Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiếng Việt: Phong cách ngôn ngữ báo chí - Hoàng Anh Tuấn

Gi¸o viªn : Hoµng Anh TuÊnpHONG C¸CH NG¤N NG÷ B¸O CHÝPHONG C¸CH B¸O CHÝI. Khái quát về PCNN báo chí:1/ Khái niệm:- Là kiểu diễn đạt dùng trong các văn bản thuộc lĩnh vực truyền thông đại chúng, như văn bản dùng trong báo in, đài phát thanh, đài truyền hình, báo điện tử... - PCNNBC được dùng trong những loại văn bản như: tin tức, phóng sự, quảng cáo.PHONG C¸CH B¸O CHÝI. Khái quát về PCNN báo chí1/ Khái niệm2/ Đặc điểm chung :a. Tính thông tin sự kiện :- Có tính thời sự: thông tin có tính cập nhật, cụ thể, chính xác và đầy đủ; vừa có tính khách quan vừa có tác dụng hướng dẫn dư luận.- Ngôn ngữ diễn đạt là ngôn ngữ của sự kiện, vốn từ sử dụng phản ánh những vấn đề thời sự của xã hội.b. Tính ngắn gọn :- Diễn đạt ngắn gọn nhưng chứa đựng lượng thông tin cao.-Ngôn ngữ diễn đạt ngắn gọn, trực tiếp, tuyệt đối tránh dùng từ trùng lặp, tránh lối nói vòng.PHONG C¸CH B¸O CHÝI. Khái quát về PCNN báo chí1/ Khái niệm2/ Đặc điểm chung Tính thông tin sự kiện b. Tính ngắn gọn c. Tính hấp dẫn :- Khơi gợi được sự hứng thú cho người đọc, người nghe, người xem.- Tính hấp dẫn thể hiện ở cả nội dung (liên quan trực tiếp đến vận mệnh của mỗi người và cộng đồng) và hình thức (lựa chọn kiểu chữ, dùng từ đặt câu, màu sắc, hình ảnh, âm thanh...)( Tạo sự hấp dẫn về hình thức qua tiêu để của báo )Đây là tờ báo cách mạng đầu tiên của nước ta do Bác Hồ sáng lập ở Trung Quốc năm 1925Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Bác Hồ, phát trên đài phát thanh vào đêm 19 tháng 12 năm 1946	Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến đăng trên báo Cứu quốc và được phát trên đài phát thanh vào tháng 12 năm 1946, nhưng bài viết này có phải viết theo phong cách ngôn ngữ báo chí hay không ? Bài viết này sử dụng phong cách ngôn ngữ nào ? Vì sao ?Trả lời : Không thuộc phong cách ngôn ngữ báo chíSử dụng theo phong cách ngôn ngữ chính luậnVì bài viết vừa thông báo tin thực dân Pháp quay trở lại xâm lược nước ta vừa kêu gọi, động viên, cổ vũ toàn dân Việt Nam đứng lên kháng chiến chống Pháp.Chú ý : Không phải bất cứ văn bản nào đăng trên báo, đọc trên đài đều thuộc phong cách ngôn ngữ báo chí. Thơ, truyện là thuộc PCNN văn chương. Các văn bản hành chính là thuộc PCNN hành chính, báo cáo hoặc phát biểu của cơ quan chính quyền đoàn thể là thuộc PCNN chính luận...Báo, đài chỉ là nơi đăng tải, chuyển tải những văn bản đó mà thôi.8PHONG C¸CH B¸O CHÝII. Cách sử dụng phương tiện ngôn ngữ trong PCNN báo chí :1. Về mặt ngữ âm, chữ viết:Ngữ âm: theo chuẩn phát âm, đọc rõ ràng, tốc độ vừa phải, thể hiện thái độ tôn trọng người nghe.Chữ viết: tôn trọng những quy định về chính tả, về viết hoa, về cách viết tiếng nước ngoài.Trong bản tin vừa xem, người phát thanh viên đã phát âm như thế nào ?Chữ viết dùng trong các bản tin, bài báo đó có đặc điểm như thế nào ?I. Khái quát về PCNN báo chí1/ Khái niệm2/ Đặc điểm chung Tính thông tin sự kiện b. Tính ngắn gọn c. Tính hấp dẫn PHONG C¸CH B¸O CHÝ2. Về mặt từ ngữ:- Sử dụng từ ngữ chung cho mọi phong cách- Tuỳ nội dung của tin tức sử dụng từ ngữ KH-KT,chính trị, hành chính, văn chương, khẩu ngữ.3. Về mặt ngữ pháp:- Sử dụng những kiểu câu chuẩn của ngôn ngữ viết- Trong bản tin câu không quá dàiI. Khái quát về PCNN báo chí1/ Khái niệm2/ Đặc điểm chung Tính thông tin sự kiện b. Tính ngắn gọn c. Tính hấp dẫn II. Cách sử dụng phương tiện ngôn ngữ trong PCNN báo chí :Về mặt ngữ âm, chữ viết:PHONG C¸CH B¸O CHÝ4. Về biện pháp tu từ:- Sử dụng phù hợp với từng thể loại bài viết như: phóng sự, thông tin quảng cáo, bình luận... để gây ấn tượng, thể hiện nhiều ý nghĩa sâu sắc.- Không dùng lối nói bóng gió, mơ hồ gây rối loạn quần chúng5. Về bố cục, trình bày:- Bố cục, trình bày của tin tức thường theo mẫu- Diễn đạt mang tính văn hoáI. Khái quát về PCNN báo chí1/ Khái niệm2/ Đặc điểm chung Tính thông tin sự kiện b. Tính ngắn gọn c. Tính hấp dẫn II. Cách sử dụng phương tiện ngôn ngữ trong PCNN báo chí :Về mặt ngữ âm, chữ viết:2. Về mặt từ ngữ:3. Về mặt ngữ phápPHONG C¸CH B¸O CHÝIII. Luyện tập:I. Khái quát về PCNN báo chí1/ Khái niệm2/ Đặc điểm chung a. Tính thông tin sự kiện b. Tính ngắn gọn c. Tính hấp dẫn II. Cách sử dụng phương tiện ngôn ngữ trong PCNN báo chí :Về mặt ngữ âm, chữ viết:2.Về mặt từ ngữ:3.Về mặt ngữ pháp4.Về biện pháp tu từ5.Về bố cục, trình bày	123456BÀI TẬP : HÃY CHỌN CÂU ĐÚNG	Đoạn văn sau viết theo kiểu nào của phong cách ngôn ngữ báo chí ?Các nhà thơ nữ ở Huế không đông đảo, nhưng những trang thơ của họ lấp lánh vẻ đẹp trí tuệ hiện đại, tiềm ẩn những khát vọng nhân văn; thì thầm những nỗi niềm quyến rũ ... ( Trích bài báo “ Thơ phái đẹp ở Huế - một nét nhìn ngang “ của Hồ Thế Hà, đăng trên báo Thừa Thiên - Huế cuối tuần từ 14 đến 17 – 10 – 2004 )a/ bình luậnb/ tin tứcc/ tiểu phẩmd/ văn chương 	Tiêu đề sau có ý nghĩa như thế nào ? Đội tuyển Việt Nam - Lào : 3 – 1 Tiếp tục hoàn thiệna/ Đội tuyển Việt Nam quá mạnh.b/ Đội tuyển Việt Nam thắng nhưng còn nhiều điểm yếu cần phải khắc phục.c/ Đội Lào thua và yếu nên cần phải khắc phục.	Đoạn văn sau viết theo kiểu nào của phong cách ngôn ngữ báo chí ?“ Chiều 6 – 10, tại Trung tâm Công nghệ phần mềm đã diễn ra lễ bế giảng lớp đào tạo tin học dành cho cán bộ công chức các sở, ban, ngành trong toàn tỉnh...”a/ bình luậnb/ tin tứcc/ tiểu phẩm	Đoạn văn sau viết theo kiểu nào của phong cách ngôn ngữ báo chí ? NHÓM G5 TĂNG CƯỜNG CHỐNG KHỦNG BỐ	Tại Hội nghị không chính thức ở Anh, các bộ trưởng nội vụ nhóm G5 ( gồm Anh, Pháp, Đức, Ý và Tây Ban Nha ) nhất trí phối hợp các lực lượng cảnh sát và các biện pháp kiểm soát biên giới triệt để đối phó hoạt động khủng bố .a/ bình luậnb/ tin vắnc/ tiểu phẩmd/ thời sựĐoạn văn sau viết theo kiểu nào của phong cách ngôn ngữ báo chí ? Với tiếng nói đầy xúc cảm chân thành và thấm đượm tình thương yêu bao la, Hồ Chủ tịch luôn luôn có mặt khắp nơi, trong mọi dịp, đem lại lòng tin và sức chiến đấu và cũng để dẫn đường cho dân tộc. Đúng như lời thơ tuyệt diệu của Tố Hữu:	Giọng của Người không phải sấm trên cao	Thấm từng tiếng, ấm vào lòng non nước  ( Trích bài viết Những lời chúc Tết năm Thân của Bác Hồ )a/ bình luậnb/ văn chươngc/ tiểu phẩmd/ thời sựg/ a và bĐoạn sau thuộc mục nào trong báo chí ?* CÁC NHÀ KHOA HỌC cho rằng sự nóng lên trên toàn cầu và băng tan ở Nam đại dương đang làm thiếu thức ăn, đe doạ loài cá voi, chó biển và chim cánh cụt ở Nam Cực. 	 ( Trích báo Nhân Dân )a/ tin tæïcb/ phoïng sæûc/ bçnh luáûnd/ tiãøu pháømVề nhà :- Đọc và nắm vững phần: Phong cách ngôn ngữ hành chính. - Làm các phần còn lại của bài tập 2.KẾT THÚC BÀI HỌCCHÚC CÁC EM SỨC KHỎE VÀ TIẾN BỘ !PHONG C¸CH B¸O CHÝThông tin về tình hình tai nạn giao thông ở thành phố Đà Nẵng Ví dụ : Các bản tin thời sự được phát trên truyền hình, trên đài phát thanh, được truyền trên mạng internet ;các tin tức thời sự ( tin ngắn, tin nhanh, tin tổng hợp ), phóng sự điều tra, tài liệu về các vấn đề kinh tế - xã hội, các bài bình luận về các vấn đề chính trị - kinh tế - khoa học kỹ thuật -xã hội trong và ngoài nước, các tiểu phẩm châm biếm cái xấu có tính thời sự, tiểu phẩm về văn học, văn nghệ được đăng trên các báo, tạp chí... hàng ngày. Trong những ngày vừa qua, có rất nhiều tin, bài về : Hội nghị cấp cao Á – Âu ( ASEM 5 ) tổ chức tại Hà Nội, Kì họp thứ 3-Quốc hội khoá X của nước ta đang họp ở Hà Nội tình hình giá dầu mỏ tăng cao trên thế giới, tình hình bất ổn, khủng bố, bắt cóc con tin người nước ngoài ở I-rắc, Tổng thống G.Bush đắc cử nhiệm kì lần thứ hai... Các nhà báo đã sử dụng PCNN báo chí để viết tin, bài.* Như các em đã học ở Chương trình THCS, hãy nêu thế nào là PCNN báo chí ?Xét bản tin sau :14 đoàn chính thức đăng ký tham dự Olympic Vật lý Châu Á lần 5 tại Việt Nam. ...Các hoạt động của APhO5 diễn ra từ ngày 26.4 đến 4.5. Đã có 14 đoàn đăng kí dự thi là : Austraylia, Campuchia, Singapo, Thái Lan, Indonexia, Israel, Kazakhtan, Malaysia, Turkmenistan, Uzbekistan, Đài Loan, Mông Cổ, Trung Quốc và Việt Nam. Tổng số có 135 thành viên tham dự, trong đó có 110 học sinh.- Ngoài ra có những tin bài viết về các vấn đề KH-KT, văn học, kinh tế, chính trị...Chữ viết dùng trong các bản tin, bài báo đó có đặc điểm như thế nào ?Xét các ví dụ sau :1/ Mùa xuân lại về trên thành phố quê hương. Trong giây phút thiêng liêng của ngày đầu năm mới, lòng chúng ta lại rộn ràng với biết bao mong ước và hy vọng. ( Trích bài viết Mùa xuân đô thị Huế đăng trên báo Tết năm 2004 - Thừa Thiên- Huế )2/ Theo hướng ấy, Công ty Giống cây trồng và Trung tâm Khuyến nông đưa về đồng ruộng tỉnh ta các giống lúa KHAO, P4, P6 và các giống lạc MD7, L14, L20 và ngô, nếp, mè. ( Trích bài viết Huyền thoại của công nghệ sinh học đăng trên báo Tết năm 2004 - Thừa Thiên- Huế )- Ngoài ra có những tin bài viết về các vấn đề KH-KT, văn học, kinh tế, chính trị...* Trong các bài viết đó, từ ngữ được sử dụng như thế nào ?* Xét ví dụ sau :a/ Thiết lập quan hệ hợp tác toàn diện trong xu thế đối thoại với thiện chí hoà bình là xu thế chung của nhiều nước trên thế giới .b/ Các tiêu đề : Tăng nhưng không gia, 13 giây bán một khẩu súngc/ Từ ngày 19 giờ ngày 11-1, Quyết định của Bộ Thương mại cho phép tăng giá xăng thêm 500 đồng /lít cho mỗi loại xăng vào giá định hướng hiện hành. a-> câu không có chủ ngữ.c-> câu đăc biệth-> câu đầy đủ các thành phần * Cách thức sử dụng câu trong các các bản tin, bài sử dụng PCNN báo chí như thế nào ?Đọc một bản tin trên báo và xét những bài viết ở trên báo Nhân dân, Thừa Thiên- Huế, Pháp luật...Những bài viết đó có bố cục, trình bày như thế nào ? Các bản tin thường có mẫu như thế nào ?-> Có bố cục trình bày rõ ràng, mạch lạc. Các bản tin thường có mẫu - Lối diễn đạt như thế nào ?-> Diễn đạt mang tính văn hoá.Trong những bài viết đó, sử dụng biện pháp tu từ hay không ? Sử dụng như thế nào ?-> Không . PHONG C¸CH B¸O CHÝPHONG C¸CH B¸O CHÝPHONG C¸CH B¸O CHÝPHONG C¸CH B¸O CHÝPHONG C¸CH B¸O CHÝPHONG C¸CH B¸O CHÝPHONG C¸CH B¸O CHÝ