Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 79,80: Đọc văn: Vội vàng (Xuân Diệu) - Nguyễn Xuân Hảo

 từ chú thích sau văn bản trong sách giáo khoa. Vội vàng (Xuân Diệu) VỘI VÀNG - Xuân Diệu - 	1.	Tôi muốn tắt nắng đi	Cho màu đừng nhạt mất	Tôi muốn buộc gió lại	Cho hương đừng bay đi	Của ong bướm này đây tuần tháng mật;	Này đây hoa của đồng nội xanh rì;	Này đây lá của cành tơ phơ phất;	Của yến anh này đây khúc tình si;	Và này đây ánh sáng chớp hàng mi,	Mỗi buổi sớm, thần vui hằng gõ cửa;	Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;	Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:	13.	Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.Vội vàng (Xuân Diệu) VỘI VÀNG - Xuân Diệu - 14. 	Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua,	Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,	Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.	Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,	Không cho dài thời trẻ của nhân gian,	Nói làm chi ràng xuân vẫn tuần hoàn,	Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!	Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi, 	Nên băng khuâng tôi tiếc cả đất trời;	Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi, 	Khắp núi sông vẫn than thầm tiễn biệt 	Con gió xinh thì thào trong lá biếc, 	Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi?	Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi,	Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?29.	Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa Vội vàng (Xuân Diệu) VỘI VÀNG - Xuân Diệu - 	30.	Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm,	Ta muốn ôm	Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;	Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,	Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,	Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều	Và non nước, và cây, và cỏ rạng,	Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng,	Cho no nê thanh sắc của thời tươi;	- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!Vội vàng (Xuân Diệu)Vội vàng (Xuân Diệu)Nêu vấn đềNHÓM 1 Đọc 4 câu thơ đầu của bài thơ, em cảm nhận được mong muốn gì của Xuân Diệu? Nhà thơ đã diễn đạt điều đó như thế nào?Nêu vấn đềNHÓM 2ë 7 c©u th¬ tiÕp theo, nhµ th¬ c¶m nhËn nh­ thÕ nµo vÒ thiªn nhiªn - cuéc sèng? C¸ch c¶m nhËn ®ã cã g× ®Æc biÖt?Vội vàng (Xuân Diệu)2. Phân tích : a.Tình yêu cuộc sống trần thế tha thiết của nhà thơ (13 câu đầu): a1. 4 Câu đầu : Ước muốn của nhà thơ. - Mở đầu bài thơ bằng 4 câu ngũ ngôn, nhà thơ nêu lên hai ước muốn : “tắt nắng; buộc gió”, để cho màu nắng đừng phai và mùi hương đừng lan toả , đi mất. ước muốn không tưởng; không bao giờ thực hiện được. - Là ước muốn và mục đích rất thực. Nó xuất phát từ tâm lý : sợ thời gian trôi, muốn níu kéo thời gian, muốn giữ niềm vui và muốn mãi mãi được tận hưởng sắc màu và hương vị cuộc sống. Vội vàng (Xuân Diệu)Nhóm 1 Tôi muốn tắt nắng đi Cho màu đừng nhạt mất Tôi muốn buốc gió lại Cho hương đừng bay đi* Nghệ thuật biểu đạt của nhà thơ ở 4 câu thơ:	- Cách nói kỳ lạ, có vẻ như ngông cuồng của nhà thơ, tạo sự chú ý với người đọc.	 - Thể thơ ngũ ngôn ngắn gọn, như lời khẳng định, giãi bày cô nén cảm xúc và ý tưởng của người nghệ sĩ.	- Điệp ngữ “Tôi muốn” nhắc lại 2 lần, kết hợp điệp từ “cho”  thể hiện thái độ muốn trực tiếp can thiệp vào quy luật của tạo hoá, cũng như ước muốn và tình yêu cuộc sống mãnh liệt của nhà thơ. Đây cũng chính là sự thể hiện cái “Tôi” cá nhân : tự tin và tự tôn của nhà thơ.Vội vàng (Xuân Diệu)a2.Cảm xúc trước thiên nhiên và cuộc sống của nhà thơ : 	- Cuộc sống qua cảm nhận của nhà thơ hiện lên bằng một loạt hình ảnh : 	 + Ong bướm, hoa đồng nội xanh rì,lá cành tơ phơ phất,yến anhkhúc tình si,ánh sáng chớp hàng mi/ cảnh thiên nhiên - cuộc sống quen thuộc hàng ngày nhưng qua cảm xúc nồng nàn của nhà thơ  trở thành cảnh vật và cuộc sống rất đỗi tươi đẹp, rộn ràng như ở chốn thần tiên.	=> Thiên nhiên hiện hữu có đôi có lứa, có tình như mời gọi, như xoắn xuýt.Vội vàng (Xuân Diệu)Nhóm 2 Của ong bướm này đây tuần tháng mật; Này đây hoa của đồng nội xanh rì; Này đây lá của cành tơ phơ phất; Của yến anh này đây khúc tình si; Và này đây ánh sáng chớp hàng mi, Mỗi buổi sớm, thần Vui hằng gõ cửa; Tháng giêng ngon như một cặp môi gần; Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa: Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.Thiên đường mặt đấtVội vàng (Xuân Diệu)Vội vàng (Xuân Diệu)	- Cách cảm nhận thiên nhiên và cuộc sống của nhà thơ thật độc đáo và gợi cảm :	+ Câu thơ kéo dài ( từ 5 chữ sang 8 chữ) để dễ dàng vẽ nên bức tranh cuộc sống thiên đường ngay trên chính mặt đất.	+ Nhịp thơ nhanh, kết hợp với điệp ngữ “này đây” vang lên liên tiếp như vừa giới thiệu, vừa mời gọi mọi người quan sát và thưởng thức vẻ đẹp của cuộc sống.	+ Điệp từ “của” khiến cho câu thơ có vẻ Tây, mới lạ với cách diễn đạt trong thơ truyền thống. 	+ Đặc biệt là cảnh vật và cuộc sống được nhà thơ gợi tả và hình dung như tâm trạng của người đang yêu : đắm say, si mê và tràn trề hạnh phúc. ( tuần tháng mật, khúc tình si, cặp môi gần)Vội vàng (Xuân Diệu) Đặc biệt câu thơ:	 “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần” 	Cách so sánh mới mẻ và độc đáo : dùng hình ảnh cụ thể của cơ thể ( cặp môi gần) mà sánh với đơn vị thời gian trừu tượng ( tháng giêng ngon)	 gợi sự liên tưởng, tưởng tượng về tình yêu lứa đôi, về hạnh phúc tuổi trẻ ( phù hợp với tháng giêng- tháng đầu tiên của mùa xuân). Có thể nói, đây là một trong những câu thơ hay nhất, mới nhất, táo bạo nhất của Xuân Diệu trước Cách mạng. - Tâm traïng thi só: “Toâi sung söôùng. Nhöng voäi vaøng moät nöûaToâi khoâng chôø naéng haï môùi hoaøi xuaân”	* Tóm lại: Đoạn thơ là chuỗi tiếng reo vui hồn nhiên, hân hoan của nhà thơ như đang lạc vào một khu vườn xuân đầy cảnh sắc.	Qua đó, đoạn thơ thể hiện tình yêu cuộc sống thiết tha, mãnh liệt với một tâm hồn tràn trề nhựa sống của nhà thơ. Vội vàng (Xuân Diệu)chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o ®Õn dù giê Líp 11A5Gv: NguyÔn Xu©n H¶oTr­êng PTLC II-III TrÊn Yªn 2KiÓm tra bµi còQua đoạn thơ đầu tiên, Xuân Diệu đã cảm nhận như thế nào về bức tranh thiên nhiên và cuộc sống? Từ bức tranh đó, tâm trạng của thi sĩ ra sao?Thieân nhieân hieän ra nhö moät thieân ñöôøngnôi traàn theá ñaùng ñeåhöôûng thuï. Cuoäc soáng vôùi bao neùt xuaân tình,ñaém say môøi goïi. Taâm traïng thi só: “Toâi sungsöôùng nhöng. Nhöng voäi vaøng moät nöûa”Vội vàng (Xuân Diệu)Vội vàng (Xuân Diệu)Nêu vấn đềNHÓM 1 Đọc đoạn thơ thứ 2 và cho biết nhà thơ đã cảm nhận như thế nào về thời gian? Chỉ ra hiện thực và tâmtrạng của thi sĩ thông qua những biểu hiện của ngôn từ?Nêu vấn đềNHÓM 2ë 10 c©u th¬ cuoái, nhµ th¬ ñaõ coù caùch nµo ñeåchieán thaéng thôøi gian? Ñieàu ñoù ñöôïc dieãn taû ra sao?Vội vàng (Xuân Diệu)b. Tâm trạng của nhà thơ khi cảm nhận giới của đời người:Quan niÖm còQuan niÖm cña Xu©n DiÖub1. C¶m nhËn vÒ thêi gian “Xu©n vÉn tuÇn hoµn”- Thêi gian vßng trßn- XuÊt ph¸t tõ c¸i nhìn tÜnh t¹i siªu hình lÊy vò trô lµm th­íc ®o.- Con ng­êi lu«n an nhiªn tù t¹i, kh«ng lo l¾ng.“Xuaân ñöông tôùi ñöông qua”- Thôøi gian tuyeán tính- Laáy sinh meänh caù nhaân (tuoåi treû), khoaûng thôøi gian ngaén nguûi laøm thöôùc ño thôøi gian.=> Thôøi gian ñaày maát maùt “Muøi thaùng naêm .. rôùm vò chia phoâi”Vội vàng (Xuân Diệu)NHÓM 1	b2. Hieän thöïc cuoäc soáng:	Xuaân: tôùi - qua, non - giaø, heát.	Toâi: cuõng maát, tuoåi treû chaúng hai laàn 	 thaém laïi,chaúng coøn toâi maõi.+ Duøng loái “ñònh nghóa” vôùi ñieäp töø “nghóa laø” ñeå chæ ra söï thaät phuõ phaøng:	Xuaân ñöông tôùi nghóa laø 	Xuaân coøn non nghóa laø 	Maø xuaân heá nghóa laø 	+ Söû duïng töø ngöõ, caùch dieãn ñaït ñoái laäp maïnh meõ: non > Tâm trạng hoài nghi, hụt hẫng của nhà thơ vì tuổi xuân qua mau mà đời người thì giới hạn.Nghệ thuật nhân hoá  thiên nhiên như bị triệt tiêu đi tất cả sự vui tự nhiên vốn có , giờ mang nặng một nỗi buồn sầu ai oán Vội vàng (Xuân Diệu) Tóm lại: Cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu được thể hiện trong đoạn thơ mang ý vị triết lý nhân sinh sâu sắc. 	 Qua tâm trạng băn khoăn của Xuân Diệu trước cuộc đời, ta thấy hiện lên cái đẹp nhất, hấp dẫn nhất trên cõi đời mà nhà thơ khao khát. Đó là tình yêu mùa xuân, yêu tuổi trẻ, yêu cuộc đời tha thiết như muốn sống mãi trong tuổi trẻ, trong mùa xuân của cuộc đời.Vội vàng (Xuân Diệu)c. Lôøi giuïc giaõ vaø khaùt voïng soáng, khaùt voïng yeâu cuoàng nhieät, hoái haû.* Caùch chieán thaéng thôøi gian: 	“Mau leân thoâi” => Baèng cöôøng ñoä soáng, khaùt voïng soáng nhanh ñeå taän höôûng nhöõng giaây phuùt tuoåi xuaân cuûa mình, taän höôûng nhöõng gì maø cuoäc ñôøi ban taëng cho mình.“Cho cheánh choaùng muøi thôm, cho ñaõ ñaày aùnh saùng Cho no neâ thanh saéc cuûa thôøi töôi”NHÓM 2c.Tình yêu cuộc sống vội vàng của nhà thơ: (10 câu cuối)* Ngheä thuaät dieãn ñaït:	- Hình ảnh thơ tươi mới, đầy sức sống : sự sống mơn mởn; mây đưa, gió lượn; cánh bướm – tình yêu; cái hôn nhiều; non nước, cỏ cây	-Nhịp thơ dồn dập, giọng thơ sôi nổi, hối hả gấp gáp, cuồng nhiệt được thể hiện bằng một loạt những câu dài ngắn đan xen .	- Cách dùng các động từ mạnh kết hợp với nghệ thuật tăng tiến (ôm, riết, say, thâu, chuếch choáng, đã đầy, no nê  cắn) 	- Điệp ngữ “Ta muốn” mang ý nghĩa tình cảm chung, có tính phổ quát ( không chỉ là nhà thơ mà tất cả mọi người)Vội vàng (Xuân Diệu)	 Khát vọng sống hăm hở và sôi trào. Cảm xúc táo bạo mà vẫn tinh khiết.	* Tóm lại: Đoạn thơ thể hiện trái tim sôi nổi, rạo rực đến độ vội vàng, gấp gáp của nhà thơ để tận hưởng vẻ đẹp của cuộc sống, tình yêu.Vội vàng (Xuân Diệu)III/ TỔNG KẾTVội vàng (Xuân Diệu)Qua việc tìm hiểu trên, anh (chị) đánh giá như thế nào về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ?Tóm tắt nội dung và nghệ thuật của “ Vội Vàng”Nội dungHai bức tranh thiên nhiên: Đẹp, đầy sức sống ( thiên đường ngay trên mặt đất) – Buồn, nhuốm màu li biệt Tâm hồn khát khao sống, muốn tận hưởng cuộc sống: Tôi muốn Ta muốn “Vội vàng” còn được xem là “ tuyên ngôn” về cuộc sống , thể hiện một trái tim yêu đời thiết tha với sự sống và lòng ham sống mãnh liệt của nhà thơ . Vội vàng (Xuân Diệu)Nghệ thuậtCách dùng từ độc đáo, sáng tạo Cách cảm về thời gian: Khác thơ xưa – một đi không trở lại – sống vội vàng tận hưởng cuộc sống, sống hết mình để khỏi nuối tiếc Hình ảnh mới lạ, đầy cảm giác Thể thơ: tự do, câu thơ vắt dòng Vội vàng (Xuân Diệu)IV/ Luyện tập Nêu tư tưởng chủ đạo của bài thơ Vội vàng? Liên hệ , so sánh với lối sống không lành mạnh của một phận thanh niên hiện nay? Vội vàng (Xuân Diệu)1. Học thuộc lòng bài thơ.2. Làm bài tập trong sách giáo khoa ( sau bài học).3. Soạn bài thơ Tràng giang ( Huy Cận)DẶN DÒ