Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 10: Ảnh hưởng của các cá nhân tố ngoại cảnh đến quang hợp (Bản mới)

 Học sinh : Tìm hiểu trước nội dung bài học 
IiI . Dạy bài mới 
ả nh hưởng của các nhân tố ngoại cảnh đ ến quang hợp 
ả nh hưởng của các nhân tố ngoại cảnh đ ến qu á trình quang hợp 
Có những nhân tố ngoại cảnh nào ả nh hưởng đ ến qu á trình quang hợp ? 
? 
I. á nh sáng 
á nh sáng có vai trò nh ư thế nào đ ối với qu á trình quang hợp ? 
1. Cường độ á nh sáng : 
Cường độ quang hợp là gì? 
- Gi á trị biểu hiện mức độ mạnh hay yếu của quang hợp 
- Căn cứ vào lượng CO 2 đ ồng hoá/ đơn vị diện tích lá/đơn vị thời gian 
- AS là đ iều kiện cơ bản để tiến hành quang hợp 
? 
? 
ả nh hưởng của các nhân tố ngoại cảnh đ ến qu á trình quang hợp 
- Khi nồng độ CO 2 tăng , tăng cường độ á nh sáng làm tăng cường độ QH 
Phân tích đ ồ thị và cho biết cường độ á nh sáng ả nh hưởng nh ư thế nào đ ến cường độ quang hợp khi nồng độ CO 2 bằng 0,01 và 0,32? 
0,01 
0,04 
0,16 
0,1 
0,2 
0,3 
0,32 
5 
10 
15 
20 
Cường độ QH (mg CO 2 /dm 2 /h) 
Nồng độ CO 2 (%) 
18000 lux 
6000 lux 
2000 lux 
667 lux 
Cường độ AS 
Quan sát đ ồ thị và cho biết đ iểm bù AS và đ iểm bão hoà AS là gì? 
 Đ iểm bù AS là trị số AS tại đ ó cường độ quang hợp cân bằng với cường độ hô hấp 
- Đ iểm bão hoà AS là trị số AS mà từ đ ó cường độ quang hợp không tăng thêm dù cường độ AS tiếp tục tăng 
Lưu ý: 
 + Nếu cường độ AS tăng th ì cường độ QH sẽ tăng khi nồng độ CO 2 trong giới hạn sinh học đ ối với mỗi loài 
 + Nếu cường độ AS vượt qu á đ iểm bão hoà AS th ì cường độ QH giảm (do enzim tham gia QH mất hoạt tính , bộ máy QH bị phá huỷ ) 
CO 2 hấp thụ 
Đ iểm bù AS và đ iểm bão hoà AS ở cây ưa bóng và cây ưa sáng khác nhau nh ư thế nào ? 
CO 2 hấp thụ 
- Cây ưa bóng có đ iểm bù AS và đ iểm bão hoà AS thấp hơn cây ưa sáng 
? 
2. Quang phổ của á nh sáng : 
+ Quang hợp xảy ra chủ yếu tại miền AS xanh tím ( bước sóng ngắn, từ 400 – 450nm) và đ ỏ ( bước sóng dài , từ 650 – 700 nm) 
+ Tia xanh tím kích thích hình thành axit amin , tia đ ỏ xúc tiến qu á trình hình thành cacbohiđrat 
Nghiên cứu SGK, quan sát hình và cho biết quang phổ của AS ả nh hưởng nh ư thế nào đ ến qu á trình quang hợp ? 
- ả nh hưởng đ ến cường độ QH và phẩm chất các sản phẩm quang hợp 
Thành phần AS biến đ ộng nh ư thế nào theo thời gian và không gian ? 
- Thời gian : sáng sớm và chiều AS có nhiều tia đ ỏ , trưa có nhiều tia xanh tím 
- Không gian : dưới tán rừng và dưới tầng nước sâu các tia đ ỏ giảm rõ rệt 
? 
? 
Phổ hấp thụ của chlorophyl trong vùng AS nhìn thấy 
Nêu đ iểm khác nhau trong cách hấp thụ AS giữa cây ưa bóng và cây ưa sáng ? 
- Cây ưa bóng nhận đư ợc nhiều AS khuếch tán ( bước sóng ngắn) trong khi cây ưa sáng hấp thụ AS trực tiếp ( bước sóng dài ) 
Các nhóm cây thể hiện sự thích nghi với các đ iều kiện chiếu sáng khác nhau 
Cây ưa bóng và cây ưa sáng 
Nắm đư ợc sự ả nh hưởng của á nh sáng đ ến qu á trình quang hợp có ý nghĩa gì trong thực tiễn ? 
- Tạo kh ả năng hấp thụ AS tốt nhất trong tự nhiên , trồng cây trong nh à kính với đ iều kiện nhân tạo để tăng cường độ QH 
- Nắm đư ợc sự ả nh hưởng của quang phổ AS giúp đ iều khiển sự tổng hợp các chất hữu cơ theo nhu cầu của con người (protein, aa , đư ờng , các chất có hoạt tính sinh lí ,) 
? 
Ii. Nồng độ co 2 
Thế nào là đ iểm bù và đ iểm bão hoà CO 2 ? Trị số này phụ thuộc vào những yếu tố nào ? 
- Đ iểm bù CO 2 : Nồng độ CO 2 tại đ ó cường độ QH cân bằng với cường độ hô hấp 
- Đ iểm bão hoà CO 2 : Nồng độ CO 2 tại đ ó cường độ QH lớn nhất 
- Tuỳ thuộc vào loài cây , cường độ chiếu sáng , nhiệt độ, hàm lượng mùn trong đ ất , chế độ phân bón  
? 
ả nh hưởng của các nhân tố ngoại cảnh đ ến qu á trình quang hợp 
- Nồng độ CO 2 trong khí quyển là 0,03% 
- Đ iểm bão hoà CO 2 ở các loài cây từ 0,06%  0,4% ( trong đ iều kiện tối ưu về AS và nhiệt độ) 
Từ đ ó em có nhận xét gì? 
- Nồng độ CO 2 trong khí quyển trong phần lớn trường hợp là thiếu để đạt đ ến độ bão hoà CO 2 trong QH ( thiếu để tho ả mãn cường độ tiềm tàng của QH) 
Làm thế nào để tăng nồng độ CO 2 từ đ ó làm tăng cường độ QH? 
- Có các biện pháp chăm sóc đ ất , bón phân giúp sinh CO 2 
? 
Iii. Nước 
Nước có những vai trò gì đ ối với qu á trình quang hợp ? 
- ả nh hưởng đ ến độ mở khí khổng  ả nh hưởng đ ến lượng CO 2 xâm nhập 
- Là nguyên liệu trực tiếp của qu á trình quang hợp 
- ả nh hưởng đ ến QH thông qua đ iều hoà nhiệt độ của lá nhờ qu á trình thoát hơi nước 
- ả nh hưởng đ ến tốc độ vận chuyển các chất đ ồng hoá 
- ả nh hưởng đ ến đ iều kiện làm việc của hệ thống enzim QH 
- ả nh hưởng đ ến tốc độ sinh trưởng của cây  ả nh hưởng đ ến kích thước của bộ máy QH 
? 
ả nh hưởng của các nhân tố ngoại cảnh đ ến qu á trình quang hợp 
Nhu cầu nước của cây phụ thuộc vào những yếu tố nào ? 
- Nhu cầu nước phụ thuộc vào nhóm cây , giai đoạn phát triển của cây 
Cây hạn sinh , trung sinh , ẩm sinh 
? 
Iv. Nhiệt độ 
Nhiệt độ ả nh hưởng nh ư thế nào đ ến qu á trình quang hợp ? 
- ả nh hưởng đ ến các phản ứng do enzim xúc tác trong qu á trình QH 
- ả nh hưởng đ ến tốc độ sinh trưởng của cây 
? 
Giới hạn nhiệt độ quang hợp phụ thuộc vào những yếu tố nào ? 
? 
- Phụ thuộc đ ặc đ iểm di truyền và xuất xứ của loài cây 
 + TV vùng lạnh: -3 0 c – 20 0 c ( tốt nhất : 8 0 c – 15 0 c) 
 + TV vùng sa mạc : 40 0 c – 58 0 c ( tốt nhất : trên 40 0 c) 
 + TV vùng nhiệt đ ới : 0,5 0 c – 50 0 c ( tốt nhất : 25 – 30 0 c) 
ả nh hưởng của các nhân tố ngoại cảnh đ ến qu á trình quang hợp 
V. Nguyên tố khoáng 
Các nguyên tố khoáng ả nh hưởng đ ến qu á trình quang hợp nh ư thế nào ? 
Nồng độ chất khoáng trong mô 
Trực tiếp 
Gián tiếp 
2 
6 
5 
4 
1 
3 
? 
Hoàn thành sơ đ ồ 
V. Nguyên tố khoáng 
Nồng độ chất khoáng trong mô 
Trực tiếp 
Gián tiếp 
Cấu trúc 
Enzim quang hợp (N, P, S) 
Diệp lục (Mg, N) 
Chất hữu cơ cấu thành bộ máy quang hợp (N, P, S) 
Liên quan đ ến QT quang phân li nước ( Mn , Cl ) 
Đ iều tiết đ óng mở khí khổng (K) 
Các yếu tố ngoại cảnh tác đ ộng nh ư thế nào đ ến quang hợp ? 
Lưu ý : Các yếu tố trên cùng tác đ ộng phối hợp đ ến qu á trình QH, trong đ ó AS là yếu tố cơ bản ả nh hưởng đ ến QH. 
I. á nh sáng 
Ii. Nồng độ co 2 
Iii. Nước 
Iv. Nhiệt độ 
V. Nguyên tố khoáng 
? 
ả nh hưởng của các nhân tố ngoại cảnh đ ến qu á trình quang hợp 
VI. Trồng cây dưới á nh sáng nhân tạo 
Biện pháp trồng cây dưới AS nhân tạo đ em lại ích lợi gì? 
- Khắc phục đư ợc những đ iều kiện bất lợi của môi trường 
- á p dụng để sản xuất rau sạch, nhân giống cây trồng bằng cách nuôi cấy mô, tạo cành giâm trước khi trồng ở thực đ ịa 
? 
- Thực vật tự nhiên hàng năm tạo 120 tỷ chất hữu cơ, trong đ ó chỉ có 80 triệu tấn đư ợc con người sử dụng làm nguồn thức ăn 
- Con người khai thác , cải tạo và thu thêm đư ợc 500 triệu tấn ( từ TV và ĐV) 
- Nhu cầu con người : gần 1 tỷ tấn 
 Chỉ tho ả mãn 80% nhu cầu của con người 
Thực vật 
Đ ộng vật 
Con người 
Phụ thuộc hoàn toàn về nguồn thức ăn 
Đ iều khiển tăng năng suất thực vật ả nh hưởng lớn đ ến lượng thức ăn và chất dinh dưỡng cung cấp cho con người 
Việc đ iều khiển tăng năng suất cây trồng có vai trò quan trọng trong thực tiến 
Đ iều khiển tăng năng suất thực vật có ý nghĩa gì? 
II. Tăng năng suất cây trồng thông qua sự đ iều khiển quang hợp 
B. Quang hợp và năng suất cây trồng 
I. Quang hợp quyết đ ịnh năng suất cây trồng 
1. Tại sao quang hợp có vai trò quyết đ ịnh năng suất cây trồng ? 
2. Phân biệt năng suất sinh học và năng suất kinh tế ? 
3. Đ iều khiển qu á trình quang hợp bằng cách nào để tăng năng suất cây trồng ? 
Cùng tìm hiểu 
B. Quang hợp và năng suất cây trồng 
I. Quang hợp quyết đ ịnh năng suất cây trồng 
Tại sao QH có vai trò quyết đ ịnh năng suất cây trồng ? 
- QH tạo ra 90 – 95% tổng lượng sinh khối kh ô trong cây 
Phân biệt năng suất sinh học và năng suất kinh tế ? 
- Năng suất sinh học : Tổng lượng chất kh ô tích luỹ đư ợc mỗi ngày trên 1 ha gieo trồng trong suốt thời gian sinh trưởng 
- Năng suất kinh tế : một phần của năng suất sinh học tích luỹ trong các cơ quan (hạt, củ , qu ả, lá) chứa các sản phẩm có gi á trị kinh tế đ ối với con người 
? 
? 
Đ iều khiển qu á trình quang hợp bằng cách nào để tăng năng suất cây trồng ? 
1. Tăng diện tích lá: 
- Lá là cơ quan QH: Tăng diện tích lá  Tăng diện tích quang hợp  Tăng tích luỹ chất hữu cơ  Tăng năng suất cây trồng 
- Biện pháp : Bón phân và tưới nước hợp lí , thực hiện kĩ thuật chăm sóc phù hợp với loài và giống cây trồng 
II. Tăng năng suất cây trồng thông qua sự đ iều khiển quang hợp 
B. Quang hợp và năng suất cây trồng 
Tại sao tăng diện tích lá lại làm tăng năng suất cây trồng ? 
Làm thế nào để tăng diện tích lá? 
2. Tăng cường độ quang hợp : 
3. Tăng hệ số kinh tế : 
II. Tăng năng suất cây trồng thông qua sự đ iều khiển quang hợp 
B. Quang hợp và năng suất cây trồng 
2. Tăng cường độ quang hợp : 
Liên hệ với phần A. cho biết các biện pháp làm tăng cường độ QH? 
 Biện pháp : Tưới tiêu , bón phân , chăm sóc hợp lí tạo đ iều kiện cho cây hấp thụ và chuyển hoá NLAS có hiệu qu ả 
Tăng hệ số kinh tế bằng cách nào ? 
 Biện pháp : Tuyển chọn giống cây kết hợp với các biện pháp nông sinh 
3. Tăng hệ số kinh tế : 
1. Tăng diện tích lá: 
Củng cố 
Mối quan hệ giữa cường độ AS và nồng độ CO 2 đ ến QH. 
 Chọn đáp án đ úng nhất 
2. Cường độ QH ở cây xanh sẽ biến đ ộng nh ư thế nào ? 
Tăng tỉ lệ thuận với nồng độ CO 2 nhưng chậm dần cho tới trị số bão hoà CO 2 
Vượt qu á trị số bão hoà CO 2 sẽ giảm dần 
Tăng tỉ lệ nghịch với nồng độ CO 2 trong môi trường 
Cả a và b 
3. Tại sao nói quang hợp quyết đ ịnh năng suất của cây trồng ? 
Quang hợp tạo ra 90 – 95% tổng lượng chất hữu cơ trong cây 
Quang hợp giúp cây thoát nước , hạ nhiệt độ 
Quang hợp thúc đ ẩy sự trao đ ổi chất và năng lượng của cây giúp cây tăng về khối lượng 
Cả b và c 
4. Biện pháp đ iều khiển diện tích bộ lá của cây : 
Bón phân và tưới tiêu hợp lí 
Chăm sóc đ úng kĩ thuật cho cây trồng 
Cắt tỉa lá cây khi cần thiết 
Cả a và b 
Hướng dẫn về nh à 
- Tr ả lời câu hỏi SGK 
- Nêu các biện pháp đ iều khiển quang hợp để tăng năng suất cây trồng