Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 31,32: Tiếng Việt: Khái quát văn học Việt Nam từ đầu Thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945

Tiết 31 -32: Văn học sửKhaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945 I. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 1.Văn học đổi mới theo hướng hiện đại hoá * Sự kiện về lịch sử xã hộiVăn học đổi mới theo hướng hiện đại hóa Từ đầu thế kỷ XXvăn học VN dần dần thoát khỏi hệ thống văn hóa Trung Hoa.Chữ Quốc ngữ ra đời thay thế chữ Hán, Nôm.Thực dân Pháp xâm lược và tiến hành khai thác thuộc địa.Đề cương văn hoá VN -1943;Vai trò của Đảng cộng sản - Những điều kiện có tính tất yếu , khách quan của lịch sử, văn học dân tộc ta thời đại mới. - Nhân tố quan trọng làm cho nền văn hoá nước ta phát triển theo chiều hướng tiến bộ và cách mạng.Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945 1. Văn học đổi mới theo hướng hiện đại hóa I. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 * Sự kiện lịch sử và xã hội:" Làn thu thủy nét xuân sơn, Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh. Một hai nghiêng nước nghiêng thành, Sắc đành đòi một tài đành họa hai. ( " Truyện Kiều " Nguyễn Du) " Trong tay bồng đứa con gái hai tuổi, chị Dậu thơ thẩn ngồi trên chiếc chõng long nan. Cái nhanh nhảu của đôi mắt sắc ngọt, cái xinh xắn của cặp môi đỏ tươi, cái mịn màng của nước da đen giòn và cái nuột nà của người đàn bà hai mươi bốn tổi”. ( “ Tắt đèn” Ngô Tất Tố)* Khái niệm hiện đại hóa văn học Ví dụ về bút pháp nghệ thuậtKhaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945 Một vài đặc điểm văn học trung đạiBút pháp nghệ thuậtQuan niệm văn họcQuan niệm thẩm mỹĐội ngũ sáng tácHình thức chữ viếtKhaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945Hán - NômCác nhà nhoCái đẹp trong quá khứ, thiên về cái tao nhã, cao cả.Văn chương chở đạo, thơ nói chí...Ước lệ tượng trưngHiện đại hoá văn học: Là quá trình làm cho văn học thoát ra khỏi hệ thống thi pháp văn học Trung đại về mặt nội dung, hình thức và đổi mới theo hình thức văn học phương Tây, có thể hội nhập với nền văn học hiện đại thế giới. Nội dung:Đề tài, chủ đề:Tư tưởng, tình cảm của nhà văn trước hiện thực thay đổi.Hình thức: - Chữ quốc ngữ. - Phong cách ngôn ngữ gắn với đời sống bình thường và có tính dân tộc.Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945* Quá trình hiện đại hóa - Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945 a. Giai đoạn thứ nhất: Ba giai đoạn: ( Từ đầu thế kỷ XX đến khoảng năm 1920) + Một số tác phẩm văn xuôi chữ quốc ngữ + Tân thưThầy La – za – rô Phiền Hoàng Tố Anh hàm oan Tác phẩm đặt vấn đề cuộc sống cá nhân. Nhân vật là những con người bình thường chứ không phải là anh hùng liệt nữ. + Thơ văn Tác phẩm của các chí sĩ cách mạng:Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945 I. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 1. Văn học đổi mới theo hướng hiện đại hóa a. Giai đoạn thứ nhất ( từ đầu thế kỷ XX – khoảng năm 1920) I. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945Phan Bội Châu Phan Châu Trinh Nguyễn Thượng Hiền...Một thế hệ ( Tri thức Hán học) đã nhận ra con đường cứu nước bằng giải phóng đất nước với sự canh tân. Các tác phẩm của các tác giả hùng hồn, thống thiết nhiệt tình cách mạng. Tuy nhiên, các tác phẩm còn mang dấu ấn văn học trung đại.Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm 1945 Xuất dương lưu biệtSinh vi nam tử yếu hi kì,Khẳng hứa càn khôn tự chuyển di.Ư bách niên trung tu hữu ngã,Khởi thiên tải hậu cánh vô thuỳ.Giang sơn tử hĩ sinh đồ nhuế,Hiền thánh liêu nhiên tụng diệc si.Nguyện trục trường phong Đông hải khứ,Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi.Làm trai phải lạ ở trên đờiHá để càn khôn tự chuyển dời.Trong khoảng trăm năm cần có tớ,Sau này muôn thuở há không ai?Non sống đã chết sống thêm nhục,Hiền thánh còn đâu học cũng hoài.Muốn vượt biển Đông theo cánh gió,Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi. ( Phan Bội Châu )b, Giai đoạn thứ hai ( Khoảng từ năm 1920- 1930)Nhiều tác phẩm có giá trị xuất hiện ở Nam Bộ: Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945 Cha con nghĩa nặng - Hồ Biểu ChánhNội dungNghệ thuật: Ca ngợi đạo lý, tình cảm cha con Văn xuôi quốc ngữ.Câu văn biền ngẫu, kết cấu theo kiểu tiểu thuyếtchương hồi của Trung Quốc- Tác phẩm Tố Tâm Hoàng Ngọc PháchMột số tác giả, tác phẩmKhaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945- Truyện ngắn- Thơ - Kịch: Phạm Duy Tốn Nguyễn Bá HọcTản ĐàTrần Tuấn KhảiVũ Đình Long... - Truyện ký của Nguyễn Ái Quốc Vi Huyền Đắc... - Phê bình văn học... Văn học mang tính chất giao thời. Đó là thời kỳ quá độ của hiện đại hóa.c, Giai đoạn thứ ba ( 1930-1945)Tự lực văn đoàn- Tác giả:Khái Hưng...- Nội dung:Thức tỉnh ý thức cá nhân, chống lễgiáo phongKiếnThơ mớiTác giả:Xuân Diệu - Nội dung:đề cao cái “ Tôi”Tác giả:Nam Cao...Tác phẩm:Nội dung:Phơi bày hiện thựcxã hội bất công. -Tác giả:Tố Hữu, Hồ Chí Minh... Tác phẩm: ...Tuyên ngôn độc lập Nội dung: Đấu tranhcách mạng...VH hiện thựcVH cách mạngVăn học lãng mạnTHẾ LỮHUY CẬNXUÂN DIỆUHÀN MẠC TỬLƯU TRỌNG LƯLƯU TRỌNG LƯNAM CAOVò träng PhôngNGUYÊN HỒNGQUÁ TRÌNH HĐHGiai đoạn thứ 1Đổi mới về nội dung tư tưởng, chưa đổi mới về hình thứcGiai đoạn thứ 2Có đổi mới cả nội dung lẫn hình thức nhưng chưa đáng kểGiai đoạn thứ 3Đổi mới toàn diện cả nội dung lẫn hình thứcKhaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945Sơ đồ quá trình hiện đại hóaTóm lại: Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945Từ năm 1900- 1945 văn học phát triển trong xã hội thực dân nửa phong kiến theo định hướng hiện đại hóa thoát khỏi ảnh hưởng văn hóa Trung Hoa chuyển sang ảnh hưởng văn hóa phương Tây với hai mục tiêu: văn minh – thoát khỏi tình cảnh phong bế lạc hậu và dân chủ - thoát khỏi ách thực dân phong kiến.2. Văn học hình thành hai bộ phận và phân hóa thành nhiều xu hướng, vừa đấu tranh với nhau, vừa bổ sung cho nhau để cùng phát triểna, Bộ phận văn học công khaiKhaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945 1. Văn học đổi mới theo hướng hiện đại hóa I. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 2. Văn học hình thành hai bộ phận và phân hóa thành nhiều xu hướng, vừa đấu tranh ...a. Bộ phận văn học công khaiVăn học lãng mạnKhaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945 Thơ MớiTự lực văn đoàn Văn học hiện thực Bộ phận văn học công khaiPhơi bày thực trạng bất công của xã hội đương thời Mối quan hệ qua lại: Tác động nhau.Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945b, Bộ phận văn học không công khai - Văn học là tiếng nói của các chiến sĩ và quần chúng tham gia cách mạng.- THƠ VĂN LÀ VŨ KHÍ ĐỂ ĐẤU TRANH CÁCH MẠNG.Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945 - Điển hình là các tác giả: Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, Nguyễn Ái Quốc, Tố Hữu... " Đời cách mạng từ khi tôi đã hiểu Dấn thân vô là phải chịu tù đày Là gươm kề tận cổ, súng kề tai Là thân sống đôi khi còn một nửa ( Trăng trối)Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät nam töø ñaàu theá kyû XX ñeán Caùch maïng thaùng taùm naêm 1945 - Thơ văn Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh - Ngục KonTum – Lê Văn HiếnHiện đại hóa gắn với cách mạng hóa dân tộc. - Thơ văn yêu nước của Phan Bội Châu - Đông Kinh nghĩa ThụcThơ văn là thứ vũ khí sắc bén chống kẻ thù của dân tộc và truyền bá tư tưởng yêu nước- Tố Hữu - " Từ ấy"Mối quan hệ giữa bộ phận văn học công khai và không công khai: khác biệt, tác động, chuyển hóa!