Bài giảng Sinh học 12 Bài 27: Quá trình hình thành quần thể thích nghi

BÀI 27. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHItắc kè Sa-taBọ cây Lonchodesnhện Lichen1. Khái niệm đặc điểm thích nghi- Đặc điểm thích nghi là những đặc điểm trên cơ thể sinh vật giúp sinh vật tăng khả năng sống sót và khả năng sinh sản.- Khả năng thích nghi của sinh vật là tập hợp của nhiều đặc điểm thích nghi làm cho nó sống tốt ở môi trường.1.1. THÍCH NGHI KIỂU HÌNH (Thích nghi sinh thái-Thường biến)- Thích nghi kiểu hình (thích nghi sinh thái) là sự phản ứng của cùng một kiểu gen thành những kiểu hình khác nhau trước sự thay đổi của các yếu tố môi trường. Ví dụ: sự biến đổi màu sắc bảo vệ của một số sâu bọ theo nền môi trường. Sự biến đổi hình dạng lá trên cây rau mác, sự rụng lá theo mùa của cây bàng,...1. 2. THÍCH NGHI KIỂU GEN (Thích nghi lịch sử)- là sự hình thành những kiểu gen qui định những tính trạng và tính chất đặc trưng cho từng loài, từng nòi trong loài. Đây là những đặc điểm thích nghi bẩm sinh đã được hình thành trong lịch sử của loài dưới tác dụng của CLTN.2.1. Cơ sở di truyền của quá trình hình thành quần thể thích nghi2. Quá trình hình thành quần thể thích nghi- Sự hình thành đặc điểm thích nghi là kết quả của 1 quá trình tiến hoá lâu dài, chịu sự chi phối của 3 nhân tố chủ yếu: quá trình đột biến quá trình giao phối, quá trình CLTN.Nền xanh lá rauChim ăn sâuBiến dịmàu sắcsâuăn rau- Xanh lục- Xanh nhạt- Xám- Nâu- TrắngBiến dị có lợiBiến dị bất lợiSống sót,sinh sảnưu thế, con cháu ngày càngđôngSinh sản kém, con cháu giảm dần và bị tiêu diệtSâu có màu xanhNguyên nhân CLTNNội dung CLTNKết quảCLTN- Quan nieäm cuûa Dacuyn- Quan nieän hieän ñaïi+ QT giao phoái ña hình veà KG, KHÑoät bieánGiao phoái+ Caù theå mang KGKHCoù lôïi: CLTN giöõ laïiCoù haïi: CLTN ñaøo thaûi* Quan nieän hieän ñaïi cuûng coá quan nieäm cuûa Dacuyn veà tính voâ höôùng cuûa BD vaø vai troø saùng taïo cuûa CLTN.  Quá trình hình thành quần thể thích nghi là+ quá trình tăng tần số alen đột biến mới xuất hiện quy định một đặc điểm thích nghi nào đó;+ quá trình tích lũy các alen cùng tham gia quy định kiểu hình thích nghi.QT ban đầuBAAAAAĐột biến kháng thuốc (B)Sinh sảnAAABBBAAAACLTNBBBBAAABBBBBBXử lí pênixilinAATần số các alen kháng thuốc tăng dần QT ban đầuAKhi dùng 1 loại thuốc trừ sâu mới với liều lượng cao, thì có thể tiêu diệt được hết sâu hại cùng một lúc không? Vì sao?Trong quaàn theå phaùt sinh caùc ñoät bieán laënaabbCcDDaabbCCDdAABBCCDDCLTNDDTDDTCLTN laøm thay ñoåi taàn soá caùc alenDaïng khaùng DDT phaùt trieån öu theá.Ñ.bieánDDT giao phoáiGiao phoái taïo ra caùc toå hôïp gen khaùng DDTAABBCCDDAaBBCCDDAABbCCDDaaBBCCDDAAbbCCDDaabbCCDDAABBCCDDabABmôùi- Quá trình hình thành đặc điểm thích nghi xảy ra nhanh hay chậm tuỳ thuộc vào:+ quá trình phát sinh, tích luỹ các gen đột biến ở mỗi loài;+ tốc độ sinh sản của loài;+ áp lực của CLTN. Quá trình hình thành một đặc điểm thích nghi là do kết quả của đột biến và biến dị tổ hợp dưới tác động của chọn lọc tự nhiên.CLTN đóng vai trò sàng lọc và giữ lại những cá thể có kiểu gen quy định kiểu hình thích nghi mà không tạo ra các kiểu gen thích nghi.3. Sự hợp lí tương đối của các đặc điểm thích nghi- Không thể có một sinh vật nào có nhiều đặc điểm thích nghi với nhiều môi trường khác nhau, nên đặc điểm thích nghi có tính chất tương đối.- Mỗi đặc điểm thích nghi là sản phẩm của chọn lọc tự nhiên trong hoàn cảnh nhất định nên chỉ có ý nghĩa trong hoàn cảnh phù hợp.Đôi cánh chim cánh cụt mang chức năng mới là bơi lộiCánh đà điểu không còn chức năng bay mà có tác dụng như “cánh buồm tăng tốc” khi nó chạy.Trong tự nhiên, một sinh vật có thể có các đặc điểm thích nghi với nhiều môi trường khác nhau hay không?Loài Kanguru leo trèoLoài Kanguru đồng cỏCaâu 1: Tröôøng hôïp naøo sau ñaây khoâng thuoäc thích nghi kieåu hình:A. Ngöôøi di cö leân cao nguyeân, coù hoàng caàu taêngB. Ngöôøi ra naéng, da bò saïm ñenC. Baép caûi xöù laïnh coù laù maøu vaøng nhaït, xöù noùng laù coù maøu xanhD. Raén ñoäc coù maøu saéc noåi baät treân neàn moâi tröôøngCaâu 2: Theo quan nieäm hieän ñaïi, sinh vaät thích nghi vôùi moâi tröôøng theo 2 hình thöùc sau:A. Thích nghi sinh thaùi, thích nghi sinh saûnB. Thích nghi sinh thaùi, thích nghi lòch söûC. Thích nghi sinh thaùi, thích nghi sinh hoïcD. Thích nghi sinh hoïc, thích nghi di truyeànCâu 3: Các nhân tố chi phối sự hình thành đặc điểm thích nghi ở cơ thể sinh vật là:C. Quá trình đột biến, quá trình giao phối và quá trình chọn lọc tự nhiên B. Quá trình biến dị, quá trình di truyền và quá trình chọn lọc tự nhiênA. Sự thay đổi của ngoại cảnh tác động trực tiếp lên cơ thể sinh vật D. Chọn lọc tự nhiên thay thế quần thể kém thích nghi bằng quần thể có vốn gen thích nghi hơn