Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 117|: Nghị luận về tác phẩm truyện (Hoặc đoạn trích) - Năm học 2008-2009

Chào mừng quí thầy cô đến dự giờ lớp 9A 7.KIỂM TRA BÀI CŨ* Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống  của con người.* Muốn làm tốt bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí, ngoài các yêu cầu chung đối với mọi bài văn, cần chú ý vận dụng các phép lập luận giải thích, chứng minh, phân tích, tổnghợp.1. Thế nào là văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí?2. Muốn làm tốt bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí ta cần chú ý điều gì? Trong các đề sau, đề không thuộc loại nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống và nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là:- Đề 1 : Bàn về tranh giành và nhường nhịn.- Đề 2 : Đất nước ta có nhiều tấm gương học sinh nghèo vượt khó, học giỏi. Em hãy trình bày một số tấm gương đó và nêu suy nghĩ của mình.- Đề 3 : Suy nghĩ về thân phận Thuý Kiều trong đoạn trích “Mã Giám Sinh mua Kiều” của Nguyễn Du.- Đề 4 : Suy nghĩ từ câu ca dao : “Công cha như núi Thái Sơn Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.”Thứ sáu, ngày 20 tháng 02 năm 2009.Tiết 117NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)Thảo luận nhóm ( 2 phút) Vấn đề nghị luận được người viết triển khai qua những luận điểm nào? Tìm những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của văn bản? Nhóm 1 : đoạn văn 1. Nhóm 2 : đoạn văn 2. Nhóm 3,4 : đoạn văn 3. Nhóm 5 : đoạn văn 4. Nhóm 6 : đoạn văn 5.- Đoạn 1 : Dù được miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quí đáng khâm phục. Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu – nhân vật chính của tác phẩm – đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.- Đoạn 2 : Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình.- Đoạn 3 : Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo.- Đoạn 4 : Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn.- Đoạn 5 : Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu.Các câu nêu vấn đề nghị luận Câu chủ đề nêu luận điểm  Câu chủ đề nêu luận điểm Câu chủ đề nêu luận điểm Các câu cô đúc vấn đề nghị luận(Nhận xét, đánh giá về nhân vật)(Nhận xét, đánh giá về nhân vật)(Nhận xét, đánh giá về nhân vật)(Nhận xét, đánh giá về nhân vật)(Nhận xét, đánh giá về nhân vật)Đoạn 2 : Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình.Luận điểmLuận cứ đối chọi với gió tuyết và lặng im.   sống một mình  đo gió, đo mưa   anh rất yêu công việc   ta với công việc là đôi   sắp xếp cuộc sống riêng   nuôi gà, trồng hoa, đọc sách Luận điểm rõ ràng, ngắn gọn; luận cứ xác đáng, sinh động. Luận cứ 1 Luận cứ 2 Luận cứ 3- Lí lẽ- Dẫn chứng- Lí lẽ- Dẫn chứng- Lí lẽ- Dẫn chứngCác câu nêu vấn đề nghị luận (đoạn 1)  Câu chủ đề nêu luận điểm (đoạn 2)  Câu chủ đề nêu luận điểm (đoạn 3)  Câu chủ đề nêu luận điểm (đoạn 4) Các câu cô đúc vấn đề nghị luận (đoạn 5) Bố cục chặt chẽ. Nêu vấn đề  phân tích, diễn giải  nâng cao vấn đề. (nhận xét, đánh giá về nhân vật)(nt)( nt ) ( nt )Những ý kiến chính :- Đó là việc giải quyết giữa cái sống và cái chết : sống liệu có giữ được mảnh vườn cho con  hay là chết thì sẽ giữ được mảnh vườn, lương tâm yên ổn?- Lão âm thầm chuẩn bị, dọn dẹp chu tất một con đường sạch sẽ để bước đến nhà mồ.- Lão chọn cái chết trong còn hơn phải sống khổ, sống nhục.- Cái chết của lão Hạc khiến ta đau đớn nhận ra một tình phụ tử thiêng liêng và thăm thẳm.- Lão Hạc đã dùng cái chết của mình để cấy cái sống cho đứa con trai đang đi phu đồn điền biền biệt.BÀI TẬP Tác giả tập trung vào việc phân tích nội tâm hay phân tích hành động của nhân vật lão Hạc? Tại sao?Tác giả tập trung vào việc phân tích những diễn biến trong nội tâm của nhân vật vì đó là một quá trình “chuẩn bị” cho cái chết dữ dội của nhân vật. Nói cách khác, cái chết chỉ là kết quả của một “cuộc chiến đấu giằng xé” trong tâm hồn của nhân vật. DBACSai rồi !Ồ ! Tiếc quá.Bạn thử lần nữa xem !Chúc mừng bạn !Cho đoạn văn : Bắt đầu từ người mẹ, truyền sang đứa con, từ đứa con tác động đến người bố. Cuối cùng là nỗi đau gieo xuống cả nhà, trong đó người mẹ – người vợ chân thành nhất, giàu yêu thương nhất, trong sáng nhất lại phải gánh chịu nỗi đau đớn ê chề ghê gớm nhất. Đoạn văn trên thiếu luận điểm. Luận điểm cho đoạn văn trên là : Chỉ vì “cái bóng” mà Vũ Nương phải tìm đến cái chết và hạnh phúc gia đình bị tan vỡ.Chiến tranh là nguyên nhân gây ra sự tan vỡ hạnh phúc gia đình Trương Sinh – Vũ Nương.Vũ Nương là nạn nhân của thói ghen tuông mù quáng, là nạn nhân của tình yêu không bình đẳng.Hạt nhân gây ra vụ nổ tan vỡ hạnh phúc chính là ở sự lẫn lộn thật giả của cả gia đình họ Trương.KIẾN THỨC CẦN NHỚThế nào là nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)?Căn cứ vào đâu để nêu nhận xét, đánh giá về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)?Cần chú ý điều gì về luận điểm và luận cứ?Lời văn và bố cục như thế nào? ( trình bày những nhận xét, đánh giá về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật ) ( Căn cứ vào ý nghĩa cốt truyện, tính cách, số phận và nghệ thuật )( Luận điểm ngắn gọn, rõ ràng; luận cứ xác đáng, thuyết phục.) Lời văn chuẩn xác, gợi cảm; bố cục mạch lạc, chặt chẽ. - Đọc lại nội dung bài học. - Nắm nội dung kiến thức vừa học. - Học thuộc ghi nhớ sgk/ 63. - Chuẩn bị bài mới : Viếng lăng Bác (Viễn Phương). + Đọc bài thơ. Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm. + Tìm nghe bài hát được phổ nhạc từ bài thơ này. + Thực hiện theo yêu cầu của SGK. + Giải quyết trước các bài tập phần luyện tập.HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ