Bài giảng Ngữ văn lớp 9 tiết 58: Ánh trăng Nguyễn Duy

ăng trong hiện tại.2.Vầng trăng hiện tạiTừ hồi về thành phốquen ánh điện cửa gươngvầng trăng đi qua ngõnhư người dưng qua đườngThình lình đèn điện tắtphòng buyn-đinh tối omvội bật tung cửa sổđột ngột vầng trăng trònNguyễn DuyTiết 58Ánh trăngI. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả: 2. Tác phẩm: 3. Bố cục: ba phầnPhần 3: 2 khổ cuối. -> Những suy ngẫm của tác giả. 3. Những suy ngẫm của tác giảNgửa mặt lên nhìn mặt có cái gì rưng rưngnhư là đồng là bểnhư là sông là rừngTrăng cứ trong vành vạnhkể chi người vô tìnhánh trăng im phăng phắcđủ cho ta giật mìnhNguyễn DuyÁnh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ: a/ Hồi nhỏ:“Sống với đồng, sông, bể.” -> Điệp từ: “với” -> Vầng trăng gắn bó với tuổi thơ. Hồi nhỏ sống với đồngvới sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉ Vầng trăng xuất hiện ở đâu và vào những thời điểm nào trong quá khứ?Hồi nhỏ sống với đồng vớivớivới Điệp từ Nhấn mạnh tình cảm gắn bó sâu sắc giữa con người và vầng trăng.sôngbểTiết 58Ánh trăngNguyễn Duy I. Tìm hiểu chung: II. Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ: a/ Hồi nhỏ: b/ Chiến tranh:- “ở rừng , trăng thành tri kỉ”-> Nghệ thuật nhân hóa: trăng và người lính có sự đồng cảm sẻ chia, gắn bó với nhau.- “trần trụi, hồn nhiên, ngỡ,.. vầng trăng tình nghĩa” -> Nghệ thuật: Miêu tả, biểu cảm. Hồi nhỏ sống với đồngvới sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉ? Vầng trăng thành tri kỉ là vầng trăng như thế nào?Tiết 58Tiết 58Ánh trăngI. Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:- Hồi nhỏ: đồng, sông, bể- Hồi chiến tranh: rừng Em có nhận xét gì về sự có mặt của vầng trăng ở những thời điểm này?Vầng trăng đã có mặt trong những thời điểm khó quên của đời người.Nguyễn DuyTiết 58Ánh trăngI. Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ: Tình cảm của con người với vầng trăng được thể hiện trực tiếp qua câu thơ nào?Ngỡ không bao giờ quênCái vầng trăng tình nghĩaNguyễn DuyTiết 58Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản:1/Vầng trăng trong quá khứ:=> Vầng trăng trở thành biểu tượng của quá khứ nghĩa tình. Vậy, vầng trăng tượng trưng cho điều gì trong quá khứ của con người?* Vầng trăng tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ và ân tình, gắn với gian lao, hạnh phúc của mỗi người và đất nước.Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại:Từ hồi về thành phốquen ánh điện cửa gươngvầng trăng đi qua ngõnhư người dưng qua đường Em hiÓu thÕ nµo lµ ng­êi d­ng qua ®­êng?Tiết 58Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại: “ánh điện, cửa gương”-> Sự thay đổi môi trường sống.Từ hồi về thành phốquen ánh điện cửa gươngTiết 58Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại: “ vầng trăng,như người dưng”.-> Hình ảnh so sánh -> trăng trở lên xa lạ với con người.vầng trăng đi qua ngõnhư người dưng qua đường Em hiÓu thÕ nµo lµ ng­êi d­ng qua ®­êng?Tiết 58Tiết 58: Nguyễn DuyÁNH TRĂNG? Theo em, vì sao có sự xa lạ và cách biệt này?Vì không gian cách biệt: làng quê - núi rừng – thành phốVì thời gian cách biệt: tuổi thơ - người lính – công chức Vì điều kiện sống cách biệt ở đô thị: khép kín, chật hẹpTiết 58: Nguyễn DuyÁNH TRĂNGI. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản:1/ VÇng tr¨ng trong qu¸ khø:2. VÇng tr¨ng trong hiÖn t¹i:Thình lình đèn điện tắtphòng buyn-đinh tối omvội bật tung cửa sổđột ngột vầng trăng tròn. Con người chỉ nhớ đến trăng trong tình huống nào? Nhận xét về cách dùng từ và biện pháp nghệ thuật trong khổ thơ này?Tiết 58Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại: “ Thình lình, điện tắt đột ngột,trăng tròn”-> Dùng động từ mạnh,tính từ gợi tả. Diễn tả sự bất ngờ, đột ngột của con người khi gặp lại vầng trăng.Thình lình đèn điện tắtphòng buyn-đinh tối omvội bật tung cửa sổđột ngột vầng trăng trònThình lìnhđột ngột ViÖc dïng c¸c ®éng tõ, tÝnh tõ nh­ vËy cã t¸c dông g×?Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại: Theo em, có phải tác giả chủ động mở cửa để đón vầng trăng không?- Mất điện chỉ là tình huống bất ngờ nên hành động “ vội bật tung cửa sổ” diễn tả sự khó chịu và hành động khẩn trương, hối hả để tìm nguồn sáng.- Vầng trăng hiện ra đột ngột chính là cái nút để khơi gợi tâm trạng nhà thơ.Tiết 58Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại:=> Sự xuất hiện của vầng trăng gợi bao kỉ niệm nghĩa tình.=> Vầng trăng tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ, ân tình, gắn với hạnh phúc, gian lao của mỗi con người và đất nước.* Cuộc sống hiện đại dễ khiến người ta lãng quên những giá trị cao đẹp trong quá khứ. Theo em, từ sự xa lạ giữa người và trăng ấy, nhà thơ muốn nói với chúng ta điều gì?Tiết 58Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại:3/ Suy ngẫm của tác giả: -“ Ngửa mặt, nhìn mặt”-> Hình ảnh đối lập nhau, khoảng khắc xúc động, bất ngờ.Ngửa mặt lên nhìn mặtcó cái gì rưng rưngnhư là đồng là bểnhư là sông là rừng- Mặt ( ngửa mặt): mặt người- Mặt ( nhìn mặt): mặt trăng người đối diện với vầng trăng cũng chính là đối diện với quá khứ Tại sao tác giả viết “ ngửa mặt lên nhìn mặt” mà không phải là “ ngửa mặt lên nhìn trăng”?Tiết 58Tiết 58Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại:3/ Suy ngẫm của tác giả:-“ có cái gì rưng rưng, là đồng, là bể, là sông, là rừng”Ngửa mặt lên nhìn mặtcó cái gì rưng rưngnhư là đồng là bểnhư là sông là rừngcó cái gì rưng rưng Cảm xúc rưng rưng cho thấy điều gì đang diễn ra trong tâm hồn con người?Cảm xúc xao xuyến, gợi nhớ,gợi thương về những kỉ niệmquá khứ tốt đẹp, về một thời gian khó đã quaTiết 58Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại:3/ Suy ngẫm của tác giả:Thảo luận Trăng cứ tròn vành vạnh, kể chi người vô tìnhánh trăng im phăng phắcđủ cho ta giật mình. Em hiểu ý nghĩa khổ thơ này như thế nào?- Vầng trăng luôn tròn trịa, thuỷ chung, tình nghĩa, không oán trách, không nhắc nhở mọi người dù họ có lãng quên. Đó là sự im lặng bao dung nhân hậu. Đối diện với sự im lặng bao dung ấy, con người bỗng giật mình. Theo em vì sao con người lại có cảm giác giật mình?Giật mình vì chợt nhớ lại kỉ niệm. Giật mình vì tự vấn lương tâm mình.Giật mình để tự hoàn thiện mình hơn khi đối diện với quá khứ.Tiết 58Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại:3/ Suy ngẫm của tác giả:* Quá khứ đẹp đẽ, ân tình, gắn với hạnh phúc, gian lao của mỗi con người và đất nước.* Cuộc sống hiện đại dễ khiến người ta lãng quên những giá trị cao đẹp trong quá khứ.* Mỗi chúng ta hãy biết trân trọng, giữ gìn những vẻ đẹp, những giá trị truyền thống. Lãng quên quá khứ là con người phản bội lại chính mình. Trăng Người- tròn vành vạnh - vô tình.- im phăng phắc - giật mình-> Bao dung, nhân hậu -> Giật mình, thức tỉnh. => Vầng trăng là biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình.Tiết 58Ánh trăngNguyễn DuyTiết 58Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại:3/ Suy ngẫm của tác giả:* Quá khứ đẹp đẽ, ân tình, gắn với hạnh phúc, gian lao của mỗi con người và đất nước.* Cuộc sống hiện đại dễ khiến người ta lãng quên những giá trị cao đẹp trong quá khứ.* Mỗi chúng ta hãy biết trân trọng, giữ gìn những vẻ đẹp, những giá trị truyền thống. Lãng quên quá khứ là con người phản bội lại chính mình. Vậy, trong sự suy tư của mình, tác giả muốn nói với chúng ta ý nghĩa nào? I. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản: 1/ Vầng trăng trong quá khứ: 2/ Vầng trăng trong hiện tại: 3/ Suy ngẫm của tác giả:III. Tổng kết:Tiết 58Ánh trăngNguyễn Duy III. TỔNG KẾT. - Bài thơ kết hợp giữa tự sự và trữ tình. - Giọng điệu tâm tình, tự nhiên... khi ngân nga, tha thiết, khi trầm lắng, suy tư. - Thể thơ năm chữ, gieo vần cách với tiết tấu nhịp nhàng, mỗi khổ thơ được viết liền mạch như một câu, tạo sức truyền cảm dễ thuộc,dễ nhớ. 1/Nghệ thuật2/ Nội dungBài thơ như một lời tự nhắc nhở chính mình, có ý nghĩa nhắc nhở, củng cố ở người đọc thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”, “ân nghĩa thủy chung” cùng quá khứ.Tiết 58Ánh trăngNguyễn DuyI. Tìm hiểu chung:II.Tìm hiểu văn bản:1/ Vầng trăng trong quá khứ:2/ Vầng trăng trong hiện tại:3/ Suy ngẫm của tác giả:III. Tổng kết: Với giọng điệu tâm tình tự nhiên, hình ảnh giàu tính biểu cảm, ánh trăng của Nguyễn Duy như một lời tự nhắc nhở về những năm tháng gian lao đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước bình dị, hiền hậu. Bài thơ có ý nghĩa gợi nhắc, củng cố ở người đọc thái độ sống “ uống nước nhớ nguồn”, ân nghĩa thuỷ chung cùng quá khứ.Ghi nhớ 1/ Nhận định nào sau đây phù hợp với ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong bài thơ?Biểu tượng của thiên nhiên hồn nhiên tươi mátBiểu tượng của vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng của đời sốngBiểu tượng của sự hồn nhiên trong sáng của tuổi thơBiểu tượng của quá khứ nghĩa tình. Luyện tập 2/ Bài thơ gửi đến chúng ta những bài học nào trong cuộc sống? A. Uống nước nhớ nguồn B. Nhà thơ trân trọng quá khứ tốt đẹp. C. Ân nghĩa, thuỷ chung cùng quá khứ. D. ánh trăng bao dung và nhân hậu Luyện tậpTRĂNG NGƯỜI Tự nhắc nhở mình và củng cố ở người đọc thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”Quá khứ Tình nghĩa Ngỡ không tri kỉ bao giờ quên Hiện tại Vầng trăng Vô tình tròn lãng quên Suy ngẫm Tròn vành vạnh Giật mìnhIm phăng phắcThủy chung,  tự hoàn vị tha thiện Hướng dẫn học tập ở nhà1. Học thuộc lòng bài thơ, chú ý giọng đọc diễn cảm.2. Nắm chắc nội dung.3. Viết đoạn văn nêu ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh ánh trăng trong bài thơ.4. Soạn bài: Tổng kết về từ vựng( Luyện tập tổng hợp).CHÂN THÀNH CẢM ƠN THẦY CÔ VÀ CÁC EM!