Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Hạnh phúc của một tang gia (Trích Số đỏ - Vũ Trọng Phụng)

HạNH PHúC CủA MộT TANG GIA(Trích Số Đỏ của Vũ Trọng Phụng)1.Tác giả: 1912-1939+ Là nhà văn nghèo.ông có sức sáng tạo dồi dào, nhưng qua đời khi còn quá trẻ.+ Ông được xem là nhà văn hiện thực xuất sắc ở cái nhìn sắc sảo và sức phê phán mạnh mẽ, ở tài năng trên nhiều thể loại, đặc biệt là tiểu thuyết và phóng sự.2.Sự nghiệp sáng tác:gần chục năm cầm bút-5 bài phóng sự dài: Cạm bẫy người(1933), Cơm thầy cơm cô (1936), Lục xì(1937), Kĩ nghệ lấy Tây v.vÔng được tấn phong là vua phóng sự đất Bắc8 tiểu thuyết: Giông tố(1936), Số đỏ (1936), Vỡ đê (1936), Trúng số độc đắc (1938), v.vÔng được mệnh danh là nhà tiểu thuyết bậc thầy- 7 vở kịch: Không một tiếng vang (1931),Tết cụ cố-Còn dăm chục truyện ngắn,dịch một số vở kịchvà tiểu luận dài, hàng trăm bài phê bình, tiểu luận, bài báo, xã luận => sức sáng tạo phi thường.Tác phẩm: Số đỏ- Kiệt tác củaVTP và của văn xuôi Việt Nam trước cách mạngTóm tắt:Tác phẩm xoay quanh cuộc đời nhân vật Xuân( Xuân tóc đỏ): Đứa trẻ mồ côi vô học .nhặt banthổi loa quảng cáo các loại thuốc lậunhờ bà me tây dâm đãng hắn được hắn được vào làm tại tiệm may Âu hóa của vợ chồng Văn Minh , những người trong gia này tôn Xuân thành đốc tờ, nhà cải cách xã hội, giáo sư quần vợt, vinh quang tột đỉnh đến với Xuân khi hắn trở thành anh hùng cứu quốc.=> Sự thăng tiến kì lạ của Xuân phơi bày bản chất bịp bợm, rởm đời, nhố nhăng, cái thật cái giả lẫn lộn, mọi giá trị bị đảo lộn trong xã hội Tây-Tàu nhố nhăng .Đoạn trớch:Sau 3 ngày ngắc ngoải, cụ cố Tổ hơn 80 tuổi chết thật. Cụ cố Hồng, vợ chồng Văn Minh, ụng phỏn-mọc-sừng, cậu tỳ Tõn, cụ Tuyết cả bọn con chỏu vụ cựng sung sướng. Người chết được quan trờn khỏm qua loa đó được khõm liệm, gần một ngày rồi mà chưa phỏt phục. Sau khi cụ bà đi thu xếp việc cưới chạy tang cho Tuyết khụng đi đến đõu, Văn Minh hứa là sẽ tỡm cỏch cho Tuyết lấy chồng một cỏch danh giỏ thỡ cụ cố Hồng mới cho phỏt phục. Bầy con chỏu tưng bừng vui vẻ đi đưa giấy cỏo phú, gọi phường kốn, thuờ xe đỏm ma. Bảy giờ sỏng hụm sau thỡ cất đỏm. Cú 2 tờn cảnh sỏt Min Đơ, Min Toa được thuờ giữ trật tự. Tuyết mặc bộ đồ NGÂY THƠ đi mời trầu. Đỏm ma theo cả lối Ta, Tàu, Tõy. Cú kiệu bỏt cống, cú lợn quay đi lọng, cú đến ba trăm cõu đối, vài ba trăm người đi đưa. Cú lốc bốc xoảng, bu dớch và vũng hoa. Khi đỏm ma đi được 4 phố khi vợ chồng Typn, bà Phú Đoan và mấy người nữa đang lào xào phờ bỡnh thỏi độ của Xuõn thỡ bỗng cú 6 chiếc xe, trờn cú sư chựa Bà Banh, xe nào cũng che 2 lọng xuất hiện. Hai vũng hoa đồ sộ, một của bỏo Gừ Mừ, một của Xuõn len vào hàng đầu. Cậu tỳ Tõn vội bấm mỏy. Cụ bà chạy lờn, sung sướng vỡ ụng Đốc Xuõn đó khụng giận mà lại giỳp đỏp phỳng viếng đến thế, và đỏm ma như kể đó là danh giỏ nhất tất cả. Bọn quan khỏch thỡ cười tỡnh với nhau, bỡnh phẩm nhau, chờ bai nhau, Lỳc hạ huyệt, cậu tỳ Tõn bắt bẻ từng người một để chụp ảnh. ễng phỏp mọc sừng, khúc to “Hứt! Hứt! Hứt!” bớ mật dỳi vào tay Xuõn cỏi giấy bạc năm đồng gấp tư Nú nắm tay cho khỏi cú người nom thấyII. ẹoùc hieồuĐoạn trích: Hạnh phúc của một tang giaChương XV: tên đầy đủ của chương”Hạnh phúc của một tang gia- Văn Minh nữa cũng nói vào- Một đám ma gương mẫu.”=> Cái tên chứa đựng cái bất thường, mang mâu thuẫn trào phúng: Tang gia lại hạnh phúcVăn minh nữa cũng nói vào báo hiệu sự bất đồng giữa phái già và phái trẻGương mẫu: cái chuẩn mực đáng hãnh diện và đáng cho các đám ma khác noi theo.=> Toàn cảnh diễn ra trong chương truyện là một màn kịch hoành tráng, mang tính hài hước mỉa maivề một sự thật ngược đời, nụ cừơi châm biếm thâm thúy và sâu sắc thể hiện ngay ở tên chương truyện.II.Đọc hiểu1.Bố cục đoạn trích:Đoạn 1: Cái chết của cụ cố tổĐoạn 2:Niềm hạnh phúc của đám con cháu.Đoạn 3:Cảnh cất đám.Đoạn 4:Cảnh đưa đámĐoạn 5: Cảnh hạ huyệt2.Tìm hiểu văn bản2.1Cái chết của cụ cố tổ- tình huống nghệ thuật độc đáoBa hôm sau cụ già chết thật.=> Lời tự sự khách quan hàm chứa sự mỉa mai. Cái chết đáp ứng sự mong đợi bấy lâu của đám con cháu. Nghịch lí đau xót này tạo nên tình huống có ý nghĩa điển hình, sự đồi bại của con người thông qua cái chết của ngươì thân của đồng loại là thước đo chính xác và chân thực phẩm giá con ngừơi. Cái chết của cụ tổ sẽ lật tẩybản chất thực sự của các thành viên trong gia đình- ngòi bút sắc sảo của Vũ Trọng PhụngCả nhà ấy đã nhao lên mỗi người một cách- các vai diễn về lòng hiếu thảođể thực thi cái lý thuyết” nhiều thầy thối ma” Đốc tờ Xuân chốn biệt Đốc tờ Trực Ngôn thấy bạn đồng nghiệp không chữa cho đó là bệnh nặng không giám nhận. Lang băm Tây, lang băm đông Lang Tì, lang Phế vì quá giận ...từ chối như một danh y biết tự trọng Người ta còn bàn đến thuốc đền biacông hiệu đến nỗi họ mất mạng=> vì tất cả những trắc trở đó mà ông già chết Giọng văn chứa đựng mâu thuẫn trào phúng, giọng giễu nhại vào lời miêu tả nhận xét , lối nói ngược thâm thúy, sự tận tụy một cách kì dị của lũ con cháu trở thành trò cười. cái chết của cụ cố tổ trở thành tình huống độc đáo và hấp dẫn của màn hài kịch( nhao: cả nhà ồn ào, rối rít lên)2.Niềm hạnh phúc của tang giaa.Niềm hạnh phúc chung:Cái chết của cụ cố tổ làm nhiều người sung sướng+Con cháu thỏa mãn những tính toán ích kỉ: Được chia gia tài+ Được dịp bày tỏ chí tình , chí hiếu bằng một đám ma mẫu mực vì thế mà danh giá của gia đình tăng thêm2.2.3 Niềm hạnh phúc riêngÔng Phán:- ông Phán mọc sừng sung sứơng vì không ngờ cái đôi sừng hươu vô hình trên đầu ông ta mà lại to đến thế. Được bố vợ hứa sẽ cho thêm vài nghìn đồng-Nghĩ đến cuộc doanh thương với Xuân -Gặp Xuân để trả nốt năm đồng=>Niềm vui mang tâm lí của một con buôn , từ ngạc nhiên, hào hứng, rồi phấn kíchCụ cố Hồng: sung sướng đến ngây ngất Mơ màng  đã già đến thế ai cũng khen ngợi một đám ma to Sung sướng quá hút liền một chặp 60 điếu thuốc phiện gắt 1872 câu “ Biết rồi, khổ lắm nói mãi”=> nhờ cái chết mà danh giá tăng lên, hiếu danh mù quáng đến mức kì quặc Văn Minh:Cái chúc thư đi vào thời thực hànhKhông biết xử lí với Xuân như thế nào mặt đăm đăm chiêu chiêu lại hợp với tang chủTâm trạng rộn ràng tới mức bấn lên với bao nhiêu loại ngôn ngữ.. Bà Văn Minh sung sướng vỡ cỏi mốt về những bộ đồ xụ gai tõn thời, cỏi mũ mấn trắng viền đen sẽ đem đến cho những ai cú tang “được hưởng chỳt hạnh phỳc ở đời” . Bà Văn Minh sung sướng vỡ cỏi mốt về những bộ đồ xụ gai tõn thời, cỏi mũ mấn trắng viền đen sẽ đem đến cho những ai cú tang “được hưởng chỳt hạnh phỳc ở đời” Tuyết thỡ diện bộ đồ NGÂY THƠ để cho thiờn hạ biết rằng “mỡnh chưa đỏnh mất cả chữ trinh”, v.v  => mong chờ để cải chính với thiên hạPhái trẻ bắt đầu la ó...đổ lỗi cho Văn Minh không khéo can thiệp=>con cháu không mảy may đoái thương, hạnh phúc tột bậc om sòm, thứ hạnh phúc quái gở, mỗi ngừơi mỗi vẻ, ngất ngây với niềm vui riêng, mỗi người mỗi vẻ, khi kín đáo, khi lộ liễu toát lên trên từng gương mặt khôi hài tạo nên bức tranh biếm họa độc đáoBằng lối nói ngược hài hước, thâm thúy , VTP đã phê phán thói đạo đức giả của lũ con cháu đại bất hiếu.2.Niềm hạnh phúc của các thành viên ngoài gia đình: Xuân danh dự lại càng to thêm Hai cảnh sát thất nghiệp đã sung sướng đến cực điểmtrông nom hết lòng Bạn thõn của cụ cố Hồng đến đưa đỏm ma với cỏi ngực “đầy những huy chương”, với bộ rõu “hoặc dài hoặc ngắn, hoặc đen, hoặc hung hung, hoặc lỳn phỳn hay rầm rậm, loăn quăn”Ngực đầy những huy chươngđứng sát ngay linh cữucảm động khi thấy làn da trắnghơn khi nghe tiếng khèn ai oán, não nùngNghệ thuật phong đạic. Cảnh hạ huyệt Sư cụ Tăng Phỳ thỡ sung sướng vờnh vỏo, ngồi trờn một chiếc xe vỡ đó “đỏnh đổ được Hội Phật giỏo, và như thế là cuộc đắc thắng đầu tiờn của bỏo Gừ Mừ vậy” Sử dụng tương phản làm nổi bật cỏi hài, cỏi rởm, cỏi đồi bại, thối nỏt vụ luõn . Cũn Xuõn túc Đỏ đến đưa đỏm với sự cố ý đến chậm, bằng 2 vũng hoa đồ sộ, 6 chiếc xe cú cắm lọng, hắn đó làm cho Tuyết “liếc mắt đưa tỡnh cho nú để tỏ ý cỏm ơn”, làm cho cụ bà sung sướng thốt lờn: “ễng Đốc Xuõn đó khụng giận mà lại giỳp đỏp phỳng viếng đến thế, và đỏm ma như kể đó là danh giỏ nhất tất cả”. Và Xuõn sao khụng sung sướng, chỉ một cõu núi: “Thưa ngài, ngài là một người chồng mọc sừng!” mà được ụng phỏn-mọc-sừng trả cụng đến một tờ giấy bạc 5 đồng gấp tư “dỳi vào tay” Những giai thanh gỏi lịch được dịp “chim nhau, cười tỡnh với nhau, bỡnh phẩm nhau, chờ bai nhau, ghen tuụng nhau, hẹn hũ nhau”. Niềm hạnh phúc bất thường, kì dị qua ngòi bút Vũ Trong Phụng có sức lan rộng, nó được duy trì bền bỉ theo diễn biến đám tang. Cái chết kia quả thật đã đem đến niềm hạnh phúc vô bờ bến và không xót một ai.