Bài giảng Sinh học Khối 11 - Bài 30: Sự lan truyền điện thế hoạt động qua xinap

SINH HỌC 11 
Chương II : Cảm ứng 
B - Cảm ứng ở động vật 
Kiểm tra bài cũ 
Câu hỏi : Điện thế hoạt động là gì? So sánh cách lan truyền của xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao miêlin và có bao miêlin. 
  viết bài 
Bài 30: TRUYỀN TIN QUA XINÁP 
I. Khái niệm xináp 
Xináp nằm ở đâu ? 
I. Khái niệm xináp 
  Xináp là diện tiếp xúc giữa tế bào thần kinh với tế bào thần kinh, giữa tế bào thần kinh với các loại tế bào khác như tế bào cơ, tế bào tuyến 
Xináp là gì ? 
Tế bào trước xinap 
xinap 
xinap 
xinap 
Tế bào sau xinap 
A 
cơ 
B 
Tuyến 
C 
Xináp 
thần kinh – thần kinh 
Xináp 
thần kinh - cơ 
Xináp 
thần kinh – tuyến 
II. Cấu tạo của xináp 
  - Có 2 loại xináp: xináp hóa học và xináp điện 
Mô tả cấu tạo của xináp hóa học 
Hình 4. Sơ đồ cấu tạo xinap hóa học 
6 
1 
2 
3 
4 
5 
Hình 4. Sơ đồ cấu tạo xinap hóa học 
bóng chứa chất trung gian hóa học 
chùy xináp 
màng trước xináp 
khe xináp 
màng sau xináp 
thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học 
II. Cấu tạo của xináp 
  - Cấu tạo của xináp hóa học: 
 + Chùy xináp: có các bóng chứa chất trung gian hóa học (axêtincôlin, norađrênalin) 
 + Màng trước xináp 
 + Màng sau xináp: có nhiều enzim, thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học. 
 + Khe xináp: nằm giữa màng trước và màng sau 
III. Quá trình truyền tin qua xináp  
 Thông tin truyền đến xináp dưới dạng gì? 
Thông tin truyền dưới dạng xung thần kinh khi 
 đến xináp tiếp tục được truyền qua xináp . 
 Haõy quan saùt vaø trình baøy quaù trình truyeàn tin qua xinap ñoái vôùi chaát trung gian hoaù hoïc laø axeâtincoâlin ? 
III. Quá trình truyền tin qua xináp  
 Ca 2+ 
Hình 5. Quá trình truyền 
tin qua xinap 
:Axêtincôlin 
Diễn biến từng 
giai đoạn? 
 Ca 2+ 
a. Xung thần kinh đến làm Ca 2+ đi vào trong chùy xinap. 
b. Ca 2+ vào làm túi chứa axetylcôlin gắn vào màng trước và vỡ ra , giải phóng axêtylcôlin vào khe xinap. 
c. Axetylcôlin gắn vào thụ quan trên màng sau và làm xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp. 
  - Khi xung thần kinh truyền đến tận cùng của mỗi sợi thần kinh, tới các chùy xináp sẽ làm thay đổi tính thấm của màng đối với Ca 2+ -> Ca 2+ tràn từ dịch mô vào dịch bào ở chùy xináp . 
 - Các bóng chứa chất trung gian hóa học gắn ở màng trước vỡ ra, chất trung gian hóa học đi qua khe xináp đến màng sau. 
 - Chất trung gian hóa học gắn vào thụ thể ở màng sau xináp làm thay đổi tính thấm ở màng sau xináp tạo thành xung thần kinh truyền đi tiếp. 
III. Quá trình truyền tin qua xináp  
 Khi màng trước xináp vỡ ra giải phóng rất nhiều chất trung gian hóa học thì tại sao chất trung gian hóa học không bị ứ đọng ở màng sau? 
III. Quá trình truyền tin qua xináp  
Chất trung gian hóa học có vai trò như thế nào? 
 Chất trung gian hóa học gắn vào thụ thể ở màng sau xináp làm xuất hiện điện thế hoạt động ở màng sau. Điện thế hoạt động (xung thần kinh) hình thành lan truyền đi tiếp. 
 Enzim axêtylcôlinesteraza ở màng sau sẽ phân hủy axêtylcôlin thành axêtat và côlin . 
2 chất này quay lại màng trước, vào trong chùy và được tổng hợp lại thành axêtylcolin chứa trong túi. 
Hình 6 . Quá trình tái tổng hợp axêtincôlin 
Tại sao tin được truyền qua xináp chỉ theo một chiều từ màng trước đến màng sau mà không có chiều ngược lại? 
Do màng sau không có các chất trung gian hóa học để đi về màng trước. 
 Do màng trước cũng không có các thụ thể để tiếp nhận các chất hóa học 
 truyền tin qua xináp chỉ đi theo một chiều từ màng trước đến màng sau mà không có chiều ngược lại 
Thuốc tẩy giun sán cho lợn Dipterex  phá hủy các enzim ở xináp gây co cơ làm giun sán cứng đờ không bám vào được niêm mạc ruột. 
Atropin phong bế màng sau của xináp làm mất khả năng nhận biết với chất axêtincolin của màng sau do đó làm hạn chế hưng phấn và làm giảm co thắt nên có tác dụng giảm đau . 
ứng dụng 
CUÛNG COÁ 
 1- Ñieän theá hoaït ñoäng lan truyeàn theo xinaùp töø 
 maøng tröôùc veà maøng sau xinaùp laø do : 
a- Chuyø xinaùp coù tuùi chöùa axeâtylcholin 
b- Maøng tröôùc xinaùp khoâng coù thuï theå 
c- Maøng sau xinaùp khoâng coù chöùa axeâtylcholin 
d- Chuyø xinaùp khoâng coù tuùi chöùa axeâtylcholin 
b- Maøng tröôùc xinaùp khoâng coù thuï theå 
3- Trình bày quá trình truyền tin qua xináp? 
2- Haõy choïn caâu ñuùng veà xinap 
c- Xinap laø dieän tieáp xuùc giöõa teá baøo thaàn kinh vôùi teá baøo thaàn kinh khaùc hay teá baøo cô, teá baøo tuyeán 
d- Taát caû caùc xinap ñeàu coù chöùa chaát 
trung gian hoùa hoïc laø axetyncolin 
b- Truyeàn tin qua xinap hoùa hoïc khoâng caàn 
chaát trung gian 
a- Xinap laø dieän tieáp xuùc cuûa caùc teá baøo 
caïnh nhau 
c- Xinap laø dieän tieáp xuùc giöõa teá baøo thaàn kinh vôùi teá baøo thaàn kinh khaùc hay teá baøo cô, teá baøo tuyeán 
DAËN DOØ 
 - Đọc mục “Em có biết?” SGK/123. 
 - Học bài cũ, trả lời câu hỏi trang 123. 
 - Nghiên cứu bài mới 31 “ Tập tính của động vật” 
Cảm ơn cô và các em đã chú ý theo dõi!