Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 83: Đọc văn: Chiều tối (Mộ - Hồ Chí Minh)

CHIÒU TèI(mộ) HỒ CHÍ MINHTuần: 24Tiết: 83Hồ Chí Minh (1890-1969)1.Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ bài thơ. - Cuối 1942 trên đường chuyển lao từ nhà lao Tĩnh Tây đến Thiên Bảo. - Chiều tối (Mộ) là bài thơ thứ 31 trong tập thơ “Nhật kí trong tù”.I. TÌM HIỂU CHUNGHãy cho biết bài thơ được viết theo thể thơ gì? và bố cục của nó như thế nào?2.Thể loại và bố cục. - Thể loại: Thất ngôn tứ tuyệt. - Bố cục: +Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên + Hai câu sau: Bức tranh cuộc sống Phiêm âmQuyện điểu quy lâm tầm túc thụ,Cô vân mạn mạn độ thiên không;Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.Dịch thơChim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;Cô em xóm núi xay ngô tối,Xay hết, lò than đã rực hồng.Dịch nghĩaChim mỏi về rừng tìm cây ngủ,Chòm mây lẻ trôi lững lờ trên tầng không;Thiếu nữ xóm núi xay ngô,Ngô xay vừa xong, lò than đã đỏ.VĂN BẢNHãy so sánh phần phiêm âm với phần dịch thơ?(chú ý câu 2 và câu 3 )Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,Cô vân mạn mạn độ thiên không;Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng. -Hồ Chí Minh-Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;Cô em xóm núi xay ngô tối,Xay hết, lò than đã rực hồng. - Nam Chân– (dịch)Phiên âmDịch thơII. TÌM HIỂU VĂN BẢN1. So sánh bản phiên âm và dịch thơCâu 2: Bản dịch đã bỏ từ “cô” nghĩa sự cô lẻ của đám mây “mạn mạn” là chậm chậm chứ không phải là trôi nhẹCâu 3: Nguyên tác không nói “tối”, bản dịch thêm chữ tối làm mất đi vẻ tự nhiên trong sáng tạo của câu thơ.Câu 1 và 4: dịch sát nghĩa2. Bức tranh thiên nhiên và cảm xúc nhà thơ. Phiên âm Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ, Cô vân mạn mạn độ thiên không; Dịch thơ Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ, Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;Hãy cho biết điểm nhìn của nhà thơ, Người đã thấy những hình ảnh nào?Hãy chỉ ra nét tương đồng, tương phản giữa hình ảnh cánh chim với thi nhân? Tương đồng Tương phản Cánh chim mỏi mệt sau một ngày, người tù cũng thấm mệt.Cánh chim có mệt mỏi nhưng sẽ tìm được tổ ấm, nhưng người tù vẫn bị giải đi. BỨC TRANH THIÊN NHIÊN. Đối chiếuHãy chỉ ra nét tương đồng, tương phản giữa hình ảnh chòm mây với thi nhân?Đối chiếu Tương đồng  Tương phảnĐám mây lẻ loi, cô đơn, người tù một mình trên đường giải đi.Chòm mây cô đơn nhưng chúng tự do giữa bầu trờibao la còn người tù mất tự do.BỨC TRANH THIÊN NHIÊNTừ bức tranh thiên nhiên, ta thấy cảm xúc nhà thơ như thế nào? Bức tranh cuộc sống.Bức tranh cuộc sốngHãy cho biết điểm nhìn của nhà thơ, Người đã nhìn thấy những hình ảnh nào?Đem lại chút hơi ấm, niềm vui, hạnh phúc,con người ấy tuy vất vả mà tự do.Cấu trúc bài thơ vận động theo hướngTừ bức tranh thiên nhiên Từ cảnh trời mây, chim muông Bức tranh cuộc sống Con người lao độngKhát vọng tự do của của thi nhânCác em có nhận xét gì ở các cụm từ “ma bao túc” ở cuối câu 3 và “ Bao túc ma hoàn” ở đầu câu 4?Các em có nhận xét gì về nghệ thuật tả cảnh và ngôn ngữ sử dụng trong bài thơ?Vừa cổ điển, vừa hiện đại Bút pháp ước lệ với những thi liệu xưa cũBút pháp tả cảnh ngụ tình.- Ý tại ngôn ngoại, cô đọng, hàm súc. Bút pháp tả thực sinh động với những hình ảnh dân dã đời thường.Thể hiện bản lĩnh, ý chí của người cộng sảnThơ có sự vận động của thời gian, cảnh vật và tâm trạng con người là chủ thể, là trung tâm của bức tranh của bài thơ. Màu sắc cổ điểnTinh thần hiện đại*Củng cốHãy trình bày khái quát nội dung tư tưởng và nghệ thuật bài thơ?