Bài giảng Sinh học Khối 11 - Bài 26: Cảm ứng ở động vật (Chuẩn kiến thức)

CHµO MõNG 
C¸C THµY C¤ 
§ÕN Dù GIê THAO GI¶NG 
m¤N: SINH HäC 11 
Kiểm tra bài cũ 
Chương II: CẢM ỨNG 
Ghép các khái niệm , hiện tượng ở cột A với các nội dung ở cột B 
1- Ứng động là: 
2- Hướng động là: 
3- Ứng động sinh trưởng là: 
4- Ứng động không sinh trưởng là: 
5- Hiện tượng bắt mồi ở cây nắp ấm là: 
6- Hoa tulip nở và cụp là: 
7- Cây trinh nữ cụp lá là: 
8- Nguyên nhân của hiện tượng hướng động là: 
9- Vai trò của ứng động 
10- Hướng dương là: 
A- Hướng tới nguồn kích thích 
B- Ứng động không sinh trưởng 
C- Phản ứng của thực vật với kích thích không định hướng 
D- Kiểu ứng động không có sự thay đổi về tốc độ sinh trưởng của các tế bào 
E- Hiện tượng nhiệt ứng động 
F- Sự phân bố không đồng đều Auxin ở 2phía cơ quan 
G- Phản ứng của thực vật với kích thích có định hướng 
H- Giúp sinh vật tồn tại và phát triển 
I- Ứng động tiếp xúc và hoá ứng động 
K- Kiểu ứng động có sự thay đổi về tốc độ sinh trưởng của các tế bào 
1- Ứng động là: C- Phản ứng của thực vật với kích thích không định hướng 
2- Hướng động là: G- Phản ứng của thực vật với kích thích có định hướng 
3- Ứng động sinh trưởng là: K- Kiểu ứng động có sự thay đổi về tốc độ sinh trưởng của các tế bào 
4- Ứng động không sinh trưởng là: D- Kiểu ứng động không có sự thay đổi về tốc độ sinh trưởng của các tế bào 
5- Hiện tượng bắt mồi ở cây nắp ấm là: I- Ứng động tiếp xúc và hoá ứng động 
6- Hoa tulip nở và cụp là: E- Hiện tượng nhiệt ứng động 
7- Cây trinh nữ cụp lá là: B- Ứng động không sinh trưởng 
8- Nguyên nhân của hiện tượng hướng động là: F- Sự phân bố không đồng đều Auxin ở 2phía cơ quan 
9- Vai trò của ứng động H- Giúp sinh vật tồn tại và phát triển 
10- Hướng dương là: A- Hướng tới nguồn kích thích 
Chương II: CẢM ỨNG 
Cảm ứng là phản ứng của sinh vật đối với kích thích từ môi trường. 
Khí hậu trở lạnh . 
Kích thích 
Lá cây xếp lại . 
Chim Sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể . 
BÀI MỚI 
bµi 26: 
c¶m øng ë ®éng vËt 
Chim Sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể . 
Sâu bọ phản ứng 
 với kích thích 
I/.Khái niệm cảm ứng ở động vật 
Cảm ứng ở động vật là gì ? So sánh với cảm ứng ở thực vật ? 
Khí hậu trở lạnh . 
 *). Cảm ứng ở động vật là phản ứng đối với các kích thích từ môi trường sống để tồn tại và phát triển nhưng biểu hiện rõ hơn so với thực vật và tốc độ phản ứng nhanh hơn. 
I/.Khái niệm cảm ứng ở động vật 
Phản xạ 
Phản xạ là gì ? Cung phản xạ là gì? Gồm những bộ phận nào 
*). Phản xạ là cảm ứng ở động vật có tổ chức thần kinh. Phản xạ được thực hiện nhờ cung phản xạ. Cung phản xạ gồm: 
1- Bộ phận tiếp nhận kích thích ( Thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm) 
2- Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin( Hệ thần kinh ) 
3- Bộ phận thực hiện ( cơ, tuyến) 
1 
2 
3 
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH 
Amip ......... ánh sáng chói 
TRÁNH 
Động vật đơn bào phản ứng với các kích thích như thế nào ? 
Động vật đơn bào phản ứng với các kích thích như thế nào ? 
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH 
Động vật đơn bào chưa có tổ chức thần kinh . Chúng phản ứng bằng cách chuyển động cả cơ thể hoặc co rút chất nguyên sinh nhờ không bào co rút . Ví dụ: Trùng roi bơi tới nơi giàu ánh sáng, trùng đế giày bơi tới nơi giàu Ôxi; Amip tránh ánh sáng 
amip 
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH 
1- Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới. 
Hệ thần kinh lưới ở: 
A- Thuỷ tức B- Sao biển 
Nêu đặc điểm hệ thần kinh lưới và phản xạ ở nhóm có hệ thần kinh lưới 
A 
B 
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH 
1- Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới. 
*). Hệ thần kinh lưới có ở cơ thể đ ối xứng toả tròn thuộc ngành ruột khoang như: Sao biển, thuỷ tức... 
*). Cấu tạo : Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể, liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh tạo thành mạng lưới thần kinh . Các sợi thần kinh liên hệ với tế bào cảm giác và tế bào biểu mô cơ. 
*). Khi bị kích thích, thông tin được truyền từ tế bào cảm giác  toàn bộ mạng lưới thần kinh  toàn bộ biểu mô cơ  cả cơ thể co lại. 
*). Hiệu quả phản xạ: Phản ứng lan toả toàn thân, không chính xác 
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH 
2- Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh chuỗi. 
? Quan sát hình 26.2 và cho biết Hệ thần kinh chuỗi có gì khác so với hệ thần kinh lưới? Sự khác đó có dẫn tới điểm gì khác trong hiệu quả phản xạ không ? Và thường có ở nhóm ĐV như thế nào? 
Hệ thầnkinh chuỗi ở 
A- Giun dẹp B- Đỉa 
A 
B 
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH 
2- Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh chuỗi. 
*). Hệ thần kinh chuỗi có ở ĐV có đối xứng 2 bên, cơ thể phân thành đốt : Giun dẹp, giun tròn, giun đốt... 
*). Cấu tạo: Các tế bào thần kinh đã tập trung thành các hạch . Hạch lớn nhất gọi là não. Từ não phát đi 2 chuỗi hạch bụng chạy dọc cơ thể. Mỗi đốt cơ thể có 1 đôi hạch . Các hạch được nối với nhau bởi các dây thần kinh. 
*). Hiệu quả phản xạ: Phản ứng được định khu ở chuỗi hạch  Chính xác hơn, tiêu tốn ít năng lượng hơn hệ thần kinh lưới 
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH 
3- Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh hạch 
? Quan sát hình 26.2 và cho biết Hệ thần kinh hạch có gì khác so với hệ thần kinh chuỗi ? Sự khác đó có dẫn tới điểm gì khác trong hiệu quả phản xạ không ? Và thường có ở nhóm ĐV như thế nào? 
Hệ thần kinh hạch ở côn trùng 
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH 
3- Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh hạch 
*). Hệ thần kinh hạch có ở ĐV không xương sống bậc cao: Thân mềm, côn trùng, giáp xác 
*). Cấu tạo: Các tế bào thần kinh có sự tập tập trung hơn thành 3 khối hạch lớn ở đầu, ngực, bụng . Trong đó hạch não lớn nhất. Các dây thần kinh liên hệ với các giác quan phát triển và phân hoá. 
*). Hiệu quả phản xạ: Phản ứng được định khu ở 3 khối hạch nên chính xác hơn hệ thần kinh chuỗi. 
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH 
4- Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh ống 
Hệ thần kinh ống ở người 
Quan sát hình vẽ và cho biết cấu tạo hệ thần kinh ống? Có ở nhóm ĐV nào? Hiệu quả phản xạ? 
II/. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH 
4- Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh ống 
*). Hệ thần kinh ống: có ở toàn bộ nhóm ĐV có xương sống 
*). Cấu tạo: Gồm não, tuỷ sống và các dây thần kinh . Não và tuỷ sống được bảo vệ trong hộp sọ và cột sống . Não phát triển rất mạnh; phân hoá về cấu tạo, chuyên hoá về chức năng. 
*). Hiệu quả phản xạ: 
Rất chính xác. 
Tiến hoá trong hệ thần kinh: 
HỆ TK LƯỚI 
HỆ TK HẠCH 
HỆ TK CHUỖI 
HỆ TK ỐNG 
Ph¶n øng chÝnh x¸c, mau lÑ, phøc t¹p. 
C¶m øng b»ng sù co rót cña chÊt nguyªn sinh 
Ph¶n øng toµn th©n, thiÕu chÝnh x¸c. 
Ph¶n øng ®Þnh khu ë c¸c h¹ch , thiÕu chÝnh x¸c. 
Ph¶n øng ®Þnh khu ë khèi h¹ch, chÝnh x¸c h¬n. 
HÖ thÇn kinh cã sù tËp trung dÇn: 
Ch­a cã hÖ thÇn kinh ë ®éng vËt nguyªn sinh 
HÖ thÇn kinh l­íi: C¸c tÕ bµo TKn»m r¶i r¸c kh¾p c¬ thÓ 
HÖ thÇn kinh chuçi: C¸c tÕ bµo TK tËp trung thµnh c¸c h¹ch 
HÖ thÇn kinh h¹ch: C¸c tÕ bµo TK tËp trung thµnh 3 khèi h¹ch 
HÖ thÇn kinh èng: C¸c tÕ bµo TK tËp trung thµnh n·o, tuû sèng 
Bài tập về nhà: 
1- Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa. 
2- Trình bày hướng tiến hoá trong hệ thần kinh và cảm ứng của động vật? 
3- Chuẩn bị bài thực hành theo hướng dẫn. 
4- Đọc bài 27. 
bµi häc kÕt thóc. 
 xin ch©n thµnh c¸m ¬n