Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 81: Tiếng Việt: Thao tác lập luận bác bỏ - Nguyễn Thị Châm

Nhieät lieät chaøo möøng caùc Thaày Coâtôùi döï giôø vôùi Lôùp 11 TinKiểm tra bài cũCâu 1: Kể tên hai thao tác lập luận được học ở học kì I ?Thao tác lập luận phân tíchThao tác lập luận so sánhCâu 2: Ý nghĩa của việc học những thao tác lập luận trên ?Vận dụng trong làm văn nghị luận.Vận dụng trong đời sống.THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎSoạn giảng: Nguyễn Thị ChâmTrường THPT Chuyên Hạ LongNăm học : 2009 – 2010 Tiết 81I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ:1. Ngữ liệu:Có ý kiến cho rằng: Có tiền là có tất cả.Tiết 81: THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎCó tiền, ta có thể mua được ngôi nhà nhưng không thể mua được tổ ấm. Có tiền, ta có thể mua được đồng hồ nhưng không thể mua được thời gian. Có tiền, ta có thể mua được một chiếc giường nhưng không thể mua được giấc ngủ. Có tiền, ta có thể mua được một cuốn sách nhưng không thể mua được kiến thức. Có tiền, ta có thể đến khám bác sĩ nhưng không thể mua được sức khỏe. Có tiền, ta có thể mua được địa vị nhưng không thể mua được sự nể trọng. Có tiền, ta có thể mua được máu nhưng không mua được sự sống.Có tiền, ta có thể mua được thể xác nhưng không thể mua được tình yêu....Tiết 81: THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎI. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ:1. Ngữ liệu:Có ý kiến cho rằng: Có tiền là có tất cả.........................Có ý kiến cho rằng: Đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy là không cần thiết.........................Có người than rằng: Thế hệ trẻ ngày nay không bằng thế hệ cha anh thời trước........................I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ:1. Ngữ liệu:2. Nhận xét:a. Khái niệm: Thao tác lập luận bác bỏ là dùng lí lẽ và dẫn chứng đúng đắn, khoa học để chỉ rõ những sai lầm, lệch lạc, thiếu khoa học của một quan điểm, ý kiến nào đó.b. Mục đích: Phủ định những ý kiến chưa chuẩn xác, hướng tới quan điểm đúng đắn.c. Yêu cầu:- Nắm chắc những ý kiến sai lầm.- Đưa ra những lí lẽ và bằng chứng thuyết phục.- Thái độ thẳng thắn, cẩn trọng, phù hợp.d. Tác dụng:- Trong văn nghị luận: bài văn sâu sắc và có sức thuyết phục.- Trong đời sống: nhận thức đúng đắn, tư duy sắc sảo.Tiết 81: THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎTiết 81: THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎI. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ:II. CÁCH BÁC BỎ:1. Phân tích ngữ liệu:a. Ngữ liệu 1 (SGK – trang 24, 25):- “Mạn hứng”, “U cư”: mắc bệnh thần kinh.- “Văn tế thập loại chúng sinh”, “Lam giang”...: trông thấy ma quỷ thực  bộ thần kinh rối loạn.- Mắc bệnh (So sánh với Pa-xcan)- Khiếu ảo giác, trí tưởng tượng (So sánh với các thi sĩ P.Tây) Nghệ thuật minh mẫn ở “Truyện Kiều” ?Nguyễn Bách KhoaĐinh Gia TrinhNg Du là một con bệnh thần kinhCăn cứ ?Bác bỏ lập luận của Nguyễn Bách Khoa: thiếu tính khoa học, suy diễn vô căn cứ.a. Ngữ liệu 1:* Cách diễn đạt: phối hợp nhiều kiểu câu, cách so sánh  đặc sắc, thuyết phục.Tiết 81: THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎII. CÁCH BÁC BỎ:1. Phân tích ngữ liệu:a. Ngữ liệu 1 (trang 24, 25):b. Ngữ liệu 2 (trang 25):- Nội dung bị bác bỏ: Luận cứ “Tiếng nước mình còn nghèo nàn”.- Cách thức bác bỏ: + Trực tiếp phê phán: + Phân tích bằng lí lẽ và dẫn chứng: + Cách diễn đạt: sử dụng nhiều câu nghi vấn. + Tìm nguyên nhân của luận cứ sai lệch:  Bác bỏ một luận cứ lệch lạc.II. CÁCH BÁC BỎ:1. Phân tích ngữ liệu:a. Ngữ liệu 1 (trang 24, 25):b. Ngữ liệu 2 (trang 25):c. Ngữ liệu 3 (trang 25, 26):- Nội dung bị bác bỏ: Ý kiến “Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi”.- Cách thức bác bỏ:+ So sánh tác hại của rượu và tác hại của thuốc lá:+ Phân tích tác hại do những người hút thuốc lá gây ra:+ Cách diễn đạt: phối hợp câu khẳng định và câu cảm thán Bác bỏ một luận điểm không đúng đắn.Tiết 81: THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎII. CÁCH BÁC BỎ:1. Phân tích ngữ liệu:2. Các cách thức bác bỏ:- Đối tượng bác bỏ: luận điểm, luận cứ hoặc cách lập luận.- Cách bác bỏ: + Dùng lí lẽ và dẫn chứng để bác bỏ.+ Nêu tác hại, chỉ ra nguyên nhân, hoặc phân tích những khía cạnh sai lệch, thiếu chính xác, thiếu khoa học... của luận điểm, luận cứ, lập luận ấy. Từ đó nêu ý kiến đúng để thuyết phục người nghe/ người đọc.+ Diễn đạt chặt chẽ, linh hoạt.+ Thái độ khách quan, khoa học, đúng mực.Ghi nhớ (SGK – trang 26)Tiết 81: THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎIII. LUYỆN TẬP:Bài 1 (tr.26,27): a. Nguyễn DữCứng quá thì gãyDùng lí lẽ và dẫn chứngLập luận khúc chiết, cứng cỏi, đầy ẩn ýb. Nguyễn Đình ThiThơ là những lời đẹpThơ là những đề tài đẹpDùng dẫn chứngGiản dị, nhẹ nhàng, tế nhịTiết 81: THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎÝ kiến bị bác bỏCách bác bỏGiọng vănBÀI HỌC ?Bài 2 (tr.27):Bác bỏ quan niệm: Không kết bạn với những người học yếu.Bài tập bổ sung:Bác bỏ quan niệm sau:Vào đại học là con đường lập thân duy nhất của bạn trẻ thời nay.Tiết 81: THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎHƯỚNG DẪN HỌC BÀI VÀ CHUẨN BỊ BÀI MỚI:HỌC BÀI:- Nắm vững mục đích, yêu cầu, cách lập luận bác bỏ. Có ý thức vận dụng trong làm văn và trong đời sống.SOẠN BÀI: Luyện tập thao tác lập luận bác bỏ.Làm các bài tập thực hành trong SGK (tr 31,32)Xin traân troïng caûm ônCaùc Thaày Coâ giaùovaø caùc em hoïc sinh !