Bài giảng Ngữ Văn Lớp 8 - Tiết 95: Hành động nói

Kiểm tra bài cũ: Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu phủ định ?Câu sau có phải là câu phủ định không ? Vì sao ?-Tháng tám ,hồng ngọc đỏ ,hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong Tết Trung thu,ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ. (Băng Sơn,Quả thơm)Tiết 95:  hành động nói.Tiết 95: hành động nói.1-Hành động nói là gì? * Ví dụ. Mẹ con Lí Thông đang ngủ,bỗng nghe tiếng gọi cửa.Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về ,mẹ con hắn hoảng sợ ,van lạy rối rít.Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện trăn tinh,chúng mới hoàn hồn .Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác.Hắn nói:I-Bài học.-Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.Nay em giết nó,tất không khỏi bị tội chết.Thôi,bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy chốn ngay đi . Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. Thạch Sanh lại thật thà tin ngay.Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông ,trở về túp lều cũ dưới gốc đa,kiếm củi nuôi thân. (Thạch Sanh) -Lời nói của Lí Thông là một hành động vì nó là một việc làm có mục đích (hành động đó được thực hiện bằng lời nói ).  Đó là hành động nói.*Ghi nhớ. Hành động nói là hành động được thực hiện bằng nói nhằm mục đích nhất định.2-Một số kiểu hành động nói thường gặp. *-Ví dụ. Ví dụ 1: -Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.Nay em giết nó,tất không khỏi bị tội chết.Thôi,bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy chốn ngayđi . Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.+Câu 1:Trình bày. +Câu 3:Đuổi khéo. +Câu 2:Đe doạ. +Câu 4:Hứa hẹn.-Lời cái Tí: +Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu? Hỏi +U nhất định bán con đấy ư? Hỏi +U không cho con ở nhà nữa ư? Hỏi + Khốn nạn thân con thế này? Bộc lộ c/x.  +Trời ơi? Bộc lộ c/x -Lời chị Dậu : +Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài (báo tin)Ví dụ 2a-Một đêm nọ,Thận thả lưới ở bến vắng như thường lệ. b-Mày trói chồng bà đi ,bà cho mày xem. *Nhận xét . Các hành động nói :Trình bày ,đe doa ,đuổi khéo ,hứa hẹn,hỏi bộc lộ tình cảm cảm xúc ,báo tin kể thách thức.Ví dụ 3Hành động kể.Hành động thách thức Ghi nhớ. Người ta dựa theo muc đích của hành động nói mà đặt tên cho nó.Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày( báo tin ,kể ,tả,nêu ý kiến đoán), điêù khiển(cầu khiến, đe doạ, thách thức...)hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.*Lưu ý:Hành động nói có hai cách dùng:+Hành động nói được dùng theo lối trực tiếp+Hành động nói được dùng theo lối gián tiếp(kiểu câu không được dùng theo đúng chức năng của nó –ví dụ dùng câu nghi vấn để ra lệnh :Anh chuyển giùm quyển sách này cho ông A được không?)II-Luyện tậpBài 1:-Mục đích:Khích lệ tướng sĩ học binh thư yếu lược ,lòng yêu nước,chí quyết tâm chiến đấu,chiến thắng kẻ thù.Câu:Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này,theo lời dạy của ta,thì mới phải đạo thần chủ;nhược bằng khinh bỏ sách này,trái lời dạy bảo của ta,tức là kẻ nghịch thù.Hành động khuyên bảo.STTHành động nói Mục đích1Cảm ơn cụ .tỉnh táo như thườngCảm ơn.2Nhưng xem ývẫn mỏi mệt lắmTrình bày3Này,bảo bác ấythì trốn.Kh/ bảo4Chứ cứ nằm đấyđánh trói thì khổb/l cảm/ x5Người ốm rề rềcho hoàn hồn.b/lcảm/x6Vâng,cháu cũng đã nghĩ như cụ.Tiếp nhận7Nhưng để cháovài húp cái đã.Trình bày8Nhin xuông từtới giờ còn gì b/lcảm /x9Thế thì phảisắp sửa kéo vào rồi đấyKh/bảoSTTHành động nói Mục đích 1Cậu vàngônh giáo ạ!Báo tin.2Cụ bán rồi?Hỏi3Bán rồi .Xác nhận4Họ vừa bắt xong Báo tin5Thế nó cho bắt à?Hỏi6Khốn nạnB/lcảm xúc7Ông giáo ơi!B/lcảm xúc8Nó có biết gì đâu!B/lcảm xúc9Nó thấy tôi gọivẫy đuôi mừngMiêu tả10Tôi cho nó ăn cơm.Kể11Nó đang ăndốc ngược nó lênKểBài 3:-Câu1:Anh phải hứa với em không bao giờ được để chúng ngồi cách xa nhau. -Câu 2: Anh hứa đi. -Câu 3:Anh xin hứa. Cầu khiến.Cầu khiến(ra lệnh)Hứa hẹn.STTCác hành động nóiKiểu câu phân loại theo mục đích nói1Trình bày(kể,tả ,nêu ý kiến,xác nhận,thông báo)Câu trần thuật.2Hỏi Câu nghi vấn.3 Điều khiển (mời,yêu cầu,ra lệnh,đe doạ,khuyên bảo)Câu cầu khiến.4 Hứa hẹn(hứa,đảm bảo)Câu trần thuật.5 Bộc lộ cảm xúc (cám ơn xin lỗi ,than phiền)Câu cảm thán.