Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 21+22: Văn bản "Cô bé bán diêm" (Bản hay)

 Tiết 21-22 
Cô bé bán diêm 
An-đéc-xen 
I. Giới thiệu chung : 
1. Tác giả- Văn bản: 
- Là nh à văn nổi tiếng với loại truyện kể cho trẻ em. 
*Văn bản: 
- Trích truyện ngắn cô bé bán diêm 
* Tác giả 
Ông sinh ra trong 1 gia đình nghèo: bố là thợ giầy; 1816 cha mất; mẹ tái giá; ông phải tự lập để kiếm sống. 1819 được giám đốc nhà hát là Cô-len cấp học bổng để cho học tiếp. 
- 1835-1945 là thời kì ông sáng tác nhiều và có chất lượng. 
- Truyện của ông nhẹ nhàng, tươi mát, toát lên lòng thương yêu con người và niềm tin vào sự thắng lợi cuối cùng của cái tốt đẹp trên thế gian. 
Đ ọc và tìm hiểu chú thích: 
 * Đọc 
 * T ìm hiểu chú thích : 
3. Tìm hiểu chung về văn bản 
Phương thức: Tự sự xen lẫm miêu tả và biểu cảm 
Nhân vật chính: Cô bé bán diêm. 
- Bố cục : 3 đoạn 
Đoạn 1: Hoàn cảnh của cô bé bán diêm . 
Đoạn 2: Các lần quẹt diêm và những mộng tưởng . 
Đoạn 3: Cái chết thương tâm của em bé . 
1. Hoàn cảnh của cô bé bán diêm : 
 - Thời gian : đêm giao thừa . 
- Không gian : trong bóng tối , trời rét mướt . 
-> Hoàn cảnh khắc nghiệt , em bé lẻ loi cô đơn giữa đư ờng phố . 
Mẹ chết, 
 Bà nội không còn, 
 Nhà nghèo, sống chui rúc trong gác tối tăm, 
 bị bố đánh mắng luôn, 
 phải đi bán diêm để sống 
Hoàn cảnh thật đá ng thương , thật tội nghiệp 
* Xuất hiện 
* Hoàn cảnh 
Đêm giao thừa 
Ngoài đường 
Ngoài đường 
Cửa sổ mọi nhà sáng rực 
lạnh buốt và tối đen 
Trong phố sực nức mùi ngỗng quay 
bụng đói cả ngày. Em nép người, thu chân thấy rét buốt hơn 
Trời rét tuyết rơi lạnh thấu xương, không một bóng ngườicái xó tối tăm 
em bé phong phanh, chân trần lang thang. Ngôi nhà xinh xắn có dây trường xuân bao quanh (khi bà còn sống) 
-> Nghệ thuật tương phản, đối lập thấy được nỗi khổ của em bé. 
2.Mộng tưởng và thực tế qua các lần quẹt diêm 
a) ư ớc nguyện 
Giá có một que diêm để sưởi cho đỡ rét, 
 Giá em có thể rút 1 que diêm... 
-> ư ớc nguyện nhỏ bé, tội nghiệp. Em có diêm mà không dám sưởi ấm cho mình 
* Lần quẹt diêm thứ nhất 
-Ngọn lửa: bén lửa nhạy, ngọn lửa xanh lam, biến đi trắng ra, hồng rực lên, sáng chói 
-> Tính từ gợi hình, sự chuyển biến của ngọn lửa tinh tế sinh động 
+ Mộng tưởng: 
- hơ tay trên than hồng, ánh sáng kỳ diệu, ngồi trước lò sưởi, toả ra hơi nóng dịu dàng... Cảnh sáng sủa ấm áp. 
+ Thức tại 
- Lửa vụt tắt –lò sưởi biến mất, 
- Tâm trạng bần thần nghĩ đến cha mắng vì không bán được diêm 
 -> hiện thực phũ phàng 
* Lần quẹt diêm thứ hai 
- Ngọn lửa: Diêm cháy sáng rực lên 
+ Mộng tưởng: - Bàn ăn đã dọn,... con ngỗng quay. Ngỗng nhảy ra khỏi đĩa... tiến về phía em 
 Em đang đói và mong muốn được ăn thức ăn ngon lành trong cảnh gia đình đầm ấm sung sướng. 
+ Thức tại: Ngọn lửa vụt tắt 
- Chẳng có bàn ăn, phố xá vắng teo, tuyết phủ, gió vi vu; mấy người khách qua đường vội vàng, lãnh đạm 
-NT: Đối lập tương phản -> Làm nổi rõ mong ước hạnh phúc chính đáng và thân phận bất hạnh của em. 
* Lần quẹt diêm thứ ba 
+ Mộng tưởng: 
 - Cây thông Nô-en với hàng ngàn ngọn nến sáng rực. 
 - Mong ước được vui đón Nô-en 
+ Thực tại: 
- Với tay – tất cả tắt phụt Những ngôi sao trên trời do tất cả các ngọn nến bay lên 
-> Tạo sự hụt hẫng trống trải khiến em liên tựởng tới bà 
* Lần quẹt diêm thứ bốn 
- ánh sáng xanh toả ra, hình ảnh người bà mỉm cười 
- Em reo lên: cho cháu đi với, bà đừng bỏ cháu... 
-> Lời khẩn cầu sót thương da diết, 
 Mong được mãi mãi ở cùng bà, mong được che chở, yêu thương; 
* Mỗi que diêm gợi cho em ánh sáng kỳ diệu, thoáng hiện những ảo ảnh đẹp đẽ, những mong ước nhỏ bé giản dị để rồi cùng vụt tắt 
* Lần quẹt diêm thứ năm 
- Những que diêm nối tiếp nhau, sáng như ban ngày 
- Muốn níu kéo bà, bà hiện ra đôn hậu to lớn đẹp đẽ, dắt tay em bay vụt lên cao, cao mãi chẳng còn đói rét... 
	 NT: đan cài giữa mộng và ảo để thấy được ước nguyện mong manh tội nghiệp của em bé 
- Thực tại và mộng tưởng xen kẽ, nối tiếp nhau, lặp lại và biến đổi. Hình ảnh mộng tưởng hồn nhiên, tươi tắn > < thực tế phũ phàng. 
- Các mộng tưởng diễn ra lần lượt theo thứ tự hợp lí: vì lạnhnghĩ đến lò sưởi, đóibàn ăn; đòn giao thừacây thông Nô-en và nhớ đến bà khi bà còn sống đã được đón giao thừa như vậy 
2) Cái chết của em bé bán diêm 
- Mặt trời lên – mọi người vui vẻ 
- Em bé má hồng môi đỏ đang mỉm cười, 
- Em chết trong đêm giao thừa vì rét buốt và đói rét 
NT: đối lập, tương phản. em bé đã được giải thoát 
- Mọi người bảo nhau''Chắc nó sưởi cho ấm''.-> Lạnh lùng vô cảm lúc em sống cũng như lúc em chết. Một xã hội bất công trước cuộc sống của người nghèo 
-> Thái độ thương cảm, đau xót, chính tình yêu thương ấy đã điểm tô cho cái chết đẹp đẽ như thiên thần 
IV. Tổng kết 
1) Nghệ thuật: 
- Cách kể chuyện hấp dẫn đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng. 
- Sắp xếp các tình tiết hợp lí 
Kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm 
- Kết cấu đối lập, tương phản 
- Trí tưởng tượng bay bổng 
2) Nội dung: 
- Truyện kể về cô bế bán diêm trong đêm giao thừa với cái chết đau khổ của cuộc đời bất hạnh đã để lại cho ta lòng thương cảm sâu sắc 
* Ghi nhớ SGK tr68 
Lần 
Mộng Tưởng 
Thực tế 
1 
Ngồi trước một lò sưởi toả hơi nóng dịu dàng . 
Lò sưởi biến mất , nghĩ thế nào cũng bị cha mắng. 
2 
Bàn ăn thịnh soạn, có cả ngỗng quay, ngỗng nhảy ra khỏi đ ĩa . 
Phố xá vắng teo , lạnh buốt , khách qua đư ờng lãnh đạm. 
3 
Cây thông Nô-en lộng lẫy với hàng ngàn ngọn nến sáng rực . 
Các ngọn nến bay lên thành các ngôi sao trên trời và em bé nghĩ đ ến cái chết . 
4 
Bà em đ ang mỉm cười với em . 
ả o ả nh biến mất . 
5 
Hai bà cháu bay vụt lên cao , cao mãi , chẳng còn đ ói rét , đau buồn . 
Em đư ợc giảI thoát . 
III. Luyện tập 
? Hãy chỉ ra những mộng tưởng và thực tại của những lần đốt nến 
Bài tập trắc nghiệm : 
Ca ngợi cô bé bán diêm nghèo nhưng tâm hồn trong sáng , giàu ư ớc mơ. 
Chọn đáp án đ úng về gi á trị nội dung của văn bản : 
Thể hiện niềm xót xa , thương cảm sâu sắc của nh à văn đ ối với cô bé bán diêm bất hạnh. 
Lên án lối sống ích kỷ , nhẫn tâm của người đ ời . 
Tất cả đ ều đ úng . 
2. Chọn đáp án đ úng về gi á trị nghệ thuật của văn bản : 
Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn , yếu tố tưởng tượng bay bổng . 
Hình ả nh giàu ý nghĩa đan xen , thủ pháp trùng lặp tăng cấp . 
Tình tiết , diễn biến truyện hợp lý khắc hoạ tình cảnh đá ng thương của nhân vật , gây xúc đ ộng người đ ọc . 
Tất cả đ ều đ úng .