Bài giảng Sinh học Khối 12 - Tiết 38, Bài 35: Môi trường sống và các nhân tố sinh thái

TRƯỜNG T. H. P. T TĨNH GIA II 
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ 
LỚP 12 B 
PHẦN VII: SINH THÁI HỌC 
CHƯƠNG I: 
CÁ THỂ VÀ QUẦN THỂ SINH VẬT 
MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI 
TIẾT 38: 
I - MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI: 
ánh sáng 
nhiệt độ 
thức ă n 
chim cò 
VSV 
Con ng ười 
Độ ẩm 
n ước 
1. MÔI TRƯỜNG SỐNG : 
Môi tr ường l à g ì ? 
Kể tên các yếu tố ảnh h ưởng đến ST-PT của con trâu? 
- Khái niệm : Môi trường sống bao gồm tất cả các 	nhân tố xung quanh sinh vật, có tác động trực 	tiếp hoặc gián tiếp tới sinh vật; làm ảnh hưởng 	đến sự tồn tại, sinh trưởng, phát triển và 	những hoạt động khác của sinh vật. 
Phân loại MT và nêu đặc điểm mỗi loại? 
1. MÔI TRƯỜNG SỐNG : 
 Các loại môi trường sống chủ yếu: 
+ Môi trường trên cạn: 
+ Môi trường nước: 
+ Môi trường đất: 
+ Môi trường sinh vật: 
2. NHÂN TỐ SINH THÁI : 
Như thế nào gọi là nhân tố sinh thái? 
- Khái niệm: Nhân tố sinh thái là tất cả những nhân 	tố môi trường có ảnh hưởng trực tiếp hoặc 	gián tiếp tới đời sống sinh vật. Tất cả các nhân 	tố sinh thái gắn bó với nhau thành một tổ hợp 	sinh thái tác động lên sinh vật. 
I - MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI: 
ánh sáng 
nhiệt độ 
thức ă n 
chim cò 
VSV 
Con ng ười 
Độ ẩm 
n ước 
Kể tên các nhóm NTST tác động lên đời sống của con trâu v à đặc đ iểm của các nhóm NTST đó 
2. NHÂN TỐ SINH THÁI : 
Nhân tố vô sinh 
Nhân tố h ữu sinh 
I - MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI: 
II - GIỚI HẠN SINH THÁI VÀ Ổ SINH THÁI: 
1. GIỚI HẠN SINH : 
(5,6 0 C) 
(42 0 C) 
35 0 C 
20 0 C 
0 C 
Điểm gây chết 
Điểm gây chết 
Giới hạn trên 
Giới hạn dưới 
Khoảng thuận lợi 
Mức độ thuận lợi 
Giới hạn sinh thái? 
Ngưỡng nhiệt phát triển của cá Rô phi Việt Nam. 
Điểm cực thuận 
(30 0 C) 
Giới hạn sinh thái là gì? 
- Giới hạn sinh thái: là khoảng giá trị xác định của 	một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh 	vật có thể tồn tại và phát triển ổn định theo 	thời gian. 
- Trong giới hạn ST có khoảng thuận lợi và khoảng 	chống chịu đối với hoạt động sống của SV. 
II - GIỚI HẠN SINH THÁI VÀ Ổ SINH THÁI: 
1. GIỚI HẠN SINH : 
- Khoảng thuận lợi: Là khoảng các nhân tố sinh thái 	ở mức độ phù hợp , đảm bảo cho sinh vật thực 	hiện các chức năng sống tốt nhất. 
- Khoảng chống chịu: Là khoảng của các nhân tố 	sinh thái gây ức chế cho hoạt động sinh lí của 	sinh vật. 
II - GIỚI HẠN SINH THÁI VÀ Ổ SINH THÁI: 
1. GIỚI HẠN SINH : 
Nơi ở: Là địa điểm cư 	trú của các loài. 
Nơi ở được hiểu như thế nào? 
2. Ổ SINH THÁI : 
II - GIỚI HẠN SINH THÁI VÀ Ổ SINH THÁI: 
Ổ sinh thái 
Ổ sinh thái là gì? 
2. Ổ SINH THÁI : 
II - GIỚI HẠN SINH THÁI VÀ Ổ SINH THÁI: 
2. Ổ SINH THÁI : 
- Ổ sinh thái của một loài là một “ không gian sinh 	thái ” mà ở đó tất cả các nhân tố sinh thái của 	môi trường nằm trong giới hạn sinh thái cho 	phép loài đó tồn tại và phát triển. 
II - GIỚI HẠN SINH THÁI VÀ Ổ SINH THÁI: 
 Mỗi loài đặc tr ư ng bởi ổ ST, giữa 2 ổ ST vẫn có 	phần trùm lên nhau chứng tỏ các loài qua quá 	trình CLTN lâu dài có phổ sinh thái rộng . 
2. Ổ SINH THÁI : 
Số lượng thức ăn được sử dụng 
II - GIỚI HẠN SINH THÁI VÀ Ổ SINH THÁI: 
Chú ý : Ta có thể phân biệt ổ sinh thái và nơi ở của sinh vật 
- Nơi ở chỉ là nơi cư trú của sinh vật 
- Ổ sinh thái không chỉ là nơi ở mà còn là biểu hiện 	cách sống của loài. 
- Do ổ sinh thái tạo ra sự cách biệt về mặt sinh thái 	giữa các loài sinh vật nên nhiều loài có thể 	sống chung được với nhau trong một khu vực 	mà không dẫn đến cạnh tranh quá gay gắt điều 	này rất có ý nghĩa trong chăn nuôi và trồng trọt 
2. Ổ SINH THÁI : 
Ứng dụng trong chăn nuôi và trồng trọt như thế nào? 
II - GIỚI HẠN SINH THÁI VÀ Ổ SINH THÁI: 
Trồng cây xen canh: 
Nuôi nhiều loài vật nuôi trong cùng diện tích. 
II - GIỚI HẠN SINH THÁI VÀ Ổ SINH THÁI: 
III - SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI MÔI TRƯỜNG SỐNG: 
1. SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI ÁNH SÁNG : 
CÂY ƯA SÁNG 
Bạch đàn 	 	Chò nâu 
CÂY ƯA BÓNG 
Cây lá dong	Cây ráy 
1. SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI ÁNH SÁNG : 
ĐỘNG VẬT ƯA HOẠT ĐỘNG ĐÊM 
Dơi 	 Gấu túi Cú mèo	 
 Chồn cáo 	 
Thú túi 
Trăn 
III - SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI MÔI TRƯỜNG SỐNG: 
Nghiên cứu SGK, mục III và trả lời các câu hỏi sau: 
Thực vật thích nghi như thế nào với điều kiện chiếu sáng của môi trường? Ví dụ minh hoạ? 
So với thực vật thì động vật thích nghi như thế nào với điều kiện chiếu sáng của môi trường? 
1. SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI ÁNH SÁNG : 
III - SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI MÔI TRƯỜNG SỐNG: 
- Thực vật: Thích nghi khác nhau với điều kiện 	chiếu sáng khác nhau. Người ta chia thành các 	nhóm cây: nhóm cây ưu sáng và nhóm cây ưu 	bóng. 
- Động vật: có cơ quan chuyên hoá tiếp nhận ánh 	sáng. Nhờ đó, chúng thích ứng tốt hơn với 	điều kiện chiếu sáng luôn thay đổi của môi	trường. Ánh sáng giúp cho động vật có khả 	năng định hướng trong không gian và nhận 	biết các vật xung quanh. 
1. SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI ÁNH SÁNG : 
Có hai nhóm động vật: Nhóm hoạt động ban ngày và nhóm hoạt động ban đêm. 
III - SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI MÔI TRƯỜNG SỐNG: 
a) Quy tắc về kích thước cơ thể ( quy tắc Becman ): 
- Động vật hằng nhiệt sống ở vùng ôn đới ( nơi có 	nhiệt độ lạnh ) thì kích thước cơ thể lớn hơn so 	với động vật cùng loài hay với loài có quan hệ 	họ hàng gần sống ở vùng nhiệt đới ấm áp. 
- Động vật hằng nhiệt sống ở vùng ôn đới có tai, 	đuôi và các chi,...thường bé hơn tai, đuôi, chi 	... của động vật tương tự sống ở vùng nóng. 
Kết luận : động vật hằng nhiệt sống nơi nhiệt độ thấp 	có tỉ số giữa diện tích bề mặt cơ thể với thể 	tích cơ thể giảm. 
2. SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI NHIỆT ĐỘ : 
b) Quy tắc về kích thước các bộ phận tai, đuôi, 	 	 chi, của cơ thể (quy tqức Anlen ): 
III - SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI MÔI TRƯỜNG SỐNG: 
Nhóm cây 
Ư a sáng 
Ư a bóng 
Vị trí 
Chịu loại AS 
Đặc đ iểm thích nghi 
VD 
CỦNG CỐ: