Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiếng Việt: Phong cách ngôn ngữ Báo chí

PHONG CÁCH NGÔN NGỮ BÁO CHÍBáo điện tửI. Phân loại báo chí1. Phân loại báo chí theo phương tiện: báo viết, báo nói, báo hình, báo điện tử.2. Phân loại báo chí theo định kì xuất bản: nhật báo, tuần báo, nguyệt báo,3. Phân loại báo chí theo lĩnh vực hoạt động xã hội: báo Văn nghệ, báo Khoa học đời sống, báo Pháp luật, báo Giáo dục thời đại,4. Phân loại báo chí theo đối tượng độc giả, giới tính, lứa tuổi: báo Nhi đồng, báo Thanh niên, báo Phụ nữ,II. Ngôn ngữ báo chí:1. Tìm hiểu một số thể loại văn bản báo chí.TÔN VINH 122 THỦ KHOA NĂM 2006 Theo tin từ TƯ Đoàn TNCS HCM, 122 thủ khoa sẽ được tuyên dương tại Hà Nội từ ngày 29 đến 31/3. Trong số đó, có 98 thủ khoa của kì thi tuyển sinh đại học và đoạt huy chương vàng ở các kì thi Ô-lym-píc quốc tế, 24 thủ khoa tốt nghiệp đại học năm 2006. Chương trình tôn vinh thủ khoa năm nay mở rộng về đối tượng, không chỉ tôn vinh những thủ khoa trong kì thi tuyển sinh mà còn tuyên dương cả những thủ khoa tốt nghiệp đại học. Các thủ khoa sẽ được nhận phần thưởng và học bổng trị giá một triệu đồng do TƯ Đoàn tặng. 50 thủ khoa tiêu biểu đại diện cho 122 thủ khoa đến từ mọi miền tổ quốc sẽ được tham gia các hoạt động như dâng hương tại Văn Miếu, báo công và viếng lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, tham gia buổi gặp gỡ với một số vị lãnh đạo của chính phủ và giao lưu với thanh niên, sinh viên thủ đô.Sắp tới TƯ Đoàn sẽ thành lập CLB Thủ khoa Việt Nam nhằm liên kết, tập hợp những sinh viên giỏi để cùng trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm học tập.NƠI ĐẦU TIÊN XOÁ XONG NHÀ TẠM CHO ĐỒNG BÀO DÂN TỘCVượt gần cả trăm kilômét đường rừng, qua cua chữ A, ngầm Ta Lê, lên đến cửa khẩu Cà Roòng- Noọng Ma và phía trên là đỉnh Phu La Nhích để tận mắt thấy gần 500 ngôi nhà vững chãi, khang trang, mái tôn đỏ thẫm, hoà quyện với bát ngát rừng xanh ngăn ngắt. Ông Nguyễn Cẩm Sơn đã chí lí khi nói rằng, kết quả trong mơ ấy một lần nữa chứng minh sức mạnh của cộng đồng có thể làm được những điều tưởng như không thể trong thời gian không dài. Từ bản 39 của người A Rem đến bản 51, 61, Cà Roòng của người Ma Coong, hay bản Cu Tồn, Cờ Đỏ, A Ki của người Khùa, người Mường, dưới những mái nhà mới tinh còn thơm mùi gỗ là tiếng hát, tiếng cười nối dài dội vào vách núi.NHÀ CHẰN TINHỞ thành phố vừa có thêm một sự lạ.Lạ gì? Không lẽ lại nắn đường?Nắn đường là chuyện xưa rồi Diễm. Đây là xây nhà.Ối! Xây nhà thì cũ mèm. Nhưng sao?Cấp phép ba tầng rưỡi, nay mọc thêm năm tầng rưỡi sau 16 lần sai phạm bị xử lí.Ơ hơ! Thế là cứ chém lại mọc thêm. Bác ơi! Chắc là nhà chằn tinh. Này, sao họ không thừa thắng xốc tới nhỉ?Xốc tới làm gì?Sai phạm thêm vài lần để nâng thêm vài tầng. Nhưng họ có phép thuật gì nhỉ?Có chứ! Một phép thuật vạn năng.Phép thuật nào?Làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền.II. Ngôn ngữ báo chí:1. Tìm hiểu một số thể loại văn bản báo chí. a. Bản tin- Thời gian: từ ngày 29 đến ngày 31 tháng 3 năm 2007- Địa điểm : tại Hà Nội- Sự kiện: 122 thủ khoa (trong đó có 98 thủ khoa kì thi tuyển sinh đại học và đạt huy chương vàng kì thi Olympic quốc tế, 24 thủ khoa tốt nghiệp đại học năm 2006) được tuyên dương.→ Một bản tin cần cung cấp những thông tin: thời gian, địa điểm, sự kiện chính xác.b. Phóng sự:- Cung cấp thông tin: việc xoá nhà tạm và làm nhà kiên cố cho người dân tộc Khùa, Mường từ bản 39 đến bản 51, 61, bản Cà Roòng.- Dư luận xã hội: “kết quả trong mơ ấy một lần nữa chứng minh sức mạnh của cộng đồng có thể làm được những điều tưởng như không thể trong thời gian không dài.- Tường thuật chi tiết sự kiện: “vượt gần cả trăm kilômét”, “qua cua chữ A,” “phía trên là đỉnh Phu La Nhích”,- Miêu tả bằng hình ảnh: “500 ngôi nhà vững chãi, khang trang, mái tôn đỏ thẫm, hoà quyện với bát ngát rừng xanh ngăn ngắt”, “dưới những mái nhà mới tinh còn thơm mùi gỗ là tiếng hát, tiếng cười nối dài dội vào vách núi”.→ Phóng sự thực chất là bản tin, nhưng được mở rộng phần tờng thuật chi tiết sự kiện và miêu tả bằng hình ảnh, để cung cấp cho ngời đọc một cái nhìn đầy đủ, sinh động và hấp dẫn.Tiểu phẩm:- Cung cấp thông tin: hiện tượng một số người dùng tiền bạc để cố tình vi phạm pháp luật nhà nước trong việc xây dựng nhà cao tầng.- Giọng văn thân mật: “chuyện xưa rồi Diễm”, “Ối! Xây nhà thì cũ mèm”,- Sắc thái mỉa mai, châm biếm: “Ơ hơ! Thế là cứ chém lại mọc thêm. Bác ơi! Chắc là nhà  chằn tinh”,- Quan điểm của tác giả: không đồng tình với hiện tượng trên.→ Tiểu phẩm là những tác phẩm gọn nhẹ, với giọng văn thân mật, thờng có sắc thái mỉa mai, châm biếm, hàm chứa một chính kiến về thời cuộc.2. Nhận xét chung về văn bản báo chí và ngôn ngữ báo chía. Báo chí có nhiều thể loại: bản tin, phóng sự, tiểu phẩm, phỏng vấn, thư bạn đọc, quảng cáo,b. Báo chí tồn tại ở nhiều dạng: viết, nói, hình, c. Mỗi thể loại có yêu cầu riêng về ngôn ngữ.d. Chức năng chung của ngôn ngữ báo chí: cung cấp tin tức thời sự, phản ánh dư luận và ý kiến của quần chúng, nêu quan điểm, chính kiến của tờ báo nhằm thúc đẩy sự phát triển của xã hội.e. Ngôn ngữ báo chí bao gồm hầu hết các phạm vi sử dụng ngôn ngữ của xã hội.Lưu ý:- Cả 3 thể loại bản tin, phóng sự, tiểu phẩm đều có chức năng thông tin xã hội. Tuy nhiên mỗi loại có những đặc điểm riêng:- Bản tin: cung cấp thông tin chính xác, cụ thể.- Phóng sự: bên cạnh cung cấp thông tin còn thể hiện cái tôi - trần thuật khách quan - nhân chứng. Phóng sự mang chất văn học.- Tiểu phẩm: thể hiện cái tôi - trần thuật chủ quan của tờ báo. Tiểu phẩm mang chất hư cấu.III. Luyện tậpBài tập 1: Xác định thể loại: bản tin, phóng sự, tiểu phẩm trên một tờ báo.Bài tập 2: Phân biệt hai thể loại báo chí: Bản tin và phóng sự:- Bản tin: thông tin sự việc một cách ngắn gọn, kịp thời và cập nhật.- Phóng sự: Vừa thông tin sự việc, vừa miêu tả chi tiết, cụ thể, sinh động nhằm tạo sự gợi cảm, gây hứng thú cho người đọc.Bài tập 3: Viết một tin ngắn phản ánh tình hình học tập ở lớp (chú ý những chi tiết về thời gian, hoạt động, kết quả, số liệu,)