Bài giảng Sinh học 11 bài 20: Cân bằng nội môi

Theo em thận có vai trò ntn trong cân bằng áp suất thẩm thấu?Thận ở ngườiGan vịtGan ngườiGan có vai trò gì trong việc cân bằng áp suất thẩm thấu trong máu?CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINHMôn Sinh học GV : Vò §×nh HËuDa lat SHK25	KiÓm tra Bµi còC©u 1:Nªu cÊu t¹o chung cña hÖ tuÇn hoµn?§¸p ¸n	HÖ tuÇn hoµn gåm: 	- DÞch tuÇn hoµn	- Tim	- HÖ thèng m¹ch m¸uC©u 2: T¹i sao tim t¸ch khái c¬ thÓ vÉn co bãp nhÞp nhµng ?Nót xoang nhÜNót nhÜ thÊtBã HisM¹ng Pu«ckinDo hệ dẫn truyền timCâu 3: Trình bày khái niệm huyết áp, huyết áp cao?- Huyết áp là áp lực của máu lên thành mạch. Người bình thường: Huyết áp tối đa: 110 - 120 mmHg 	 Huyết áp tối thiểu:70 - 80 mmHg- Huyết áp cao là trường hợp chỉ số huyết áp cao hơn bình thường, cao hơn 140 mmHg. Nguyên nhân của bệnh cao huyết áp ?1. Do xơ vữa động mạch.2. Ăn mặn nồng độ NaCl trong máu quá cao. Môi trường trong cơ thể ổn định thì trao đổi chất mới diễn ra bình thường. Để trao đổi chất ổn định thì cơ thể phải có cơ chế cân bằng nội môi. Hoạt động của cơ thể không chỉ phụ thuộc môi trường ngoài mà còn phụ thuộc môi trường trong.20CÂN BẰNGNỘI MÔI§Ó hiÓu vÒ Nội môi, cân bằng nội môi. mất cân bằng nội môi vµ ý nghÜa c©n b»ng néi m«i? C¸c em Đọc mục I, trang 86/SGK hoµn thµnh phiÕu häc tËp sau:Quan s¸t h×nh bªn nªu m«i tr­êng sèng cña c¸?M«i tr­êng sèng cña c¸ lµ n­ícCÂN BẰNG NỘI MÔII.Khái niệm và ý nghĩa của cân bằng nội môiNéi m«iC©n b»ng néi m«iMÊt c©n b»ng néi m«iKh¸i niÖmVÝ dôý nghÜaPhiÕu häc tËp Là môi trường trong cơ thể, bao gồm m¸u, b¹ch huyÕt vµ n­íc m« - là môi trường mà tế bào trao đổi chất. Lµ sù duy tr× sù æn ®Þnh cña m«i tr­êng trong c¬ thÓ. Khi c¸c ®iÒu kiÖn lÝ ho¸ cña m«i tr­êng trong biÕn ®éng vµ kh«ng duy tr× ®­îc sù æn ®Þnh b×nh th­êng M¸u, b¹ch huyÕt, n­íc m«. VÒ nång ®égluc«z¬ trongm¸u ë ng­êi lµ 0,1%NÕu nång ®é gluc«z¬ trong m¸u cao h¬n møc 0,1% bÞ bÖnh tiÓu ®­êngTạo ra điều kiện ổn định và phù hợp cho các họat động của cơ thể§¸p ¸n phiÕu häc tËp Kích thíchBộ phận tiếp nhận kích thíchTrung ương thần kinh. tuyến nội tiếtThận, gan, tim, phổiGiúp cơ thể liên tục điều chỉnh cân bằngLiên hệ ngượcBộ phận điều khiểnBộ phận thực hiệnCác thụ thể, cơ quan thụ cảmII. Sơ đồ khái quát cơ chế duy trì cân bằng nội môiI.Khái niệm và ý nghĩa của cân bằng nội môiCÂN BẰNG NỘI MÔIQuan s¸t h×nh 20.1 SGK cho biÕt cã những thành phần nào tham gia cơ chế duy tr× cân bằng nội môi?Nêu các thành phần tham gia tiếp nhận kích thích, điều khiển và thực hiện trả lời kích thích?Khi nào xảy ra liên hệ ngược? Ý nghĩa của liên hệ ngược ? Nếu thiếu một trong các bộ phận trên sẽ g©y ra hiÖn t­îng g×?Nếu thiếu một trong các bộ phận trên sẽ gây mất cân bằng nội môi.Nhiệt độ môi trường thấpBộ phận tiếp nhận KTBộ phận điều khiểnBộ phận thực hiệnTrả lờiKhi trời lạnhThụ quan nhiệt ở da Trung khu chống lạnh ở vùng dưới đồi-tăng chuyển hóa sinh nhiệtDựng lông- mạch máu coThân nhiệt của thú bình thường (36o – 38o)CÂN BẰNG NỘI MÔI- Điều gì xẩy ra khi trời lạnh?Lưu ý: Cơ chế cân bằng nội môi chỉ có hiệu lực trong một phạm vi nhất địnhKhi các điều kiện môi trường bị biến đổi vượt quá khả năng tự điều hòa của cơ thể thì sẽ phát sinh các trục trặc, rối loạn → bệnh tật, tử vong.CÂN BẰNG NỘI MÔIMột số hình ảnh mất cân bằng nội môiHuyết áp tăng caoHuyết áp bình thườngBài tập: Điền các bộ phận thích hợp vào các ô hình chữ nhật trên sơ đồ cơ chế điều hoà huyết áp dưới đây.Thụ thể áp lưc ở mạch máuTim và mạch máuTrung khu điều hoà tim mạch ở hành nãoa.b .c.CÂN BẰNG NỘI MÔIIII. Vai trò của thận và gan trong cân bằng áp suất thẩm thấu1.Vai trò của thận	- Có vai trò quan trọng trong duy trì ASTT	- Thận thải nước khi cơ thể thừa nước, tái hấp thu nước khi cơ thể thiếu nước; tăng cường tái hấp thu Na+, khi nồng độ Na+ trong máu giảm; thải các chất H+, HCO3-, urê, axit uric...2. Vai trò của gan - Có vai trò trong cân bằng ASTT	- Gan có chức năng chuyển hóa chất, điều hoà nồng độ các chất trong huyết tương (điều hoà glucôzơ, prôtêin)CÂN BẰNG NỘI MÔI2. Vai trò của gan:Điều hòa glucôzơ Glucôzơ tăng Tế bào tụyGan chuyển glucôzơ thành glicogen dự trữ Nồng độ glucôzơ bình thường (0,1%) tiết insulinGlucôzơ giảm dần xuốngGan điều hoà nồng độ glucôzơ trong máu như thế nào? tb tăng sử dụngCÂN BẰNG NỘI MÔIIV. Vai trò của hệ đệm trong cân bằng pH nội môi	1. Hệ đệm 	 Có 3 hệ đệm: + Hệ đệm bicacbonat: H2CO3/NaHCO3.	 + Hệ đệm phôtphat: NaH2PO4/NaHPO4.	 + Hệ đệm prôtêin (Mạnh nhất)	2. Vai trò của hệ đệm	Hệ đệm duy trì pH ổn định do chúng có khả năng lấy đi H+ hoặc OH- khi các iôn này xuất hiện trong máu.* Ngoài hệ đệm, phổi và thận cũng đóng vai trò quan trọng trong điều hoà cân bằng pH nội môiCó mấy hệ đệm trong máu?Là những hệ đệm nào?Hệ đệm có vai trò gì trongcân bằng nội môi?Ngoài hệ đệm còn cơ quan nào có thể tham gia điều hoà pH nội môi?CÂN BẰNG NỘI MÔICủng cốCâu 1:Thế nào là cân bằng nội môi?Câu 2: Sự biến đổi nội môi có tác động ngược trở lại bộ phân tiếp nhận kích thích gọi là gì?Câu 3:Những cơ quan nào cân bằng áp suất thẩm thấu?Câu 4:Các hệ đệm làm gì để cân bằng nội môi?- Là duy trì sự ổn định của môi trường trong- Liên hệ ngược-Thận, gan- Điều chỉnh độ pHBÀI TẬP VỀ NHÀ- Học bài và trả lời các câu hỏi trong SGK- Đọc bài thực hành để tiết sau thực hànhtr©n träng c¶m ¬n c¸c thÇy , c« gi¸o PhiÕu häc tËp sè 2C¸c c¬ quanChøc n¨ngVÝ dôBộ phận tiếp nhận Kích thíchCác thụ thể, cơ quan thụ cảm* Tiếp nhận kích thích từ môi trườngBộ phận điều khiển* Trung ương thần kinh hoặc tuyến nội tiết* Điều khiển hoạt động của các cơ quan bằng các tín hiệu thần kinh hoặc hoocmôn Bộ phận thực hiện* Các cơ quan: thận, gan, tim, phổi, mạch máu...*Dựa trên tín hiệu thần kinh hoặc hoomôn (hoặc tín hiệu thần kinh và hoocmôn) §Ó Tăng hay giảm hoạt động đưa môi trường trong trở về trạng thái cân bằng, ổn định.