Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 21: Câu cảm thán

Chào mừng các thầy cô về dự giờ lớp 8A1Kiểm tra bài cũ1. Cho biết đặc điểm hình thức và chức năng ngữ pháp của câu cầu khiến?2. Hãy đặt 2 câu cầu khiến làm ví dụ minh họa?Bài 21 CÂU CẢM THÁNTiết 85Đặc điểm hình thức và chức năng ngữ phápXét ví dụBài 21 CÂU CẢM THÁNBài 21 CÂU CẢM THÁNa. Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hếtMột người như thế ấy! Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!...Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềngCon người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn.b. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suốiTa say mồi đứng uống ánh trăng tan?Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngànTa lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?Đâu những chiều lênh láng máu sau rừngTa đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,Để ta chiếm riêng phần bí mật?-Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu? Bài 21 CÂU CẢM THÁNNext? Trong những đoạn trích trên câu nào là câu cảm thán?Bài 21 CÂU CẢM THÁNĐặc điểm hình thức và chức năng ngữ phápBài 21 CÂU CẢM THÁNBài 21 CÂU CẢM THÁNa. Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hếtMột người như thế ấy! Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!...Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềngCon người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn.b. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suốiTa say mồi đứng uống ánh trăng tan?Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngànTa lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?Đâu những chiều lênh láng máu sau rừngTa đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,Để ta chiếm riêng phần bí mật?-Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu? Bài 21 CÂU CẢM THÁNNext Các câu cảm thán a. Hỡi ơi lão Hạc! b. Than ôi!Bài 21 CÂU CẢM THÁN? Dấu hiệu nào để em xác định đó là câu cảm thán? Đặc điểm hình thức: Kết thúc bằng dấu chấm than(!) Và có các từ cảm thán như hỡi ơi, than ôi? Hãy cho biết những câu cảm thán đó dùng để làm gì? Chức năng của các câu cảm thán đó: Để bộc lộ trực tiếp tình cảm, cảm xúc của người viết Thế nào là câu cảm thán? Ta thường gặp những từ ngữ cảm thán nào?- Câu cảm thán là những câu có những từ cảm thán như ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ôi, trời ơi, thay, biết bao, xiết bao, chừng nào,dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người viết). Khi nói, viết câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm than.2. Kết luậnBài 21 CÂU CẢM THÁN2. Kết luậnCâu cảm thán thường xuất hiện trong ngôn ngữ nào? Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng hay trình bày kết quả giải một bài toán,có thể dùng câu cảm thán được không? Vì sao?- Câu cảm thán xuất hiện chủ yếu trong ngôn ngữ nói hằng ngày hay ngôn ngữ văn chương- Ngôn ngữ trong đơn từ, hợp đồng(ngôn ngữ trong văn bản hành chính) hay trình bày kết quả giải toán (ngôn ngữ trong văn bản khoa học) là ngôn ngữ của duy lí, tư duy lôgic nên không thích hợp với việc sử dụng những yếu tố cảm xúc2. Kết luậnBài 21 CÂU CẢM THÁN2. Kết luậnNhìn vào bức tranh sau, hãy đặt các câu cảm thán?Bài tập 1 `Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không cự lại với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất. (Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)b. Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! (Thế Lữ, Nhớ rừng)c. Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. (Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi. Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích sau có phải đều là câu cảm thán không? Vì sao?Bài 21 CÂU CẢM THÁNII. Luyện tập Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước( Ở câu a). Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận mãi, ân hận quá.( Ở câu c). Đây không phải là những câu cảm thán vì nó không có những từ ngữ cảm thánBài 21 CÂU CẢM THÁNTrả lờiBài tập 2Hãy phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. b. Xanh kia thăm thẳm từng trên Vì ai gây dựng cho nên nỗi này (Chinh phụ ngâm khúc) Lời than thở của người nông dân dưới chế độ phong kiến Lời than thở của người chinh phụ trước nỗi đau truân chuyên dưới chế độ phong kiến.Bài 21 CÂU CẢM THÁNa. Ai làm cho bể kia đầyCho ao kia cạn cho gầy cò con (Ca dao)c. Tôi có chờ đâu có đợi đâuĐem chi xuân lại gợi thêm sầu (Chế Lan Viên) Tâm trạng bế tắc của nhà thơ trước cuộc sống (trước cách mạng tháng 8) Sự ân hận của Dế Mèn trước cái chết thảm thương, oan ức của Dế Choắt d. Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ? (Tô Hoài)Bài 21 CÂU CẢM THÁNTrong những đoạn trích trên câu nào là câu cảm thán? Tuy đều bộc lộ tình cảm, cảm xúc nhưng không có câu nào là câu cảm thán vì nó không có đặc điểm hình thức của kiểu câu nàyCó thể xếp những câu trên vào kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?Bài 21 CÂU CẢM THÁNBài tập 3Bài 21 CÂU CẢM THÁNHãy đặt 2 câu cảm thán để bộc lộ cảm xúc?Trước tình cảm của một người thân dành cho mình?Khi nhìn thấy mặt trời mọc ?- Tình cảm mẹ dành cho con thật ấm áp biết bao!- Chao ôi, cảnh bình minh thật lãng mạn!Em hãy nhắc lại đặc điểm hình thức và chức năng ngữ pháp của câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán Bài tập 4Bài 21 CÂU CẢM THÁNCâu nghi vấnCâu cầu khiếnCâu cảm thán Đặc điểm hình thức Chức năng Có những từ nghi vấn như ai, gì nào, tại sao, hay làKhi viết, kết thúc câu bằng dấu(?),(.),(!)() Dùng để hỏi ( chính)- Dùng để cầu khiến, phủ định, khẳng định, đe dọa, bộc lộ cảm xúc.Có những từ cầu khiến như hãy, đi, thôi, đừng, chớvà có ngữ điệu cầu kkhiếnKhi viết, kết thúc bằng dấu (!), (.)Dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảoCó những từ cảm thán như ôi, chao ôi, xiết bao, than ôiKhi viết thường kết thúc bằng dấu (!) Dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người viết)Củng cốBài tập trắc nghiệm1. Hãy điền vào chỗ trống?Câu cảm thán là câu có những từ ngữ...như chao ôi, than ôi, xiết bao, trời ơi, thay... Dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói, người viếtc. Cảm thána. Nghi vấnb. Cầu khiếna. Nghi vấnb. Cầu khiếnc. Cảm thána. Nghi vấnb. Cầu khiếna. Ôi, cô ấy đẹp quá!b. Em phải nhanh lên đấy nhé!c. Trời, ra mở cửa nhanh lên!d. Sao cô ấy lại khổ thế nhỉ?2. Trong những câu sau, câu nào là câu cảm thán?a. Để ra lệnh, yêu cầub. Để kể lại câu chuyệnc. Để hỏid. Để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói3. Chức năng của câu cảm thán làDặn dòHọc thuộc phần ghi nhớ- Tự đặt 5 câu cảm thán theo chủ đề tự chọn- Đọc và soạn bài “Câu trần thuật”, tìm đặc điểm hình thức, tự đặt câu làm ví dụ minh họa Cảm ơn sự chú ý của các thầy cô và các em học sinh