Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Ngữ pháp Tiết 95: Hành động nói

HÀNH ĐỘNG NểI ! Thế nào là câu phủ định? Cho ví dụ?Kiểm tra bài cũ :	- Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa, không phải(là), chẳng phải(là), đâu có phải(là), đâu(có)...	- Câu phủ định dùng để:	+ Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả).VD: Nga không đi học.	+ Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ).VD: Không phải! Nga đi học.I. Hành động nói là gì?1. Ví dụ:	Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói: 	- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.	- Thạch Sanh thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân. ( Thạch Sanh)	Hành động nói là gì?1.Ví dụ:* Nhận xét:- Mục đích: Lí Thông đuổi Thach Sanh đi nhằm cướp công của Thạch Sanh.Lí Thông đạt được mục đích.“Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.”Câu nói thể hiện: “Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi.”- Lí Thông thực hiện được mục đích ấy bằng phương tiện lời nói.-> Lời nói của Lí Thông là một hành động vì nó có tính mục đích.=> Hành động của Lí Thông là hành động nói.Ghi nhớ : Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.(1)Con trăn ấy là của vua nuụi đó lõu.(2)Nay em giết nú, tất khụng khỏi bị tội chết.(4)Cú chuyện gỡ để anh ở nhà lo liệu.Xỏc định mục đớch của hành động núi: trỡnh bày đe doạ hứa hẹnLời của Lý ThụngMục đớch1.Ví dụ:	Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:	- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ? 	Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:	- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.	Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.	(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:U nhất định bán con đấy ư?U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...( Ngô tất Tố, Tắt đèn)VD 2 : Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.U nhất định bán con đấy ư? ... Khốn nạn thâncon thế này! Trời ơi!....Xỏc định mục đớch của hành động núi: hỏi báo tin bộc lộ cảm xúchành động nóiMục đớchhứa hẹncõu 3điều khiển cõu 2bộc lộ cảm xỳccõu 1Mục đớchHành động núiLỜI CÁ VÀNG (1)ễng lóo ơi! (2)ễng sinh phỳc thả tụi trở về biển khơi. (3. Tôi sẽ xin đền ơn ụng, ụng muốn gỡ cũng được.HÀNH ĐỘNG NểIễNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNGMột số kiểu hành động nói thường gặpBộc lộ cảm xúcHành động bộc lộ cảm xúcHứa hẹnHành động hứa hẹnYêu cầu, đề nghị, đe dọaHành động điều khiểnThông báo, nêu ý kiến, tả, kể Hành động trình bàyHỏi, rủ rê Hành động hỏiMục đíchHành động nóiGhi nhớ 2:	Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày( báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán,...), điều khiển (cầu khiến, đe dọa, thách thức,...), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.Cậu vừa đi du lịch về đấy à?Gật đầu.A. Có vui không?B. Lắc đầu.Bài tập mở rộng:Em hãy cho biết đoạn văn trên có những hành động nói nào?-> Có hành động hỏi và hành động gật đầu, lắc đầu ( xác nhận và bác bỏ).=>Như vậy hành động nói có thể diễn ra bằng lời nói tương ứng với các kiểu câu, cũng có thể bằng cử chỉ, điệu bộ, nhưng dạng điển hình của hành động nói vẫn là bằng lời nói.	 Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.	 Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày( báo tin, kể, tả, nêu ý kiến , dự đoán,...), điều khiển( cầu khiến, đe dọa, thách thức,...), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.	Ghi nhớ:	Chú ý: Trong quá trình giao tiếp, cần xác định rõ đối tượng giao tiếp để có những hành động nói phù hợp, đạt hiệu quả giao tiếp cao.III. Luyện tậpBài tập 1: Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.Trần Quốc Tuấn viết “ Hịch tướng sĩ” nhằm mục đớch khớch lệ tướng sĩ học tập Binh thư yếu lược và lũng yờu nước của tướng sĩ.- Mục đớch của hành động núi trong cõu văn“ Nay ta bảo thật cỏc ngươilàm rữa thịt Võn Nam Vương ở Cảo Nhai”: Khuyờn tướng sĩ luụn cảnh giỏc cao trước kẻ thự và phải chăm chỉ tập luyện vừ nghệ sẵn sàng đỏnh giặc. - Vai trũ của cõu văn trờn trong việc thực hiện mục đớch chung là khớch lệ lũng yờu nước của tướng sĩ trong việc bảo vệ đất nước.Hành động nóiMục đíchBác trai đã khá rồi chứ?hành động hỏiCảm ơn cụ ...mỏi mệt lắm.hành động trình bàyNày, bảo bác ấy...cho hoàn hồn.hành động điều khiểnVâng, cháu cũng...còn gì.hứa hẹn, bộc lộ cảm xúcThế thì phải giục...rồi đấy!hành động điều khiểnBài tập 2:ab.Hành động nóiMục đíchĐây là trời có ý...làm việc lớn.trình bàyChúng tôi nguyện...tổ quốc!hứa hẹnBài tập 3 :	Xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong câu chứa từ “hứa”.	- Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.	hành động điều khiển	- Anh hứa đi.	hành động điều khiển	- Anh xin hứa.	hành động hứa	Như vậy, không phải câu nào có từ hứa cũng là thực hiện hành động hứa. Hành động hứa chỉ được thực hiện khi người nói câu hứa đó phải thuộc ngôi thứ nhất.	HÀNH ĐỘNG NểIA- Chủ nhật đến mỡnh chơi nhộ?C- Thụi, bận thỡ để hụm khỏc, đến nhộ, tụi mỡnh chờ đấy!B- Mỡnh cũn xem cú bận gỡ khụng đóB- Thụi được, mỡnh sẽ đến!trỡnh bày (hứa)hỏi (rủ rờ)hứa hẹn (thông báo) cầu khiến (đề nghị...)1234Tiết học của chúng ta đến đây đã hếtCảm ơn các thầy cô giáo đã đến dự.Thân ái chào các em học sinh !