Bài giảng Sinh học Lớp 10 - Bài 29: Cấu trúc các loại vi rut

KÍNH CHAØO QUÍ THAÀY COÂ ! 
ÑEÁN THAM DÖÏ TIEÁT HOÏC 
LÔÙP 10 C 
Bệnh đậu mùa ở Ấn Độ 
VIRUT 
Bệnh dại ở Trung Hoa 
VIRUT 
Virut laø gì ? Hình thaùi,caáu taïo ra sao ? Chuùng gaây ra nhöõng beänh nguy hieåm naøo ñoái vôùi thöïc vaät , ñoäng vaät vaø con ngöôøi ? 
VÀ CÁC BỆNH TRUYỀN NHIỄM 
CAÁU TRUÙC CAÙC LOAÏI VIRUÙT 
Baøi 29: 
Chương 3: 
VIRUT 
1892 nhà sinh lý thực người Nga Dimitri Ivanopxkii đã tìm ra nguyên nhân gây bệnh đốm thuốc lá bằng thí nghiệm rất đơn giản sau đây : 
 Cây thuốc lá bị bệnh ĐTL 
Dịch lọc 
Nhiễm vào c ây thuốc l á lành 
Nu ôi cấy tr ên MT thạch 
Kh ông thấy g ì 
Kh ô ng thấy khuẩn lạc 
Maàm beänh laø do 1 loaïi vi sinh vaät coù kích thöôùc nhoû hôn vi khuaån 
Dịch chiết 
Ép 
Loïc qua nến 
 lọc VK 
Quan s át dưới k ính hiển vi 
C ây bị bệnh ĐTL 
Naêm 1898 ngöôøi ta goïi laø viruùt ( nghóa laø maàm ñoäc ), cuõng naêm naøy ngöôøi ta cuõng phaùt hieän ra viruùt ôû ñoäng vaät ( beänh lôû moàm long moùng ôû traâu boø ). 
 Vaøo nhöõng naêm 40 cuûa theá kyû naøy , söï ra ñôøi cuûa kính hieån vi ñieän töû ñaõ giuùp con ngöôøi nhaän bieát ñöôïc hình thaùi , caáu truùc vaø baûn chaát cuûa viruùt . 
Kích thước 
 Virut có kích thước rất nhỏ : từ 10 -100 nm. 
Virut nhỏ nhất = 1/100 vi khuẩn E. coli 
 ( virut bại liệt đường kính 10A o ) 
Virut lớn nhất = 1/10 vi khuẩn E. coli 
 ( virut đậu mùa đường kính 300A o ) 
 (1mm 3 có thể chứa 10 vạn tỷ virut ) 
1) Khaùi nieäm virut : 
 * Virut coù ñôøi soáng nhö theá naøo ? 
* Em coù ñoàng yù vôùi yù kieán cho raèng virut laø theå voâ sinh ? 
 * Theo em coù theå nuoâi virut treân moâi tröôøng nhaân 	 taïo nhö nuoâi vi khuaån ñöôïc khoâng ? 
* Vaäy virut coù nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn gì ? 
 1. Kí sinh noäi baøo baét buoäc 
 2. Khoâng ñoàng yù vì virut trong teá baøo laø theå soáng , ngoaøi teá baøo laø theå voâ sinh 
 3. Khoâng theå , vì virut kí sinh noäi baøo baét buoäc chuùng chæ nhaân leân trong teá baøo soáng . 
1) Khaùi nieäm virut : 
_ Chöa coù caáu taïo teá baøo , 
_ Coù kích thöôùc sieâu nhoû 
_ Axit nucleâic vaø capsit 
_ Laø kyù sinh noäi baøo baét buoäc : 
 * Trong teá baøo vaät chuû , virut laø 1 theå soáng 
 * Ngoaøi teá baøo virut laø theå voâ sinh 
Baøi 29: Caáu truùc caùc loaïi virut 
Ñeå nhaân leân , virut nhôø boä maùy toång hôïp cuûa teá baøo 
Axit nucleâic 
Capsit 
Virut ADN 
VR ñaäu muøa 
VR hecpet 
VR vieâm gan 
Virut ARN 
VR vieâm naõo Nhaät baûn 
VR H5N1 
VR ñoám thuoác laù 
VR daïi 
1) Khaùi nieäm virut 
2) Cấu tạo 
a. Phần nhân ( axit nucleic) 
Heä gen (ARN) 
Heä gen (ADN) 
H eä gen (ADN) 
VR đốm TL 
Adeno virut 
Tế bào Eucaryote 
Capsit 
Capsit 
Baøi 29: Caáu truùc caùc loaïi vi rut 
ARN xoaén ñôn 
ADN xoaén keùp 
ADN xoaén keùp 
* Loõi axit nucleâic ( heïä gen ) chæ chöùa ADN hoaëc ARN chuoãi ñôn hoaëc chuoãi keùp 
* Voû proâ teâin ( capsit ) 
Capsome 
Capsit 
L õ i 
Capsit 
Adenovirut 
VR hecpet 
Nucleâoâcapsit 
Giaûi thích thuaät ngöõ capsit , capsoâme 
Capsit laø voû proâteâin 
Capsoâme laø ñôn vò proâteâin taïo neân capsit 
Giaûi thích thuaät ngöõ nucleâoâcapsit 
Nucleâoâcapsit goàm loõi axit nucleâic vaø voû capsit 
VR trần VR có màng bao 
 Axit nucleic 
Capsit 
Màng bao ngoài 
Gai glycoprotein 
Virut coù maøng bao gioáng virut traàn ôû ñaëc ñieåm naøo ? 
Axit nucleâic vaø capsit 
Virut coù maøng bao khaùc virut traàn ôû ñaëc ñieåm naøo ? 
Maøng bao ngoaøi vaø gai glicoâproâteâin 
Loõi 
Capsit 
Voû ngoaøi 
Gai glicoâproâteâin 
Virut coù voû ngoaøi 
Voû ngoaøi virut coù caáu taïo nhö theá naøo ? Chöùc naêng ? 
Gai glicoâproâteâin coù taùc duïng gì ? 
Voû ngoaøi laø lôùp lipit keùp vaø proâteâin 
 Baûo veä virut 
Gai glicoprotein laøm nhieäm vuï khaùng nguyeân 
 vaø giuùp virut baùm leân beà maët teá baøo chuû 
Baøi 29: Caáu truùc caùc loaïi vi rut 
 a ) Phaàn nhaân : 
* Heä gen ( loõi axit nucleâic ) 
* Chæ chöùa ADN hoaëc ARN chuoãi ñôn hoaëc chuoãi keùp 
b) Phaàn voû : 
* Voû proâteâin ( capsit ) ñöôïc caáu taïo töø caùc ñôn vò proâteâin goïi laø capsoâme  bao boïc axit nucleâic ñeå baûo veä 
* Maøng bao ngoaøi laø lôùp lipit keùp vaø proâteâin 
* Coù gai glicoâproâteâin laøm nhieäm vuï khaùng nguyeân giuùp virut baùm leân beà maët teá baøo 
* Virut traàn khoâng coù maøng bao ngoaøi 
1) Khaùi nieäm vi rut : 
 2) Caáu taïo virut : 
Baøi 29: 
CAÁU TRUÙC CAÙC LOAÏI VIRUÙT 
Chương 3: 
Virut 
VÀ CÁC BỆNH TRUYỀN NHIỄM 
Moãi virut ñöôïc goïi laø haït , coù 3 loaïi caáu truùc : 
Caáu truùc xoaén : 
Virut daïi 
Virut khaûm thuoác laù 
 Ñaëc ñieåm saép xeáp cuûa caùc capsome nhö theá naøo ? 
capsome saép xeáp theo chieáu xoaén cuûa axitnucleâic 
Caáu truùc khoái : 
Virut HIV 
Virut bại liệt 
 Ñaëc ñieåm saép xeáp cuûa caùc capsome nhö theá naøo ? 
capsome saép xeáp theo khoái ña dieän hoaëc theo khoái caàu 
Caáu truùc hoãn hôïp : 
Phaàn ñaàu coù caáu truùc gì ? Phaàn ñuoâi coù caáu truùc gì ? 
 phaàn ñaàu coù caáâu truùc khoái , phaàn ñuoâi coù caáu truùc xoaén 
 3) Hình thaùi virut : 
 2) Caáu taïo virut : 
1) Khaùi nieäm virut : 
Virut HIV 
Virut khaûm thuoác laù 
Virut baïi lieät 
Một số dạng cơ bản 
Virut cuùm 
Hình thaùi cuûa virut phuï thuoäc vaøo yeáu toá naøo? 
trình töï caùc capsome quy ñònh 
Yeáu toá naøo quy ñònh tính traïng cuûa virut ? 
Phago T2 
Virut daïi 
ARN 
Proâteâin 
Chuûng A 
Chuûng B 
Virut lai 
Sô ñoà thí ngieäm cuûa Franken vaø Conrat 
Söï nhaân leân cuûa virut 
Chuûng A 
Em haõy giaûi thích taïi sao virut phaân laäp ñöôïc khoâng phaûi laø chuûng B ? 
ARN 
Proâteâin 
Chuûng A 
Chuûng B 
Virut lai 
Sô ñoà thí ngieäm cuûa Franken vaø Conrat 
Söï nhaân leân cuûa virut 
Chuûng A 
Virut phân lập được là chủng A vì có lõi ARN của chủng A. 
 Mọi tính trạng của Virut do hệ gen của virut quyết định 
Kieán thöùc baøi hoïc 
Baøi 29: Caáu truùc caùc loaïi vi ruùt 
1/ Đặc điểm của Virut khác với các cơ thể sống khác : 
+ kích thước vô cùng nhỏ chỉ thấy được dưới kính hiển vi điện tử 
+ Hệ gen chỉ chứa một loại axit Nuclêic : AND hoặc ARN 
+ Kí sinh nộibào bắt buộc . Trong tế bào vật chủ virut là thể sống , ngoài tế bào là thể vô sinh 
2/Cấu tạo chung 
+ phần nhân : Axit Nuclêic 
+ Phần vỏ : Capsit 
( Một số virut có màng bao , gai glicôprôtêin 
3/Hình thái 
Cấu trúc xoắn , cấu trúc khối hoặc cấu trúc hỗn hợp 
Söï khaùc bieät giöõa virut vaø vi khuaån 
Tính chaát 
Virut 
Vi khuaån 
Coù caáu taïo teá baøo 
Chæ chöùa ADN hoaëc ARN 
Chöùa caû ADN vaø ARN 
Chöùa riboâxoâm 
Sinh saûn ñoäc laäp 
Coù 
Khoâng 
Khoâng 
Khoâng 
Khoâng 
Coù 
Khoâng 
Coù 
Coù 
Coù 
ARN vaø ½ protein 
½ protein 
Chuûng B 
Chuûng A 
Taùch 
Taùch 
Chuûng B 
Virut lai 
Nhieãm vaøo caây 
Söï nhaân leân cuûa virut 
 Neáu troän axit nucleic cuûa chuûng B vôùi 1 nöûa protein cuûa chuûng A vaø moät nöûa protein cuûa chuûng B thì chuûng lai seõ coù daïng nhö theá naøo ? 
Neáu phaân laäp caây bò beänh seõ thu ñöôïc chuûng virut naøo ? 
 Thí nghieäm chöùng toû thaønh phaàn naøo cuûa virut giöõ vai troø quyeát ñònh cho söï di truyeàn ? 
Moïi tính traïng cuûa virut ñeàu do heä gen cuûa virut quy ñònh 
Caâu hoûi traéc nghieäm 
 1/ Laàn ñaàu tieân virut ñöôïc phaùt hieän treân : 
	a. Caây daâu taây 
	b. Caây caø chua 
	c. Caây thuoác laù 
	d. Caây ñaäu Haø Lan 
3/ Döïa vaøo hình thaùi ngoaøi , virut ñöôïc phaân chia thaønh caùc daïng naøo sau ñaây : 
	a. Daïng que , daïng xoaén 
	b. Daïng caàu , daïng khoái ña dieän , daïng que 
	c. Daïng xoaén , daïng khoái ña dieän , daïng que 
	d. Daïng xoaén , daïng khoái ña dieän , daïng hoãn hôïp 
4/ Virut naøo vöøa coù caáu truùc khoái vöøa coù caáu truùc xoaén : 
	a. Virut HIV 
	b. Virut cuùm 
	c. Theå thöïc khuaån 
	d. Virut daïi 
1 
2 
3 
4 
6 
7 
5 
T 
H 
U 
O 
C 
L 
AÙ 
P 
H 
A 
G 
O 
T 
EÁ 
B 
À 
O 
K 
I 
N 
H 
H 
I 
E 
N 
V 
I 
N 
G 
A 
A 
X 
I 
T 
N 
U 
C 
L 
E 
I 
C 
C 
A 
P 
S 
O 
M 
E 
S 
H 
N 
O 
I 
I 
K 
I 
N 
A 
B 
O 
TROØ CHÔI OÂ CHÖÕ 
Thí nghieäm tìm ra virut tieán haønh treân loaøi caây naøo ? 
Teân goïi cuûa virut kí sinh treân vi khuaån 
Thaønh phaàn caáu taïo cuûa moïi cô theå soáng 
Duïng cuï ñeå quan saùt vi sinh vaät 
Thaønh phaàn caáu taïo neân voû capsit 
Nhaø baùc hoïc tìm ra virut laø ngöôøi nöôùc naøo ? 
Vaät chaát di truyeàn cuûa vi sinh vaät 
Höôùng daãn veà nhaø : 
Ñoïc muïc “ Em coù bieát ” 
Quaù trình nhaân leân cuûa phago goàm nhöõng giai ñoaïn naøo ? 
 XIN TRAÂN TROÏNG CAÛM ÔN 
MEÁN CHAØO CAÙC EM 
HEÏN GAËP LAÏI 
HEÏN GAËP LAÏI