Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Vội vàng (Xuân Diệu)

  	 Vội vàngXuân Diệu   Vội vàngXuân Diệu I/ Tiểu dẫn 1.Taùc giaû: - Xuaân Dieäu(1916-1985), hoï Ngoâ, queâ cha Haø Tónh, queâ meï Bình Ñònh - Tröôùc caùch maïng: hoïc chöõ Nho, chöõ quoác ngöõ  daïy tö, laøm coâng chöùc - Sau caùch maïng: hoaït ñoäng vaên ngheä phuïc vuï 2 cuoäc khaùng chieán vôùi tö caùch moät chieán só vaên ngheä  laø “nhaø thô môùi nhaát trong caùc nhaø thô môùi”  Vội vàngXuân Diệu I/ Tiểu dẫn 1.Taùc giaû:   Vội vàngXuân Diệu I/ Tiểu dẫn2. Tác phẩma. Xuất xứ: “ Vội vàng” là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Xuân Diệu trước cách mạng tháng Tám. Bài thơ được in trong tập “Thơ thơ” của Xuân Diệu - xuất bản năm 1938.b. Thể loại : Thể thơ tự do  Vội vàngXuân Diệu I/ Tiểu dẫn2. Tác phẩmc. Bố cục bài thơ : 3 phần - 13 câu đầu : Là sự thể hiện tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết. -16 câu tiếp : Sự băn khoăn về sự ngắn ngủi của kiếp người trước quy luật của tạo hoá. - Còn lại : Lời giục giã và tình yêu cuộc sống vội vàng của nhà thơ.Mạch cảm xúc Mạch luận lí“Vội vàng  Vội vàngXuân Diệu I/ Tiểu dẫn  Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU 1.Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết của nhà thơ (13 câu đầu):a.4 Câu đầu : ước muốn của nhà thơ. - Mở đầu bài thơ bằng 4 câu ngũ ngôn, nhà thơ nêu lên hai ước muốn : “tắt nắng; buộc gió”  ước muốn không tưởng; không bao giờ thực hiện được. - Tuy nhiên, đây là ước muốn và mục đích rất thực. Nó xuất phát từ tâm lý : sợ thời gian trôi, muốn níu kéo thời gian, muốn giữ niềm vui và muốn mãi mãi được tận hưởng sắc màu và hương vị cuộc sống.   Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU 1.Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết của nhà thơ (13 câu đầu):a.ước muốn của nhà thơ. * Cái hay trong nghệ thuật : - Cách nói kỳ lạ, có vẻ như ngông cuồng của nhà thơ, tạo sự chú ý với người đọc. - Thể thơ ngũ ngôn ngắn gọn, như lời khẳng định, giãi bày cô nén cảm xúc và ý tưởng của người nghệ sĩ. - Điệp ngữ “Tôi muốn” nhắc lại 2 lần, kết hợp điệp từ “cho”  thể hiện thái độ muốn trực tiếp can thiệp vào quy luật của tạo hoá, cũng như ước muốn và tình yêu cuộc sống mãnh liệt của nhà thơ. Đây cũng chính là sự thể hiện cái “Tôi” cá nhân : tự tin và tự tôn của nhà thơ   Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU 1.Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết của nhà thơ (13 câu đầu): Của ong bướm này đây tuần tháng mật;Này đây hoa của đồng nội xanh rì;Này đây lá của cành tơ phơ phấtCủa yến anh này đây khúc tình siVà này đây ánh sáng chớp hàng miMỗi sáng sớm, thần Vui hằng gõ cửaTháng giêng ngon như một cặp môi gầnTôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửaTôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.  Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU 1.Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết của nhà thơ (13 câu đầu): b.Cảm xúc trước thiên nhiên và cuộc sống của nhà thơ - Cuộc sống qua cảm nhận của nhà thơ hiện lên bằng một loạt hình ảnh : + Ong bướm,hoa đồng nội xanh rì, cành tơ phơ phất,yến anhkhúc tình si,ánh sáng chớp hàng mi/ cảnh thiên nhiên- cuộc sống quen thuộc hàng ngày nhưng qua cảm xúc nồng nàn của nhà thơ  trở thành cảnh vật và cuộc sống rất đỗi tươi đẹp, rộn ràng như ở chốn thần tiên.  Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU 1.Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết của nhà thơ (13 câu đầu):   Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU 1.Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết của nhà thơ (13 câu đầu): - Điệp khúc “này đây” và phép liệt kê tăng tiến cùng một số cụm từ “tuần tháng mật”, “khúc tình si”  Sự sung sướng, ngất ngây; hối hả, gấp gáp như muốn nhanh chóng tận hưởng vẻ đẹp của cuộc sống.  Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU   Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU - Cách diễn đạt độc đáo: “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”  so sánh vật chất hóa khái niệm thời gian qua hình ảnh “cặp môi gần”  vừa gợi hình thể vừa gợi tính chất (thơm ngon và ngọt ngào).   Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU 1.Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết của nhà thơ (13 câu đầu): b.Cảm xúc trước thiên nhiên và cuộc sống của nhà thơ Tháng giêng ngon như một cặp môi gần -> dùng hình ảnh cụ thể của cơ thể ( cặp môi gần) mà sánh với đơn vị thời gian trừu tượng ( tháng giêng ngon)  Có thể nói, đây là một trong những câu thơ hay nhất, mới nhất, táo bạo nhất của Xuân Diệu trước Cách mạng. * Tóm lại, đoạn thơ thể hiện tình yêu cuộc sống thiết tha, mãnh liệt với một tâm hồn tràn trề nhựa sống của nhà thơ.   Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU 2.Sự băn khoăn về sự ngắn ngủi của kiếp người trước quy luật của tạo hoá.Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua,Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,Không cho dài thời trẻ của nhân gianNói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại=> Cảm nhận mới mẻ của Xuân Diệu về thời gianQuan niệm cũ “Xuân vẫn tuần hoàn” Sinh mệnh vũ trụ làm thước đo thời gianQuan niệm của Xuân Diệu“Xuân” : Tới- qua, non- già, hết.“Tôi”: “cũng mất”, “chẳng hai lần thắm lại”, “chẳng còn tôi mãi” Sinh mệnh cá nhân làm thước đo thời gian“sung sướng >< còn trời đất + Nghệ thuật đối lập  sự đối kháng giữa thiên nhiên và con người. + Gịong thơ hờn dỗi, ngậm ngùi trước qui luật nghiệt ngã của thời gian  Tâm trạng bất lực của thi nhân khi ý thức được sự hữu hạn của cuộc đời.  Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU 2.Sự băn khoăn về sự ngắn ngủi của kiếp người trước quy luật của tạo hoá. * Tóm lại, cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu được thể hiện trong đoạn thơ mang ý vị triết lý nhân sinh sâu sắc. Qua tâm trạng băn khoăn của Xuân Diệu trước cuộc đời, ta thấy hiện lên cái đẹp nhất, hấp dẫn nhất trên cõi đời mà nhà thơ khao khát. Đó là tình yêu mùa xuân, yêu tuổi trẻ, yêu cuộc đời tha thiết như muốn sống mãi trong tuổi trẻ, trong mùa xuân của cuộc đời.  Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU 3.Tình yêu cuộc sống vội vàng của nhà thơ: Ta muèn «m C¶ sù sèng míi b¾t ®Çu m¬n mën Ta muèn riÕt m©y ®­a vµ giã l­în Ta muèn say c¸nh b­ím víi t×nh yªu Ta muèn th©u trong mét c¸i h«n nhiÒu Vµ non n­íc, vµ c©y , vµ cá r¹ng Cho chÕnh cho¸ng mïi th¬m cho ®· ®Çy ¸nh s¸ng Cho no nª thanh s¾c cña thêi t­¬i Hìi xu©n hång ta muèn c¾n vµo ng­¬i.  Vội vàngXuân Diệu II/ ĐỌC HIỂU 3.Tình yêu cuộc sống vội vàng của nhà thơ: - Hình ảnh thơ tươi mới, đầy sức sống : sự sống mơn mởn; mây đưa, gió lượn; cánh bướm – tình yêu; cái hôn nhiều; non nước, cỏ cây - Nhịp thơ dồn dập, giọng thơ sôi nổi, hối hả gấp gáp,cuồng nhiệt được thể hiện bằng một loạt những câu dài ngắn đan xen . - Cách dùng các động từ mạnh kết hợp với nghệ thuật tăng tiến (ôm, riết, say, thâu, chuếch choáng, đã đầy, no nê cắn) - Điệp ngữ “Ta muốn” mang ý nghĩa tình cảm chung, có tính phổ quátKh¸t väng nÝu gi÷ vÎ ®Ñp cuéc ®êi Nçi ®au ®ín xãt xa tr­íc sù phai tµn cña thêi gian TriÕt lý sèng véi vµng T×nh yªu ®êi, yªu sèng ®am mª, m·nh liÖtNiÒm ®¾m say tr­íc vÎ ®Ñp cña thiªn ®­êng trÇn thÕ  Vội vàngXuân Diệu Nghệ thuậtCách dùng từ độc đáo, sáng tạo Cách cảm về thời gian: Khác thơ xưa – một đi không trở lại – sống vội vàng tận hưởng cuộc sống, sống hết mình để khỏi nuối tiếc Hình ảnh mới lạ, đầy cảm giác Thể thơ: tự do, câu thơ vắt dòng   Vội vàngXuân Diệu