Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 23: Hướng động - Trịnh Minh Tâm

GV: Tr ịnh Minh Tâm 
Tr­ường THPT Thái Phúc 
TỔ SINH- KTNN 
CHƯƠNG II: CẢM ỨNG 
A. CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT 
* Các em hãy quan sát một số thí nghiệm sau . 
Vậy như thế nào là tính cảm ứng của thực vật ? 
2 
3 
3 
4 
Hướng sáng 
Hướng đất 
Hướng nước 
Hướng hóa 
- Rễ cây cong xuống đất . Ngọn cây vươn lên 
- Ngọn cây vươn về phía ánh sáng 
- Rễ hướng về phía nguồn nước 
- Rễ hướng về phía chất dinh dưỡng , tránh xa chất độc 
2 
3 
4 
* Khái niệm về tính cảm ứng của thực vật : 
 Là khả năng của thực vật phản ứng lại với kích thích môi trường . 
HƯỚNG ĐỘNG. 
 I. Khái niệm hướng động . 
 II. Các kiểu hướng động . 
 III. Vai trò của hướng động trong đời sống thực vật . 
Cảm ứng của cây non với điều kiện chiếu sáng 
a 
b 
c 
I. Khái niệm hướng động : 
 Quan sát hình bên : Em có nhận xét gì về sự phát triển của cây non ở các vị trí khác nhau ? 
 Khi kích thích ánh sáng từ 1 hướng ( Hình bên ), phản ứng từ 2 phía của cây ( thân ) như thế nào ? 
 Phát triển không đồng đều : 1 phía sinh trưởng chậm hơn phía kia 
 Như vậy hướng động là gì ? 
a. Đặt cạnh cửa sổ . 
b. Đặt trong tối . 
c. Đặt ngoài sáng . 
Ha. Thân cây hướng về nguồn ánh sáng . 
Hb . Thân cây mọc thẳng lên , lá có màu vàng úa . 
Hc . Cây lùn , lá có màu sậm do chứa nhiều lục lạp . 
Hoạt động sinh trưởng 
Cơ chế 
Hướng động dương 
Hướng động âm 
 Hướng động dương 
 Hướng động âm 
I Khái niệm hướng động : 
+ Là phản ứng sinh trưởng không đồng đều tại 2 phía cơ quan của cây đối với kích thích từ 1 hướng của tác nhân ngoại cảnh 
 Nghiên cứu SGK và hoàn thành bảng sau 
Hướng tới nguồn kích thích 
Tránh xa kích thích 
TB ở phía không được kích thích ST nhanh hơn so với các TB ở phía được kích thích 
TB ở phía không được kích thích ST chậm hơn so với các TB ở phía được kích thích 
+ Có 2 loại hướng động : 
1 hướng 
 Tại sao lại có sự sinh trưởng không đều của các tế bào ở 2 phía cơ quan ? 
I. Khái niệm hướng động : 
* Cơ chế chung : 
 Do sự phân bố không đều của auxin dưới tác động của kích thích . 
ÁNH SÁNG 
ÁNH 
SÁNG 
Khái niệm về hướng động : 
 Tùy theo tác nhân kích thích mà có các kiểu hướng động tương ứng . 
 Quan sát hình , đọc SGK phần II,III  Hoàn thành bảng sau : 
II Các kiểu hướng động và vai trò của ứng động . 
Các kiểu 
Hướng động 
Khái niệm 
Tác nhân 
Hoạt động sinh trưởng 
Hướng sáng 
- Thân : 
- Rễ : 
- Đỉnh thân : 
- Đỉnh rễ : 
. 
Là phản ứng sinh trưởng (ST) của TV đối với kích thích ánh sáng 
Là phản ứng ST của cây đối với sự kích thích từ 1 phía của trọng lực 
Là phản ứng sinh trưởng của cây đối với các hợp chất hóa học 
Là phản ứng sinh trưởng của cây đối với sự tiếp xúc 
Ánh 
sáng 
Trọng 
lực 
Hóa chất 
Tiếp 
xúc 
HS ( ─) 
HS (+) 
HTL ( ─) 
HTL (+) 
Vai trò 
Tìm nguồn sáng để QH 
Bảo đảm sự PT của bộ rễ 
Thực hiện TĐN-MK 
Cây leo vươn lên hướng tiếp xúc 
20 
 Chậu cây đặt gần cửa sổ 
Slide: 17 
ph¶n øng cña c©y ® èi víi träng lùc ( h­íng ® Êt ) 
III. Vai trò của ứng động đối với đời sống thực vật . 
 - Hướng động có vai trò gì đối với đời sống của thực vật ? 
- Giúp thực vật thích nghi với môi trường , để tồn tại và phát triển . 
- Như vậy trong trồng trọt đễ thân và hệ rễ của cây phát triển tốt chúng ta phải làm gì ? 
- Phải bón phân và tước nước hợp lí cho cây trồng . 
Hướng tiếp xúc 
Hướng trọng lực (+) 
Hướng sáng (+) 
Hướng trọng lực ( ─ ) 
C 
B 
D 
A 
 Hãy sắp xếp các H/ A, B, C, D tương ứng với các kiểu hướng động cho phù hợp . 
Hãy chọn phương án trả lời đúng : 
1- Hướng động của cây có liên quan tới : 
Các nhân tố môi trường 
Sự phân giải sắc tố 
Đóng khí khổng 
Thay đổi hàm lượng axit nucleic 
2. Các kiểu hướng động chính gồm 
A. Hướng sáng , hướng đất , hướng hóa , ứng động tiếp xúc 
B. Hướng sáng , hướng đất , hóa , ứng động , hướng tiếp xúc 
C.Hướng sáng , ứng động sức trương hướng hóa , hướng tiếp xúc . 
D. Hướng sáng , hướng đất , hướng hóa , hướng nước 
3- Vào rừng nhiệt đới , ta gặp nhiều dây leo quấn quanh những cây gỗ lớn để vươn lên cao,đó là kết quả của : 
Hướng tiếp xúc . 
Hướng sáng . 
 Hướng trọng lực 
 Tất cả đều đúng . 
2. Các kiểu hướng động gồm : 
A. Hướng sáng , hướng đất , hướng hóa , ứng động tiếp xúc 
B. Hướng sáng , hướng đất , hóa ứng động , hướng tiếp xúc 
C. Hướng sáng , ứng động sức trương , hướng hóa , hướng tiếp xúc 
D. Hướng sáng , hướng đất , hướng hóa , hướng tiếp xúc 
4- Do đâu ngọn cây luôn quay về hướng ánh sáng ? 
 Do sự phân bố auxin không đồng đều nhau 
 AIA xâm nhập vào vách tế bào làm đứt các vách ngang của xenlulozo , làm tế bào dãn dài ra , ngọn cây quay về hướng có ánh sáng 
 AIA xâm nhập nhiều về phía nhiều ánh sáng hơn 
 Cả A và B 
IV. CỦNG CỐ 
1. Sự sinh trưởng của cây non trong những điều kiện chiếu sáng khác nhau dẫn tới : 
A. Cây mọc cong về phía ánh sáng , lá màu xanh nhạt . 
B. Cây mọc vống lên , lá màu vàng úa . 
C. Cây mọc thẳng đều , lá màu xanh lục 
D. Cây non trong những điều kiện chiếu sáng khác nhau thì sinh trưởng không giống nhau . 
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN !. 
Mời các em ăn táo rồi về lớp! 
Slide: 30 
 H·y quan s¸t c¸c h×nh ¶ nh sau ®©y vµ cho biÕt thÕ nµo lµ h­íng ® éng ? 
01 
02 
03