Bài giảng Sinh học Khối 11 - Bài 15: Tiêu hóa ở động vật

VOI ~ ~ ~ ~> động vật phàm ăn nhất 
Mỗi ngày chú voi trưởng thành : 
 _ ngốn hết 200kg thức ăn 
 _ uống 200l nước 
Các bạn có biết ???? 
B-CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở ĐỘNG VẬT 
Câu 1: Động vật khác thực vật ở đặc điểm nào sau đây ? 
	a. không có khả năng tổng hợp các chất hữu cơ 
	b. không có quá trình hô hấp 
	c. không có khả năng tổng hợp chất hữu cơ từ những chất vô cơ đơn giản 
	d. không có quá trình đồng hoá và dị hoá 
Câu 2 : 	 Động vật không có khả năng tổng hợp các chất hữu cơ từ những chất vô cơ đơn giản vì động vật không có c ấu trúc nào sau đây ? 
a. Ty thể . 
b. L ục L ạp . 
c. Ribôxôm . 
d. Xenlulôzơ . 
 V ậy các nhóm động vật lấy các chất hữu cơ từ đâu v à nhờ quá trình nào ? 
Trùng roi 
Tiết 15. 
Bài 15: Tiêu hoá ở động vật 
Tinh bột 
Pr 
Lipit 
TB 
Thức ăn 
aa 
Glixêxin , axitbéo 
Glucô 
Quan sát sơ đ ồ sau , hãy cho biết ở dấu (?) diễn ra quá trình gì ? 
(?) 
Quá trình tiêu hoá 
I-TIÊU HÓA LÀ GÌ ? 
1. Khái niệm 
Khoanh tròn cho câu trả lời đúng về khái niệm tiêu hóa : 
 A- Tiêu hóa là quá trình làm biến đổi thức ăn thành các chất hữu cơ . 
 B- Tiêu hóa là quá trình tạo ra các chất dinh dưỡng và năng lượng , hình thành phân thải ra ngoài cơ thể . 
 C- Tiêu hóa là quá trình làm biến đổi thức ăn thành các chất dinh dưỡng và tạo ra năng lượng . 
 D- Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành những chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được . 
2. Phân biệt thức ăn và chất dinh dưỡng ? 
Ví dụ : Cỏ là thức ăn được Trâu , Bò ăn vào bụng . Đây là quá trình đưa thức ăn ( nguồn dinh dưỡng ) từ môi trường ngoài vào cơ thể . 
	 Sau đó cỏ sẽ được biến đổi trong hệ tiêu hoá của Trâu , Bò để trở thành các chất hoá học : aa , axitbéo,glucô ... ( chất dinh dưỡng ). 
Thức ăn là nguồn dinh dưỡng được đưa vào cơ thể từ môi trường ngoài mà chưa được biến đổi qua hệ tiêu hóa . 
Chất dinh dưỡng là những chất hóa học được tạo ra từ quá trình tiêu hoá thức ăn để sản xuất năng lượng và tham gia vào các hoạt động sống của tế bào . 
? 
Quá trình tiêu hóa ở mỗi nhóm động vật được diễn ra ở đâu ? 
Ở động vật đơn bào : tiêu hóa diễn ra trong không bào tiêu hóa ( tiêu hóa nội bào ). 
Ở động vật đa bào : tiêu hóa diễn ra ngoài tế bào , trong túi tiêu hóa hoặc trong ống tiêu ( tiêu hóa ngoại bào ). 
II. TIÊU HÓA Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT 
1.Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa . 
? 
Ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa thì chúng tiêu hóa thức ăn theo hình thức nào ? 
Trả lời : Tiêu hóa thức ăn ở động vật đơn bào là tiêu hóa nội bào ( tiêu hóa bên trong tế bào = không bào tiêu hóa ). 
Dưới đây là các giai đoạn  của quá trình tiêu hóa ở trùng giày  xếp không đúng thư tự 
	1. Các chất dinh dưỡng đơn giản được hấp thụ từ không bào tiêu hóa vào tế bào chất . Riêng phần thức ăn không được tiêu hóa trong không bào được thải ra khỏi tế bào theo kiểu xuất bào . 
	2. Màng tế bào lõm dần vào hình thành không bào tiêu hóa chứa thức ăn bên trong . 
	3. Lizôxôm gắn vào không bào tiêu hóa . Các enzim của lizôxôm vào không bào tiêu hóa và thủy phân các chất dinh dưỡng phức tạp thành các chất dinh dưỡng đơn giản . 
Khoanh tròn cho ý đúng về trình tự các giai đoạn của quá trình tiêu hóa nội bào : 
 A. 1→2 →3 B. 2 →3 →1 
 C. 2 →1 →3 D. 3→2→1 
*/ Tóm tắt quá trình tiêu hóa nội bào : 
TĂ →không bàoTH→Ch ấ t đơn g iả n→T ế bào ch ấ t . 
 	 → Ch ấ t kh ông đư ợ c phân gi ả i → Th ả i ra ngoài theo con đư ờ ng xu ấ t bào . 
*/ Đặc điểm của quá trình tiêu hóa nội bào : 
- Diễn ra ở không bào tiêu hóa 
- kích thước thức ăn nhỏ 
TRÙNG SỐT RÉT 
TRÙNG KIẾT LỊ 
Một số loài có hình thức tiêu hoá nội bào . 
2.Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa 
Quan sát hình vẽ dưới đây em hãy cho biết : 
 Cấu tạo của túi tiêu hóa ? 
Trả lời : + Hình túi và được tạo thành t ừ nhiều tế bào 
 + Có một lỗ thông duy nhất ra bên ngoài 
- Mô tả quá trình tiêu hóa thức ăn trong túi tiêu hóa ? 
Trả lời : Gồm tiêu hóa ngoại bào và tiêu hoá nội bào : 
 Thức ăn → lỗ miệng → lòng túi tiêu hóa ( diễn ra tiêu hoá ngoại bào ) → chất đơn giản hơn → tế bào mô bì cơ t rên thành túi ( diễn ra tiêu hoá nội bào ) → chất dinh dưỡng nội bào 
Tại sao trong túi tiêu hóa thức ăn sau khi được tiêu hóa ngoại bào lại tiếp tục được tiêu hóa nội bào ? 
Trả lời : Vì tiêu hóa ngoại bào xong thức ăn chỉ là các chất đơn giản hơn mà tế bào chưa hấp thụ được . Nên các chất này tiếp tục được tiêu hóa nội bào thành các chất dinh dưỡng đơn giản và được cơ thể sử dụng . 
So sánh kích thước thức ăn ở động vật có túi tiêu hóa và động vật chưa có cơ quan tiêu hóa ? 
Trả lời : ở động vật có túi tiêu hóa kích thước thức ăn lớn hơn so với ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa . 
Ở túi tiêu hóa chỉ có một lỗ duy nhất vậy ống tiêu hóa có đặc điểm gì khác ? 
3.Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa 
 Quan sát H15.3→H 15.6 cho biết cấu tạo chung của ống tiêu hóa ? 
Trả lời : Cấu tạo chung của ống tiêu hóa gồm có : miệng , thực quản , dạ dày , ruột , hậu môn . 
Trả lời:ống tiêu hóa có 2 lỗ : 1 lỗ miệng đưa thức ăn vào và một lỗ hậu môn để thải chất cặn bã . 
Kể tên các bộ phận của ống tiêu hóa người và điền dấu “x” vào cột tiêu hoá hoá học và tiêu hoá cơ học ở bảng 15 
Bộ phận 
Tiêu hóa cơ học 
Tiêu hóa hóa học 
Miệng 
Thực quản 
Dạ dày 
Ruột non 
Ruột già 
Bộ phận 
Tiêu hóa cơ học 
Tiêu hóa hóa học 
Miệng 
X 
X 
Thực quản 
X 
Dạ dày 
X 
X 
Ruột non 
X 
X 
Ruột già 
X 
 N ĐV 
ND 
ĐV ch­a cã c¬ quan TH 
ĐV cã tói TH 
ĐV cã èngTH , tuyÕnTH 
Đ¹i diÖn 
KiÓu TH 
C¬ quan TH 
BiÕn ® æi 
thøc ăn 
BiÕn ® æi 
 c¬ häc , biÕn®æi ho¸ häc 
Thøc ăn 
Dinh d­ìng 
Thøc ăn 
Dinh d­ìng 
BiÕn ® æi 
thøc ăn 
Cã èngTH , tuyÕn TH 
B¾t ® Çu hinh thµnh ( Tói TH) 
Ch­a cã 
C¬ quan TH 
Ngo¹i bµo 
Néi bµo & ngo¹i bµo 
Néi bµo 
KiÓu TH 
Líp giun - líp thó 
Ruét khoang 
ĐV ®¬n bµo 
Đ¹i diÖn 
ĐV cã èngTH , tuyÕnTH 
ĐV cã tói TH 
ĐV ch­a cã c¬ quan TH 
 C¸c nhãm ĐV 
Néi dung 
liz«x«m 
Enzim 
Cấu tạo ngày càng phức tạp : Tõ kh«ng cã c¬ quan tiªu ho¸ ® Õn cã c¬ quan tiªu ho¸, tõ tói tiªu ho¸ ® Õn èng tiªu ho¸ 
Sự chuyên hóa về chức năng ngày càng rõ rệt : S­ chuyªn ho¸ cao cña c¸c bé phËn trong èng tiªu ho¸ lµm tăng hiÖu qu ¶ tiªu ho¸ thøc ăn 
Từ tiêu hóa nội bào đến tiêu hóa ngoại bào . Nhê tiªu ho¸ ngo¹i bµo ® éng vËt ăn ®­ îc thøc ăn cã kÝch th­íc lín 
H­íng tiÕn ho¸ 
Củng cố 
Câu hỏi trắc nghiệm 
Câu 1. Ở trùng đế giày , enzim tiêu hóa được tiết ra từ : 
	A. Không bào tiêu hóa 
	B. Lizôxôm 
	C. Màng tế bào 
	D. Miệng 
Câu 2. Loài nào có cả hai hình thức tiêu hóa nội bào và ngoại bào ? 
	A. Trùng giày 	 C. Châu chấu 
	B. Giun đất 	 D. Thuỷ tức 
Câu 3. Ở động vật đơn bào thức ăn được tiêu hóa trong : 
	A. Không bào tiêu hóa 	C. Lizôxôm 
	B. Túi tiêu hóa 	D. Tế bào chất 
C4.Chän c©u tr ¶ lêi ® óng 
Tiªu ho¸ néi bµo lµ qu ¸ trinh tiªu ho¸ diÔn ra ë: 
 a. Bªn ngoµi tÕ bµo 
 b. Bªn trong tÕ bµo 
 c. Bªn ngoµi c¬ thÓ 
 d. Bªn trong c¬ thÓ 
Đáp án đúng 
5. Tiªu ho¸ néi bµo th­êng gÆp ë nhãm ® éng vËt 
§ éng vËt ®¬n bµo 
b. § éng vËt kh«ng x­¬ng sèng 
c. § éng v¹t cã d©y sèng 
d. § éng vËt cã x­¬ng sèng 
Đáp án đúng 
Bài tập về nhà 
1. Hãy so sánh ống tiêu hóa của các loài giun đất , châu chấu , chim với ống tiêu hóa người ? Chúng có các bộ phận nào khác và có chức năng gì ? 
2. So sánh hiệu suất tiêu hóa của ống tiêu hóa so với túi tiêu hóa ? 
Xin chân thành cảm ơn!