh©n vËt Liªn Ho¹t ®éng nhãmNhãm 1: Cuéc sèng cña Liªn.Nhãm 2,3,4: T©m tr¹ng cña Liªn	Nhãm 2: Tr­íc c¶nh thiªn nhiªn.	Nhãm 3: §èi víi ng­êi d©n phè huyÖn	Nhãm 4: Khi ®oµn tµu ®i qua trong ®ªmLiên và An từng có cuộc sống tuổi thơ hạnh phúc, vui vẻ nhưng rồi gia đình xa sút bố Liên mất việcnên 2 chị em phải về quê ở với mẹ, hai chị em trông coi của hàng tạp hoá.Lµ mét c« g¸i míi lín ,Liªn lu«n tá ra lµ c« g¸i ®¶m ®ang biÕt ch¨m sãc em vµ thu vÐn viÖc gia ®×nh.a. Cuéc sèng cña Liªn.C« ®· quen víi:+ Mïi ©m Èm cña r¸c r­ëi, c¸t bôi Liªn thÊy quen thuéc qu¸.+ §ªm tèi víi Liªn quen l¾m, chÞ kh«ng sî nã n÷a.b. T©m tr¹ng cña Liªn* Tr­íc c¶nh Thiªn nhiªn- Liªn kh«ng hiÓu sao, chÞ thÊy lßng buån man m¸c tr­íc giê kh¾c ngµy tµn.- Më lßng m×nh ra ®Ó quan s¸t vµ ®ãn mäi sùvËt: + Liªn nghe thÊy nh÷ng ©m thanh cña vïng quª... + C¶m nhËn ®­îc mïi riªng cña ®Êt, cña quª h­¬ng...+ Ng­íc nh×n nh÷ng v× sao ®Çy bÝ Èn.- T©m hån Liªn yªn tÜnh h¼n, cã nh÷ng c¶m gi¸c m¬ hå kh«ng hiÓu. T©m hån Liªn v« cïng nh¹y c¶m, tinh tÕ, lu«n rung ®éng tr­íc nh÷ng biÕn th¸i tinh vi cña c¶nh vËt. D­ßng nh­ cã sù giao hoµ gi÷a Liªn víi thÕ giíi thiªn nhiªn th©n thuéc xung quanh.* §èi víi ng­êi d©n n¬i phè huyÖn- Víi nh÷ng ®øa trÎ con nhµ nghÌo ven chî, Liªn ®éng lßng th­¬ng, nh­ng chÝnh chÞ còng kh«ng cã tiÒn ®Ó mµ cho chóng.+ Víi mÑ con chÞ TÝ, Liªn hái th¨m ©n cÇn vµ th«ng c¶m víi cuéc sèng nghÌo khæ bÊp bªnh cña mÑ con chÞ.+ Víi gia ®×nh b¸c XÈm Liªn d­êng nh­, lo l¾ng cho cuéc ®êi bÊp bªnh cña hä.+ Víi bµ cô Thi ®iªn xãt xa cho líp ng­¬i tµn t¹, bÝ hiÓm.- Liªn g¾n bã, quan t©m , ©n cÇn víi mäi ng­êi. -T©m hån Liªn ®«n hËu, chan chøa yªu th­¬ng, ®ång c¶m, sÎ chia víi nh÷ng ng­êi xung quanh.*. Khi ®oµn tµu ®i qua*§èi víi chÞ em Liªn:- §ón chờ đoàn tàu vì nó đem đến chi Liên một thế giới khác, đem đến cho Liên những khoảng khắc bừng sáng, hấp dẫn, đặc biệt nó đánh thức trong lòng Liên những kỉ niệm đẹp về Hà Nội - Ước mơ thoát khỏi cuộc sống buồn chán hiện tại, hướng tới một cuộc sống tốt đẹp hơn , đầy ánh sáng.* Đối với người dân nơi phố huyện : Chuyến tàu đêm là biểu tương cho cuộc sống giàu sang, rực rỡ đối lập với cuộc sống mòn mỏi, nghèo nàn, quẩn quanh của họ* Đối với người dân nơi phố huyện : Chuyến tàu đêm là biểu tương cho cuộc sống giàu sang, rực rỡ đối lập với cuộc sống mòn mỏi, nghèo nàn, quẩn quanh của họ*§èi víi chÞ em Liªn:H¸o høc chê ®îi ®oµn tÇu ®i qua råi míi ®i ngñ. Gợi lên những kỉ niệm ngày xưa về một Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo, đoàn tàu còn là hình ảnh của tương lai, nó gợi tới một thế giới giàu sang, nhộn nhịp và rực rỡ.- §ón chờ đoàn tàu vì nó đem đến cho Liên một thế giới khác, đem đến cho Liên những khoảng khắc bừng sáng, hấp dẫn, đặc biệt nó đánh thức trong lòng Liên những kỉ niệm đẹp về Hà Nội- Ước mơ thoát khỏi cuộc sống buồn chán hiện tại, hướng tới một cuộc sống tốt đẹp hơn , đầy ánh sáng. Liªn c¶m thÊy mét c¸ch thÊm thÝa, s©u l¾ng cuéc sèng mßn mái vµ t¨m tèi cña m×nh nh­ng kh«ng tho¶ hiÖp víi nã mµ lu«n h­íng väng vÒ mét cuéc sèng t­¬i s¸ng h¬n. Ước mơ thoát khỏi cuộc sống buồn chán hiện tại, hướng tới một cuộc sống tốt đẹp hơn , đầy ánh sáng.III. Cñng c觸nh gi¸ chung vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt t¸c phÈm1.Nội dung Qua truyện ngắn Hai đứa trẻ, Thạch Lam đã thể hiện một cách nhẹ nhàng mà thấm thía niềm xót thương đối với những kiêp người sống cơ cực, quẩn quanh , tăm tối ở phố huyện nghèo trước cách mạng đồng thời ông cũng trân trọng ước mong vươn tới cuộc sống tốt đẹp của họ2.Nghệ thuật - Khai thác tâm trạng nhân vật một cách tinh tế Lời văn nhẹ nhàng , bình dị, khách quan Hình ảnh đặc sắc.Sö dông nghÖ thuËt ®èi lËp.IV. LuyÖn tËpCaâu hoûi traéc nghieäm1. Taùc phaåm Hai ñöùa treû ñöôïc trích trong taäp truyeän ngaén naøo?a/ Gioù ñaàu muøa	b/ Naéng trong vöôønc/ Sôïi toùc	d/ Ngaøy môùi2. Böùc tranh phoá huyeän ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo?a/ Töø saùng ñeán toái.	b/ Töø saùng ñeán ñeâm khuyac/ Töø chieàu ñeán toái	d/ Töø luùc chieàu taøn ñeán ñeâm khuya.5. Truyeän ngaén cho ta thaáy caùch nhìn cuûa Thaïch Lam ñoái vôùi nhöõng kieáp ngöôøi trong xaõ hoäi cuõ nhö theá naøo?a/ Loøng thöông xoùt vôùi nhöõng ngöôøi soáng khoán khoå, cuøng cöïc, quaån quanh beá taéc vaø voâ nghóa nôi phoá huyeän.b/ Loøng thöông xoùt tröôùc söï chôø ñôïi chuyeán taøu cuûa ngöôøi daân phoá huyeän.c/ Caêm giaän tröôùc moät xaõ hoäi ngheøo khoå, cô cöïc.d/ Caû a, b, c.