Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Ôn tập văn học Việt Nam

 ÔN TẬP VĂN HỌC VIỆT NAMTIẾT 119 -120 Hệ thống hoá các văn bản văn học Việt nam đã học trong sách ngữ văn 11- tập 2 theo lịch sử và thể loại ?Thơ mới và thơ trung đại khác nhau như thế nào ? Thơ trung đại - Tinh thần : chữ Ta ( Phi ngã )Cảm nhận ,nhìn CS bằng con mắt ,cũ kỹ, công thức , ước lệ .Cảm hứng chủ đạo : Tỏ chí,tỏ lòng ,ngẫu cảm.- Hình thức :Chữ Hán ,chữ nôm- Thể thơ truyền thống : Luật đương,cổ phong ,lục bát - Luật lệ chặt chẽ,gò bó ,khuôn sáo , điển tích , điển cố .Tính qui phạm nghiêm ngặt. Thơ mới -Thời chữ Tôi ,coi trọng bản ngã-Cảm nhận cs bằng con mắt mới mẻ ,trẻ trung ,xanh non .-Nõi buồn,cô đơn ,bơ vơ –cái tôi trước thực tại ,tương lai của người trí thức TTS trong cảnh mất nước..-Chữ quốc ngữ - Kết hợp thể thơ truyền thống và hiện đại : 4 chữ,5 chữ ,hỗn hợp-Luật đơn giản,phóng khoáng,diễn đạt giản dị, gần đời sống thường ngày Phá bỏ tính quy phạm. 2.Những nôị dung cơ bản và đặc điểm nghệ thuật của các tác phẩm làm rõ tính chất giao thời của các tác phẩm đó  Nhóm 1 : Bài Hầu trời ( Tản Đà )Nhóm 2: Bài Xuất dương lưu biệt ( Phan bội Châu )Xuất dương lưu biệt So với thơ cũ -Thất ngôn bát cú Đường luật- Chữ Hán - Đại diên cho cái Ta :Những chí sĩ ,nhà nho yêu nước .- Tỏ lòng ,tỏ chí hào hùng - Bày tỏ tâm trạng ,cảm xúc buổi chia tay ra đi vì đại nghĩa .- Nghệ thuật : ước lệ, đăng đối ,nghiêm chỉnh ,chặt chẽ,tráng lệ ,bay bổng, mạnh mẽ.Hình thức diễn đạt vẫn là thơ truyền thống : Hình ảnh ,từ ngữ... Với thơ mới -phê phán lối học khoa cử nho giáo mạnh mẽ : Càng học càng ngu ,không hợp thời .-Tư tưởng duy tân , đổi mới của nhà nho phong kiến .Nhận xét chung :Nhìn chung bài thơ vẫn thuộc thơ trung đại ( Có đổi mới tư tưởng ,nhưng hình thức thể hiện vẫn như cũ )Xuất dương lư biệt (1905) Chữ Hán -thể thất ngôn bát cú Đường luật Hầu trời ( 1921)Chữ quốc ngữ,thể thất ngôn trường thiên ,có yếu tố tự sự.Vội vàng (1938)Chữ quốc ngữ ,thể thơ tự do Biểu hiện :Thi pháp TĐ, ngôn ngữ TĐ,Tư tưởng đổi mới chí làm trai. Thi pháp TĐ,có những yếu tố đổi mới : Ngôn ngư hiện đại ,cái Tôi ngông của nhà nho tài tử ,chán đời ,muốn thoát ly lên trời ,bán văn. Thi pháp hiện đại ,ngôn ngữ hiên đại ,cái tôi ham sống ,khát khao giao cảm ,quan niệm mới mẻ ..cái tôi cá nhân buồn bơ vơ về cuộc đời ngắn ngủi .Nhận xét: Từ PBC đến TĐ dã hoàn tất quá trình hiện đại hoá thơ ca .Nội dung tư tưởng và đặc sắc nghệ thuật của các bài thơ : Nhóm 1: Vội vàng Nhóm 2: Tràng giang Nhóm 3 : Đây thôn Vĩ DạNhóm 4 : Tương tưNhóm 5 : Chiều xuân Vội vàng Nội dung tư tưởng Quan niệm sống mới mẻ ,khát khao giao cảm ,yêu cuộc sống mãnh liệt của cái tôi trữ tình nồng nàn say đăm .Nỗi ám ảnh về thời gian đối với con người thi sĩ . Đặc sắc nghệ thuậtThơ tự do ,hình ảnh mới mẻ ,trẻ trung táo bạo,so sánh độc đáo .nhịp thơ thay đổi linh hoạtTràng giang- Nỗi niềm bâng khuâng ,cô đơn ,nhớ nhà nhớ quê da diết trước cảnh trời rộng ,sông dài -Nỗi sầu vũ trụ-sầu nhân thế bao la,thâm trầm .-Vừa cổ điển vừa hiện đại -Cổ điển : Đề tài,nhan đề ,thể thơ ,tứ thơ ,hình ảnh ước lệ ,giọng điệu ,- Hiện đại : Cái tôi trữ tình buồn ,cô đơn,ngôn ngữ ,hình ảnh mới mẻ ..Đây thôn Vĩ DạVẻ đẹp thiên nhiên trong sáng,thơ mộng ,-Tâm trạng cô Đơn ,khao khát mong chờ ,một tình yêu đơn phương khắc khoải .Cảm xúc hồn nhiên ,trong sáng ,biến đổi bất ngờ ( Bài thơ trong sáng nhất tập Đau thương )Hình ảnh thơ mới mẻ ,sáng tạo từ thực -> vùa thực vừa hư -> ảo ảnh Tâm trạng của chàng trai tương tư :Nhớ thương ,day dứt ,trách móc , ứơc mong cho hạnh phúc đôi lứa Đậm chất chân quê ,dân dã mộc mạc : Thể thơ lục bát, lời thơ độc thoại mà như đối thoại - Giọng thơ nhiều cung bậc mà chủ đạo là giọng trách móc ,thiết tha ,da diết, yêu thương .-Từ ngữ,hình ảnh,ví von so sánh đậm chất ca dao Tương tư Cảm xúc nhẹ nhàng tinh tế của cái tôi trữ tình của nữ thi sĩ trước cảch chiều xuân đẹp đẽ, êm đềm ,thân thuộc nơi đồng quê Kinh bắc . Mỗi khổ thơ như một bức tranh lụa thuỷ mặc ,êm đềm tĩnh lặng, mơ màng. Ngôn ngữ trong sáng ,gần gũi đời thường .Chiều xuân ( Anh Thơ )Câu 5; Nhóm 1: Tư tưởng và đăc sắc nghệ tủa bài thơ huật của bài thơ Chiều tối và Lai Tân của HCMNhóm 2 : Tư tưởng và đăc sắc nghệ của bài thơ Từ ấy ,Nhớ đồng của Tố Hữu Chiều tối Lai TânTừ ấy Nhớ đồng Tâm hồn người chiến sĩ CM trong hoàn cảnh ngặt nghèo vẫn ung dung ,lạc quan ,hướng về cuộc sống ,nhân dân lao động.phê phán sâu sắc XH và nhà cầm quyền T.Hoa-Cảm xúc hạnh phúc choáng ngợp khi được giác ngộ lý tưởng cộng sản -Tâm trạng buồn nhớ anh em , đồng chí khi bị tù đày  Vừa cổ diển vừa hiện đại: Hàm súc ,có ước lệ có mới mẻ -Hình tượng thơ vận động theo hướng phát triển (về phía ánh sáng ,ngày mai. )-Giọng thơ khi trữ tình khi châm biếm kín đáo ,nhẹ nhàng Thể thơ thất ngôn trường thiên Cảm xúc mới mẻ ,trẻ trung tươi sáng .Hình ảnh rực rỡ ,chói lọi, chân thật,gần gũi Văn hình tượng Văn nghị luận- Sản phẩm của tư duy nghệ thuật ,sáng tạo ra những hình tượng sinh động, đẹp đẽ .- Mục đích trước hết và chủ yếu là truyền tải tình cảm,cảm xúc thẩm mỹ - Sản phẩm của tư duy lô gíc ,sức mạnh là ở lập luận chặt chẽ,lý lẽ sắc bén ,luận cứ xác đáng đầy thuyết phục.-Tác động trực tiếp đến nhận thức ,lý trí của gười đọcSự khác nhau giữa văn hình tượng và văn nghị luận Phương pháp ôn tập các tác phẩm nghị luân; - Nắm chắc nội dung tư tưởng . - Đặc sắc nghệ thuật : + Cách triển khai lập luận +Ngôn ngữ biểu đạt -> Từ đó đánh giá sức thuyết phục của tác phẩm .