Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 20: Cân bằng nội môi (Chuẩn kĩ năng)
Nguyên nhân của bệnh cao huyết áp ?
1. Do xơ vữa động mạch.
2. Ăn mặn nồng độ NaCl trong máu quá cao.
Hoạt động của cơ thể không chỉ phụ thuộc môi trường ngoài mà còn phụ thuộc môi trường trong.
Môi trường trong cơ thể ổn định thì trao đổi chất mới diễn ra bình thường.
Để trao đổi chất ổn định thì cơ thể phải có cơ chế cân bằng nội môi.
Lưu ý: Cơ chế cân bằng nội môi chỉ có hiệu lực trong một phạm vi nhất định
Khi các điều kiện môi trường bị biến đổi vượt quá khả năng tự điều hòa của cơ thể thì sẽ phát sinh các trục trặc, rối loạn → bệnh tật, tử vong.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 20: Cân bằng nội môi (Chuẩn kĩ năng), để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút TẢI VỀ ở trên
Theo em thận có vai trò ntn trong cân bằng áp suất thẩm thấu ? Thận ở người Gan vịt Gan người Gan có vai trò gì trong việc cân bằng áp suất thẩm thấu trong máu ? CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH Môn Sinh học Lớp 11 GV : Vò §× nh HËu Da lat SHK25 KiÓm tra Bµi cò C©u 1:Nªu cÊu t¹o chung cña hÖ tuÇn hoµn ? §¸p ¸n HÖ tuÇn hoµn gåm : - DÞch tuÇn hoµn - Tim - HÖ thèng m¹ch m¸u C©u 2: T¹i sao tim t¸ch khái c¬ thÓ vÉn co bãp nhÞp nhµng ? Nót xoang nhÜ Nót nhÜ thÊt Bã His M¹ng Pu«ckin Do hệ dẫn truyền tim Câu 3: Trình bày khái niệm huyết áp , huyết áp cao ? - Huyết áp là áp lực của máu lên thành mạch . Người bình thường : Huyết áp tối đa : 110 - 120 mmHg Huyết áp tối thiểu:70 - 80 mmHg - Huyết áp cao là trường hợp chỉ số huyết áp cao hơn bình thường , cao hơn 140 mmHg. Nguyên nhân của bệnh cao huyết áp ? 1. Do xơ vữa động mạch . 2. Ăn mặn nồng độ NaCl trong máu quá cao . Môi trường trong cơ thể ổn định thì trao đổi chất mới diễn ra bình thường . Để trao đổi chất ổn định thì cơ thể phải có cơ chế cân bằng nội môi . Hoạt động của cơ thể không chỉ phụ thuộc môi trường ngoài mà còn phụ thuộc môi trường trong . 20 CÂN BẰNG NỘI MÔI §Ó hiÓu vÒ Nội môi , cân bằng nội môi . mất cân bằng nội môi vµ ý nghÜa c©n b»ng néi m«i ? C¸c em Đọc mục I, trang 86/SGK hoµn thµnh phiÕu häc tËp sau : Quan s¸t h×nh bªn nªu m«i trêng sèng cña c¸? M«i trêng sèng cña c¸ lµ níc CÂN BẰNG NỘI MÔI I.Khái niệm và ý nghĩa của cân bằng nội môi Néi m«i C©n b»ng néi m«i MÊt c©n b»ng néi m«i Kh¸i niÖm V Ý dô ý nghÜa PhiÕu häc tËp Là môi trường trong cơ thể , bao gồm m¸u , b¹ch huyÕt vµ níc m« - là môi trường mà tế bào trao đổi chất . Lµ sù duy tr × sù æn ® Þnh cña m«i trêng trong c¬ thÓ . Khi c¸c ® iÒu kiÖn lÝ ho¸ cña m«i trêng trong biÕn ® éng vµ kh«ng duy tr × ® îc sù æn ® Þnh b×nh thêng M¸u , b¹ch huyÕt , níc m«. VÒ nång ®é gluc«z ¬ trong m¸u ë ngêi lµ 0,1% NÕu nång ®é gluc«z ¬ trong m¸u cao h¬n møc 0,1% bÞ bÖnh tiÓu ® êng Tạo ra điều kiện ổn định và phù hợp cho các họat động của cơ thể §¸p ¸n phiÕu häc tËp Kích thích Bộ phận tiếp nhận kích thích Trung ương th ầ n kinh . tuy ế n n ộ i ti ế t Th ậ n , gan , tim , ph ổ i Giúp c ơ thể liên t ụ c điều chỉnh cân b ằ ng Liên hệ ngược Bộ phận điều khiển Bộ phận thực hiện Các th ụ th ể , cơ quan th ụ c ả m II. Sơ đồ khái quát cơ chế duy trì cân bằng nội môi I.Khái niệm và ý nghĩa của cân bằng nội môi CÂN BẰNG NỘI MÔI Quan s¸t h×nh 20.1 SGK cho biÕt cã những thành phần nào tham gia cơ chế duy tr × cân bằng nội môi ? Nêu các thành phần tham gia tiếp nhận kích thích , điều khiển và thực hiện trả lời kích thích ? Khi nào xảy ra liên hệ ngược ? Ý nghĩa của liên hệ ngược ? Nếu thiếu một trong các bộ phận trên sẽ g©y ra hiÖn tîng g×? Nếu thiếu một trong các bộ phận trên sẽ gây mất cân bằng nội môi . Nhiệt độ môi trường thấp Bộ phận tiếp nhận KT Bộ phận điều khiển Bộ phận thực hiện Trả lời Khi trời lạnh Thụ quan nhiệt ở da Trung khu chống lạnh ở vùng dưới đồi - tăng chuyển hóa sinh nhiệt Dựng lông - mạch máu co Thân nhiệt của thú bình thường (36 o – 38 o ) CÂN BẰNG NỘI MÔI - Điều gì xẩy ra khi trời lạnh? Lưu ý : Cơ chế cân bằng nội môi chỉ có hiệu lực trong một phạm vi nhất định Khi các điều kiện môi trường bị biến đổi vượt quá khả năng tự điều hòa của cơ thể thì sẽ phát sinh các trục trặc , rối loạn → bệnh tật , tử vong . CÂN BẰNG NỘI MÔI Một số hình ảnh mất cân bằng nội môi Huyết áp tăng cao Huyết áp bình thường Bài tập : Điền các bộ phận thích hợp vào các ô hình chữ nhật trên sơ đồ cơ chế điều hoà huyết áp dưới đây . Th ụ th ể áp l ư c ở m ạ ch máu Tim và m ạ ch máu Trung khu đi ề u h o à tim m ạ ch ở hành não a. b . c. CÂN BẰNG NỘI MÔI III. Vai trò của thận và gan trong cân bằng áp suất thẩm thấu 1.Vai trò của thận - Có vai trò quan trọng trong duy trì ASTT - Thận thải nước khi cơ thể thừa nước , tái hấp thu nước khi cơ thể thiếu nước ; tăng cường tái hấp thu Na + , khi nồng độ Na + trong máu giảm ; thải các chất H + , HCO 3 - , urê , axit uric... 2. Vai trò của gan - Có vai trò trong cân bằng ASTT - Gan có chức năng chuyển hóa chất , điều hoà nồng độ các chất trong huyết tương ( điều hoà glucôzơ , prôtêin ) CÂN BẰNG NỘI MÔI 2. Vai trò của gan : Điều hòa glucôzơ Glucôzơ tăng Tế bào tụy Gan chuyển glucôzơ thành glicogen dự trữ Nồng độ glucôzơ bình thường (0,1%) tiết insulin Glucôzơ giảm dần xuống Gan điều hoà nồng độ glucôzơ trong máu như thế nào ? tb tăng sử dụng CÂN BẰNG NỘI MÔI IV. Vai trò của hệ đệm trong cân bằng pH nội môi 1. Hệ đệm Có 3 hệ đệm : + Hệ đệm bicacbonat : H 2 CO 3 /NaHCO 3. + Hệ đệm phôtphat : NaH 2 PO 4 /NaHPO 4 . + Hệ đệm prôtêin ( Mạnh nhất ) 2. Vai trò của hệ đệm Hệ đệm duy trì pH ổn định do chúng có khả năng lấy đi H + hoặc OH - khi các iôn này xuất hiện trong máu . * Ngoài hệ đệm , phổi và thận cũng đóng vai trò quan trọng trong điều hoà cân bằng pH nội môi Có mấy hệ đệm trong máu ? Là những hệ đệm nào ? Hệ đệm có vai trò gì trong cân bằng nội môi ? Ngoài hệ đệm còn cơ quan nào có thể tham gia điều hoà pH nội môi ? CÂN BẰNG NỘI MÔI C ủng cố Câu 1:Thế nào là cân bằng nội môi ? Câu 2: Sự biến đổi nội môi có tác động ngược trở lại bộ phân tiếp nhận kích thích gọi là gì ? Câu 3:Những cơ quan nào cân bằng áp suất thẩm thấu ? Câu 4:Các hệ đệm làm gì để cân bằng nội môi ? - Là duy trì sự ổn định của môi trường trong - Liên hệ ngược - Thận , gan - Điều chỉnh độ pH BÀI TẬP VỀ NHÀ - Học bài và trả lời các câu hỏi trong SGK - Đọc bài thực hành để tiết sau thực hành tr©n träng c¶m ¬n c¸c thÇy , c« gi¸o cïng toµn thÓ c¸c em häc sinh PhiÕu häc tËp sè 2 C¸c c¬ quan Chøc n¨ng V Ý dô Bộ phận tiếp nhận Kích thích Các thụ thể , cơ quan thụ cảm * Tiếp nhận kích thích từ môi trường Bộ phận điều khiển * Trung ương thần kinh hoặc tuyến nội tiết * Điều khiển hoạt động của các cơ quan bằng các tín hiệu thần kinh hoặc hoocmôn Bộ phận thực hiện * Các cơ quan : thận , gan , tim , phổi , mạch máu ... * Dựa trên tín hiệu thần kinh hoặc hoomôn ( hoặc tín hiệu thần kinh và hoocmôn ) §Ó Tăng hay giảm hoạt động đưa môi trường trong trở về trạng thái cân bằng , ổn định .
File đính kèm:
bai_giang_sinh_hoc_lop_11_bai_20_can_bang_noi_moi_chuan_ki_n.ppt
