Bài giảng Sinh học 12 Tiết 21 - Bài 20: Tạo giống nhờ công nghệ gen

en của tế bào. Thể truyền có thể là: +Plasmit (*) +Virut (ADN của virut đã được biến đổi). +Một số NST nhân tạo.(*) Plasmit là phân tử ADN nhỏ , dạng vòng, thường có trong tế bào của nhiều loài vi khuẩn.Bài 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENI. CÔNG NGHỆ GEN1. Khái niệm công nghệ gen2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen:Plasmit NST vi khuẩnTế bào vi khuẩnNST nhân tạoTế bàoMột số dạng thể truyền (Vectơ)ThÓ thùc khuÈnADNĐầuBài 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENI. CÔNG NGHỆ GEN1. Khái niệm công nghệ gen:2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen: Quan sát sơ đồ sau và cho biết: Kỹ thuật chuyển gen gồm những bước cơ bản nào?ABCTạo ADN tái tổ hợpChuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào nhậnPhân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợpa. Tạo ADN tái tổ hợp Tế bào chứa gen cần chuyển gen cần chuyểnE. Coli chứa thể truyền (plasmit)Thể truyền (plasmit) ADN tái tổ hợp(Thể truyền và gen cần chuyển)Enzim cắt RestrictazaEnzim nối Ligaza Enzim cắt RestrictazaThể truyền(Plasmit)Gen cần chuyểnENZIM CẮT GIỚI HẠN (RESTRICTAZA)EN ZIM NỐI (LIGAZA) ADN tái tổ hợpĐầu dínhGen cần chuyểna) Tạo ADN tái tổ hợp:1.Tách chiết thể truyền và gen (ADN) cần chuyển ra khỏi tế bào.2. Xử lí bằng 1 enzim cắt giới hạn (Restrictaza)  tạo ra 1 đầu dính để khớp các đoạn ADN với nhau.3. Dùng 1 loại enzim nối (Ligaza) gắn các đoạn ADN  ADN tái tổ hợp.Sơ đồ tạo ADN tái tổ hợpQuan sát sơ đồ để trình bày các bước tạo ADN tái tổ hợp?Bài 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENI. CÔNG NGHỆ GEN1. Khái niệm công nghệ gen2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen:a) Tạo ADN tái tổ hợp:Để đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận người ta có thể dùng những cách nào?b) Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận: Có thể dùng muối CaCl2 hoặc dùng xung điện (*) để làm dãn màng sinh chất của tế bào, làm cho AND tái tổ hợp dễ dàng đi qua.(*) Ngoài ra, việc chuyển gen vào tế bào nhận có thể sử dụng súng bắn gen . hoặc dùng thể thực khuẩn để chuyển gen. Bài 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENI. CÔNG NGHỆ GEN1. Khái niệm công nghệ gen2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen:a) Tạo ADN tái tổ hợp:b) Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận:c) Phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp :Khi chuyển ADN tái tổ hợp (TTH) vào tế bào nhận, làm thế nào để nhận biết được tế bào nào đã nhận được ADN TTH, tế bào nào không nhận được?Người ta chọn thể truyền có gen đánh dấu vì có thể nhận biết được tế bào có ADN tái tổ hợp qua các sản phẩm của nó.Bài 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENI. CÔNG NGHỆ GEN1. Khái niệm công nghệ gen:2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen:I. CÔNG NGHỆ GENBài 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENII. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN1. Khái niệm về sinh vật biến đổi gen Thế nào là sinh vật biến đổi gen ? Là sinh vật mà hệ gen của nó được con người làm biến đổi phù hợp với lợi ích của mình.Cà chua có gen kháng ung thư Bắp có gen kháng tuyến trùng đục rễGà mang gen tạo thuốc trị ung thư trong trứng Lúa có gen β-caroten Cây đu đủ mang gen kháng virut CMVDê biến đổi gen cho sữa chứa prôtêin tơ nhệnMột số vật nuôi cây trồng có gen biến đổi Người ta có thể làm biến đổi hệ gen của sinh vật bằng những cách nào? Các cách làm biến đổi hệ gen của sinh vật:+ Đưa thêm 1 gen lạ vào hệ gen. + Làm biến đổi 1 gen có sẵn trong hệ gen. + Loại bỏ hoặc làm bất hoạt 1 gen nào đó trong hệ gen không mong muốn. Bài 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENI. CÔNG NGHỆ GENII. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN1. Khái niệm về sinh vật biến đổi gen2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi genThảo luận nhóm qua phiếu học tậpBài 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENI. CÔNG NGHỆ GENII. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN1. Khái niệm về sinh vật biến đổi genPHIẾU HỌC TẬP ( 5 phút)Bài 20 – TẠO GIỐNG MỚI NHỜ CÔNG NGHỆ GENMÔN : SINH HỌC 12CBCâu 1. a) Nghiên cứu mục II.2.a SGK, hãy trình bày cách tiến hành để tạo ra một con vật chuyển gen.b) Nghiên cứu mục II.2.a và sơ đồ hinh2.1a, b SGK, hãy trình bày quá trình tạo cừu biến đổi gen sản sinh prôtêin người trong sữa và thành tựu chuột bạch chuyển gen.Câu 2. Nghiên cứu mục II.2.b SGK hãy nêu thành tựu tạo giống cây trồng biến đổi gen? Cho ví dụ? 	Câu 3. Nghiên cứu mục II.2.c SGK hãy nêu thành tựu tạo dòng vi sinh vật biến đổi gen? Cho ví dụ? Phân công: 	- Nhóm 1,2,3,4: Câu 1a,b + Câu 3	- Nhóm 5,6,7,8: Câu 1a,b + Câu 2.	- Nhóm 9,10,11,12: Câu 2 + Câu 3.Hình 20.1.Sơ đồ minh họa tạo cừu biến đổi gen sản sinh prôtêin người trong sữa; Chuột nhắt chuyển gen chứa gen hocmôn sinh trưởng của chuột cống (chuột to bên trái nặng 44g so với chuột cống bên phải nặng 26g)Chuột nhắt được chuyển gen hoocmôn sinh trưởng của chuột cốngBài 20. TẠO GiỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENa) Tạo động vật chuyển genI. CÔNG NGHỆ GENII. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN1. Khái niệm về sinh vật biến đổi genCách tiến hành tạo động vật chuyển gen?2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi genCừu con chuyển gen ADN tái tổ hợp * Cách tiến hành tạo ĐV chuyển genGen cần chuyểnGen cần chuyểnGen cần chuyển+ lấy trứng của con vật, thụ tinh trong ống nghiệm+ tiêm gen cần chuyển vào hợp tử→phôi,+ cấy phôi chuyển gen vào tử cung con vật khác,+ sinh ra 1 con vật chuyển gen.Bài 20. TẠO GiỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENa) Tạo động vật chuyển genI. CÔNG NGHỆ GENII. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN1. Khái niệm về sinh vật biến đổi gen* Các thành tựu:+Tạo cừu biến đổi gen (sản xuất protein người trong sữa), +Chuột bạch chuyển gen có gen hoocmon sinh trưởng của chuột cống.+ Gà mang gen tạo thuốc trị ung thư trong trứng.2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi genMột số hình ảnh về động vật chuyển genChuoät ñöôïc chuyeån gen GFP phaùt huyønh quangCaù hoài (salmon) chuyeån gen hormone taêng tröôûngMột số hình ảnh về động vật chuyển genHeo chuyển gen phát huỳnh quangCá chuyển gen hoomon sinh trưởng (phải) và cá chưa chuyển gen (trái) Cừu chuyển gen tạo sữa chứa Protein ngườiDê chuyển gen cho sữa có prôtêin của tơ nhện Bài 20. TẠO GiỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENa) Tạo động vật chuyển genI. CÔNG NGHỆ GENII. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN1. Khái niệm về sinh vật biến đổi genb) Tạo giống cây trồng biến đổi genTạo nhiều giống cây trồng quý hiếm. Ví dụ:+ Chuyển gen trừ sâu từ vi khuẩn vào cây bông  tạo giống bông kháng sâu bệnh.+ Tạo giống lúa vàng có khả năng tổng hợp β-carôten trong hạt.+ Tạo giống cây biến đổi gen có sản phẩm được bảo quản tốt hơn.+ Bất hoạt gen chín quả ở cà chua, chuyển gen kháng virut thối củ vào khoai tây2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi genTạo giống cây trồng biến đổi genCây bông chuyển gen Bt kháng sâu bệnh (bên phải) và cây bông không chuyển gen Bt mẫn cảm với sâu bệnh (bên trái)Chuyển gen trừ sâu từ vi khuẩn vào cây bông Bắp chuyển gen BtBt 	 Đối chứngBt 	 Đối chứngĐối chứng BtMoät soá thaønh töïu veà taïo gioáng baèng coâng ngheä gen.Moät soá thaønh töïu veà taïo gioáng baèng coâng ngheä gen.Ñu ñuû ñaõ ñöôïc chuyeån gen khaùng virut(traùi), ñu ñuû chöa ñöôïc chuyeån gen ( phaûi)Đu đủ đã được chuyển gen kháng virut (trái), đu đủ chưa được chuyển gen ( phải)Một số thaønh tựu về giống chuyển gen Một số thành tựu tạo giống bằng công nghệ genGen tổng hợp β - carotenLúaLúa có thể tổng hợp β - carotenBài 20. TẠO GiỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENa) Tạo động vật chuyển genI. CÔNG NGHỆ GENII. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN1. Khái niệm về sinh vật biến đổi genb) Tạo giống cây trồng biến đổi genc) Tạo dòng vi sinh vật biến đổi genTạo ra các dòng vi khuẩn mang gen của loài khác. Ví dụ:+ Gen insulin người  VK E.coli  SX lượng lớn insulin trị bệnh tiểu đường.+ Chuyển gen  VK E.coli  kháng sinh, vacxin,..+ Dòng VSV biến đổi gen  phân hủy rác, dầu loang,..2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi genTạo ra dòng vi khuẩn mang gen của loài khác như gen insulin của người. Vi khuẩn nhanh chóng sản sinh ra một lượng insulin làm thuốc chữa bệnh tiểu đường... Tạo ra dòng vi khuẩn E. Coli sản xuất hoóc môn somatostatin Biến đổi gen của một loài vi sinh vật thuộc họ vi khuẩn Cyanobacteria tiêu thụ CO2 để sản xuất nhiên liệu (xăng sinh học)Củng cốChọn đáp án đúng nhất Câu 1. Giống lúa “gạo Vàng” có khả năng tổng hợp β – carôten ( tiền chất tạo ra vitamin A) trong hạt được tạo ra nhờ ứng dụng:A. Phương pháp cấy truyền phôi. B. Công nghệ gen.	 	 C. Phương pháp lai xa và đa bội hóa	 D. Phương pháp nhân bản vô tính.ĐúngSaiSaiSaiCâu 2. Plasmit có khả năng:A. Nhân đôi nhanh. B. Chứa ADN dạng xoắn.C. Tiếp xúc và phá màng vi khuẩn E. Coli.D. Nhân đôi độc lập với ADN nhiễm sắc thể.SaiSaiSaiĐúngCâu 3. ADN tái tổ hợp là phân tử ADN được tạo ra bằng cách:A. Nối đoạn ADN của tế bào cho vào ADN plasmit. B. Nối đoạn ADN của tế bào nhận vào ADN plasmit . C. Tách đoạn ADN của tế bào cho ra khỏi ADN plasmit .D. Tách đoạn ADN của tế bào nhận ra khỏi ADN plasmit .SaiĐúngSaiSaiCâu 4. Thao tác cắt tách đoạn ADN được thực hiện nhờ:A. enzyme ADN polymeraza B. enzyme ligazaC. enzyme restrictaza	 D. enzyme amylaza	 SaiSaiSaiÑuùngCâu 5: Công nghệ gen là:A. quy trình công nghệ dung để tạo ra các sinh vật có gen bị biến đổiB.quy trình công nghệ dùng để tạo ra các sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mớiC.kĩ thuật gắn gen cần chuyển vào thể truyền.D.kĩ thuật đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhậnCâu 6: ADN tái tổ hợp gồm:A. ADN của thể truyền và gen cần chuyểnB. ADN của thể truyền và ADN của tế bào nhậnC. ADN của plasmid và gen cần chuyểnD. ADN của virut và gen cần chuyểnHƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌCHọc kỹ bài, trả lời các câu hỏi sau bàiXem trước bài 21 : DI TRUYỀN Y HỌC	- Di truyền y học là gì ?	- Đặc điểm của 1 số loại bệnh di truyền phân tử ?	- Cơ chế và đặc điểm của 1 số hội chứng bệnh liên quan đến ĐB NST ?- Ung thư là bệnh như thế naò ? nguyên nhân và cơ chế gây ung thư ?Thank you for your listening!!!