Bài giảng Sinh học Lớp 10 - Bài 30: Sự nhân lên của virut trong tế bào chủ - Nguyễn Thị Thúy Hiền

 xo¾n 
1. CÊu tróc xo¾n 
Đặc điểm của virut có cấu trúc xoắn là gì ? Cho ví dụ . 
a. Đặc điểm : 
. C apsôme sắp xếp theo chiều xoắn của axit nuclêic 
. H ình que , hình sợi , hình cầu 
b. Ví dụ 
 . V irut khảm thuốc lá , virut cúm , virut bệnh dại 
TiÕt 30 : 
Bµi 29: 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
I. Kh¸i niÖm. 
III. H×nh th¸i. 
TiÕt 30 : 
II. CÊu t¹o. 
2. Virut cã 
vá ngoµi. 
1. Virut trÇn. 
III. H×nh th¸i. 
2. CÊu tróc khèi 
1. CÊu tróc xo¾n 
2. CÊu tróc khèi 
A. CÂU TRÚC 
 Caps ôme sắp xếp theo hình khối đa diện với 20 mặt tam giác đều . 
 Ví dụ : Virut bại liệt , virut HIV. 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
I. Kh¸i niÖm. 
III. H×nh th¸i. 
TiÕt 30 : 
II. CÊu t¹o. 
2. Virut cã 
vá ngoµi. 
1. Virut trÇn. 
III. H×nh th¸i. 
3. CÊu tróc hçn hîp 
1. CÊu tróc xo¾n 
2. CÊu tróc khèi 
3. CÊu tróc hçn 
 hîp 
Phage T2 
A. CẤU TRÚC 
. Đầu có cấu trúc khối chứa axit nuclêic , đuôi có cấu trúc xoắn . 
. VD: Phage( V irut kí sinh ở vi khuẩn , còn gọi là thể thực khuẩn . ) 
Bµi 29: 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
I. Kh¸i niÖm. 
III. HÌNH THÁI 
TiÕt 30 : 
II. CÊu t¹o. 
2. Virut cã 
vá ngoµi. 
1. Virut trÇn. 
ARN chuûngA 
Proâteâin chuûng B 
Chuûng A 
? 
Nhaân leân 
Virut lai 
Chuûng A 
Chuûng B 
SÔ ÑOÀ THÍ NGHIEÄM CUÛA FRANKEN VAØ CONRAT 
NÕu virut lai mang ARN cña chñng A th× kÕt qu¶ thu ®­îc sÏ nh­ thÕ nµo? 
Thµnh phÇn nµo quy ®Þnh ®Æc ®iÓm di truyÒn cña virut? 
Bé gen cña virut (ADN hoÆc ARN 1 hoÆc 2 m¹ch) qui ®Þnh mäi ®Æc tÝnh cña Virut 
Virut lµ d¹ng trung gian gi÷a vËt chÊt sèng vµ kh«ng sèng. 
A. CẤU TRÚC 
III. HÌNH THÁI 
1. CÊu tróc xo¾n 
2. CÊu tróc khèi 
3. CÊu tróc hçn 
 hîp 
Tại sao virut được gọi là ranh giới giữa vật vô sinh và vật hữu sinh ? 
Theo em có thể nuôi virut trên môi trường nhân tạo như vi khuẩn được không ? 
Em có đồng ý với ý kiến cho rằng virut là thể vô sinh không ? 
Bµi 29: 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
I. Kh¸i niÖm. 
TiÕt 30 : 
II. CÊu t¹o. 
2. Virut cã 
vá ngoµi. 
1. Virut trÇn. 
III. H×nh th¸i. 
1. CÊu tróc xo¾n 
2. CÊu tróc khèi 
3. CÊu tróc hçn 
 hîp 
TÝnh chÊt 
Virut 
Vi khuÈn 
Cã cÊu t¹o tÕ bµo hay ch­a 
Axit nuclªic 
Chøa rib«x«m hay kh«ng 
Sinh s¶n ® éc lËp 
Kh«ng 
Kh«ng 
Cã 
Cã 
Cã 
Ch­a 
ChØ cã ADN hoÆc ARN 
Cã c¶ ADN vµ ARN 
A. CẤU TRÚC 
Nêu đặc điểm khác nhau 
giữa virut và vi khuẩn ? 
Phage 
Virus ® éng vËt 
Trong giai đoạn hấp phụ , virut thực hiện hoạt động gì ? 
B. Sự nhân lên của virut 
I. Chu trình 
1. Sự hấp phụ 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
TiÕt 30 : 
 Virut bám một cách đặc hiệu lên 
 thụ thể bề mặt tế bào 
. 
Virut có thể bám đặc hiệu lên loại tế bào mà nó kí sinh nhờ yếu tố nào ? 
 Nhờ có gai glicôprôtêin ( virut động vật ) và gai 
đuôi (phage) có tác dụng kháng nguyên , 
tương hợp với các thụ thể trên bề 
 mặt các tế bào . 
. 
Sự bám đặc hiệu của virut trên bề mặt tế bào có ý nghĩa gì ? 
 Mỗi loại virut chỉ kí sinh được trong 
 một loại tế bào nhất định . 
. 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
 Phage 
Virus ® éng vËt 
TiÕt 30 : 
B. Sự nhân lên của virut 
I. Chu trình 
1. Sự hấp phụ 
2. Xâm nhập 
Quá trình xâm nhập của phage và của virut động vật khác nhau như thế nào ? 
 . VRĐV : Đưa cả nuclêôcapsit vào tế bào chất,sau đó “ cởi vỏ ” để giải phóng axit nuclêic . 
 . PHAGE : Enzim lizôzim phá huỷ thành tế bào để bơm axit nuclêic vào tế bào chất , còn vỏ nằm bên ngoài . 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
TiÕt 30 : 
B. Sự nhân lên của virut 
I. Chu trình 
 1. Sự hấp phụ 
 3. Sinh tổng hợp 
2. Xâm nhập 
Trong giai đoạn này , virut đã tổng hợp những vật chất nào ? 
 . Virut thực hiện quá trình tổng hợp axit nuclêic và prôtêin của mình . 
Các nguyên liệu và enzim mà virut sử dụng có nguồn gốc từ đâu ? 
 . Nguyên liệu và enzim : do tế 
bào chủ cung cấp . 
 Gđ3 : Sinh tổng hợp 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
TiÕt 30 : 
B. Sự nhân lên của virut 
I. Chu trình 
 1. Sự hấp phụ 
 3. Sinh tổng hợp 
2. Xâm nhập 
 4. Lắp ráp 
 Gđ4 : Lắp ráp 
Nêu diễn biến của giai đoạn này ? 
 . Lắp axit nuclêic vào prôtêin vỏ để tạo virut hoàn chỉnh ? 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
TiÕt 30 : 
 Gđ5 : Phóng thích 
B. Sự nhân lên của virut 
I. Chu trình 
 1. Sự hấp phụ 
 3. Sinh tổng hợp 
2. Xâm nhập 
 4. Lắp ráp 
 5. Phóng thích 
Hoạt động của virut trong giai đoạn này ? 
 Virut phá vỡ tế bào để chui ồ ạt ra ngoài → l àm tế bào chết ngay ( gọi là quá trình sinh tan). 
  Virut chui ra từ từ theo lối nảy chồi → t ế bào vẫn sinh trưởng bình thường ( gọi là quá trình tiềm tan). 
Làm thế nào virut phá vỡ tế bào để chui ra ồ ạt ? 
  Virut có hệ gen mã hoá Libôxôm 
làm tan thành tế bào ? 
Tại sao mỗi loại virut chỉ có thể nhiễm vào một loại tế bào nhất định ? 
 . Trên bề mặt tế bào có các thụ thể dành riêng cho mỗi loại virut đó là tính đặc hiệu . 
Tại sao một số động vật như : trâu bò , gà bị nhiễm virut thì bệnh tiến triển nhanh và dẫn đến tử vong ? 
 Chu tr×nh sinh tan 
Chu tr×nh tiÒm tan 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
TiÕt 30 : 
B. Sự nhân lên của virut 
I. Chu trình 
 1. Sự hấp phụ 
 3. Sinh tổng hợp 
2. Xâm nhập 
 4. Lắp ráp 
 5. Phóng thích 
. Khi virut nhân lên mà 
làm tan tế bào th ì gọi là 
chu trinh sinh tan . 
D ựa vào 2 đoạn phim trên hãy cho biết : 
Thế nào chu trinh sinh tan ? 
Thế nào chu trình tiềm tan? 
. Khi ADN của virut gắn xen vào nhiễm sắc thể của tế bào mà tế bào vẫn sinh trưởng bình thường thì gọi là chu trình tiềm tan. 
Mèi quan hÖ gi÷a chu tr×nh sinh tan 
 vµ chu tr×nh tiÒm tan 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
TiÕt 30 : 
B. Sự nhân lên của virut 
I. Chu trình 
 1. Sự hấp phụ 
 3. Sinh tổng hợp 
2. Xâm nhập 
 4. Lắp ráp 
 5. Phóng thích 
Quan sát đọan phim trên , hãy cho biết mối quan hệ giữa chu trình sinh tan và chu trình tiềm tan? 
. Khi cảm ứng ( chiếu tia tử ngoại ) virut đang ở trạng thái tiềm tan có thể chuyển thành trạng thái sinh tan. 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
TiÕt 30 : 
B. Sự nhân lên của virut 
I. Chu trình 
 1. Sự hấp phụ 
 3. Sinh tổng hợp 
2. Xâm nhập 
 4. Lắp ráp 
 5. Phóng thích 
II. HIV / AIDS 
1. Khái niệm HIV 
HIV là gì ? 
 HIV là virut gây suy giảm miễn dịch ở người 
HIV là từ viết tắt của :Human Immunodeficiency Virus 
Tại sao nói HIV lại gây suy giảm miễn dịch ở người ? 
 HIV có khả năng gây nhiễm và phá huỷ một số tế bào của hệ thống miễm dịch → m ất khả năng miễn dịch của cơ thể (AIDS) → c ác VSV lợi dụng cơ thể suy giảm miễn dịch để tấn công ( VSV cơ hội ) → b ệnh cơ hội . 
HIV tấn công vào loại tế bào nào ? 
 HIV tấn công vào tế bào Limpho T và 
đại thực bào . 
Tế bào Limpho T 
Đại thực bào 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
TiÕt 30 : 
B. Sự nhân lên của virut 
I. Chu trình 
 1. Sự hấp phụ 
 3. Sinh tổng hợp 
2. Xâm nhập 
 4. Lắp ráp 
 5. Phóng thích 
II. HIV / AIDS 
1. Khái niệm HIV 
2. Các con đường lây nhiễm 
Quan sát các hình sau hãy cho biết HIV có thể lây nhiễm qua những con đường nào ? 
MÑ truyÒn sang con 
M¸u 
Tình dục 
  Qua con đường máu : truyền máu , tiêm chích ma tuý  
 Qua đường tình dục 
 Do mẹ bị nhiễm HIV truyền cho con qua nhau thai hoặc qua sữa mẹ . 
Giai đoạn 
Th ời gian kéo dài 
Đặc điểm 
1. Sơ nhiễm 
2. Không triệu chứng 
3. Bi ểu hiện triệu chứng AIDS 
2 tuÇn -3 th¸ng 
Kh«ng cã triÖu chøng 
1-10 n¨m 
Sè l­îng tÕ bµo 
Limph « T4 gi¶m dÇn 
Sau 1 ® Õn 10 n¨m 
XuÊt hiÖn c¸c bÖnh c¬ héi : sèt,tiªu ch¶y , sót c©n , ung th ­  chÕt 
 3. Các giai đoạn phát triển của bệnh 
Tại sao bệnh AIDS ở giai đoanh đầu khó phát hiện ? 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
TiÕt 30 : 
B. Sự nhân lên của virut 
I. Chu trình 
 1. Sự hấp phụ 
 3. Sinh tổng hợp 
2. Xâm nhập 
 4. Lắp ráp 
 5. Phóng thích 
II. HIV / AIDS 
1. Khái niệm HIV 
2. Các con đường lây nhiễm 
3. Biện pháp phòng ngừa 
Nêu một số biện pháp phòng ngừa bệnh AIDS? 
 H i ểu biết về AIDS 
 Sống lành mạnh 
 Loại trừ các tệ nạn xã hội 
 Vệ sinh y tế 
 Không xa lánh người bị bệnh HIV / AIDS 
Hiện nay đã có thuốc chữa bệnh AIDS chưa ? 
Các đối tượng nào được xếp vào nhóm có nguy cơ lây nhiễm cao ? 
Tại sao AIDS rất nguy hiểm , có thể trở 
thành đại dịch , hiện nay chưa có vac xin và 
thuốc chữa , nhưng hoàn toàn không đáng sợ ? 
Liên hệ thực tế về công việc tuyên truyền 
phòng tránh HIV? 
 - Người dùng ma tuý lúc đầu là hút say đó nặng hơn là tiêm chích và chùng chung xilanh nên bị nhiễm HIV và sẽ dẫn đến bệnh ADIS rồi chết . 
Tại sao nhiều người không hay biết mình đang bị nhiễm HIV. Điều đó nguy hiểm như thế nào đối với xã hội ? 
Người nhiễm HIV không biết vì không có biểu hiện , 
nhưng có khả năng truyền cho người khác . 
Một số hình ảnh về người bị bệnh AIDS 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO VẬT CHỦ 
TiÕt 30 : 
 Củng cố 
Ho àn thành các ô chữ sau : 
1 
? 
? 
? 
? 
2 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
3 
7 
5 
6 
4 
§A 1 
§A 2 
§A 3 
§A 4 
§A 5 
§A 6 
§A 7 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
L à một đại dịch làm kinh hoàng cả thế giới ? 
Gi¶i 
 ®¸p 
 « 
ch ÷ 
? 
? 
? 
? 
? 
I 
D 
S 
A 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
HIV kh ông lây qua con đường này ? 
T 
I 
Ế 
G 
I 
A 
O 
P 
I 
C 
N 
U 
C 
L 
Ê 
Axit được tổng hợp trong pha sinh tổng hợp ? 
N 
G 
H 
Ợ 
P 
T 
Ổ 
Giai đoạn này virut sử dụng enzim 
 và nguyên liệu của tế bào chủ để tổng hợp 
Axit nuclêic và các loại prôtêin ? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
N 
G 
T 
H 
Í 
C 
H 
Ó 
H 
P 
Giai đoạn này virut sử dụng enzim 
 và nguyên liệu của tế bào chủ để tổng hợp 
Axit nuclêic và các loại prôtêin ? 
Virut kí sinh ở vi khuẩn còn được goij là gì ? 
H 
A 
G 
E 
P 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
M 
N 
H 
Ậ 
P 
 
X 
Giai đoạn này màng tế bào bị enzim lizôxôm 
phá thủng phagebơm bộ gen vào ? 
Dặn dò : 
- Làm bài tập về nhà : (SGK) 
- Học bài mới 
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!