Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 33: Thực hành xem phim về một số tập tính ở động vật - Trường THPT Trưng Vương

Sinh học lớp 11 
Bài 33 : THỰC HÀNH 
 XEM PHIM VỀ TẬP TÍNH ĐỘNG VẬT 
Trường THPT Trưng Vương 
 I- MỤC TIÊU 
 Sau khi học xong bài này, học sinh phải phân 
 tích được các dạng tập tính của động vật: 
 + T ập tính kiếm ăn 
 + Tập tính sinh sản 
 + Tập tính di cư 
 + Tập tính bảo vệ lãnh thổ 
 + Tập tính bầy đàn 
II- NỘI DUNG VÀ CÁCH TIẾN HÀNH 
1.Một số câu hỏi gợi ý trước khi xem phim 
- Động vật rình mồi, vồ mồi, rượt đuổi mồi, giết chết con mồi như thế nào ? 
- Động vật ve vãn, giành con cái, giao hoan, làm tổ, ấp trứng, chăm sóc con non  như thế nào ? 
- Động vật bảo vệ lãnh thổ (cách đe doạ, tấn công, cách đánh dấu lãnh thổ,) như thế nào ? 
- Tập tính xã hội trong một bầy đàn được thể hiện ra sao ? 
- Các tập tính đã xem là tập tính bẩm sinh hay tập tính học được ? 
2. Xem ảnh và xem phim 
TËp tÝnh ®éng vËt lµ g×? 
 - TËp tÝnh ®éng vËt lµ chuçi nh÷ng ph¶n øng tr¶ lêi l¹i c¸c kÝch thÝch cña m«i tr­êng (bªn trong - bªn ngoµi). 
* §Þnh nghÜa 
- ý nghÜa: gióp §V thÝch nghi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn. 
Ví dụ 1: 
Di c­ 
Em hãy xem và phân loại các tập tính động vật sau: 
Ví dụ 2: 
 Sự gặp gỡ của chuồn chuồn đ ực và chuồn chuồn cái trong mùa sinh sản 
Ví dụ 3 
KhØ sö dông èng hót ®Ó uèng n­íc dõa 
Ví dụ 4: 
§µn ngçng bay theo tµu l­în 
Ví dụ 5: 
 S¬n d­¬ng ®¸nh dÊu l·nh thæ 
Ví dụ 6 
Nh÷ng chó chã biÕt ch¬i thÓ thao 
TẬP TÍNH BẨM SINH 
 TẬP TÍNH HỌC ĐƯỢC 
 * CÁC LOẠI TẬP TÍNH 
TẬP TÍNH BẨM SINH 
Là loại tập tính sinh ra 
đã có , được di truyền 
từ bố mẹ và đặc trưng 
cho loài. 
TẬP TÍNH HỌC ĐƯỢC 
Là loại tập tính được 
hình thành trong quá 
trình sống của cá thể, 
thông qua học tập và 
rút kinh nghiệm. 
Loµi A : c¾p r¸c b»ng má 
Loµi B : gµi sîi r¸c trªn l«ng ë phÝa l­ng. 
Con lai : khi tha r¸c võa c¾p trªn l­ng võa tha b»ng má. 
TËp tÝnh tha r¸c vÒ lµm tæ cña loµi vÑt. 
 Lµ tËp tÝnh sinh ra còng ®· cã nh­ng sÏ ®­îc tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn trong ®êi sèng c¸ thÓ. 
* TËp tÝnh hçn hîp 
* c¬ së thÇn kinh cña tËp tÝnh 
KÝch thÝch bªn ngoµi 
KÝch thÝch bªn trong 
C¬ quan thô c¶m 
HÖ thÇn kinh 
C¬ quan thùc hiÖn 
TK c¶m gi¸c 
TK vËn ®éng 
Chim hút mật 
Rùa đẻ trứng 
Tắc kè bắt mồi 
T ập tính kiếm ăn 
Tập tính bầy đàn 
Tập tính in vết 
T¹i sao c¸c ho¹t ®éng trong ®êi sèng cña ®éng vËt bËc thÊp chñ yÕu thuéc lo¹i tËp tÝnh bÈm sinh? 
 ở động vật bậc thấp: 
+ Hệ thần kinh có cấu trúc đơn giản , số lượng tế bào ít khả năng học tập rất thấp, việc học tập và rút kinh nghiệm rất khó khăn. 
+ Tuổi thọ ngắn không có nhiều thời gian cho việc học tập. 
 Do vậy: Tập tính bẩm sinh là tập tính chủ đạo trong đời sống của các động vật bậc thấp. 
 Tại sao ở những động vật có hệ thần kinh phát triển và con người có rất nhiều tập tính học được ? 
Ở người và động vật bậc cao: 
+ Hệ thần kinh phát triển, (đặc biệt là não bộ, vỏ não ở người ) rất thuận lợi cho việc học tập và rút kinh nghiệm 
+ Tuổi thọ dài cho phép động vật thành lập nhiều phản xạ có điều kiện, hoàn thiện các tập tính phức tạp, thích ứng với các điều kiện sống luôn biến đổi 
 Do vậy: Tập tính học được ngày càng được bổ sung, hoàn thiện và chiếm ưu thế hơn so với phần tập tính bẩm sinh 
 Cã ph¶i tËp tÝnh bÈm sinh nµo còng bÊt biÕn vµ kh«ng bao giê thay ®æi kh«ng ? 
? 
TẬP TÍNH XÂY TỔ CỦA ONG, KIẾN MỐI 
Hiện tượng: 
Đàn ngỗng con chạy theo mẹ 
Đàn ngỗng chạy theo người mà chúng trông thấy đầu tiên khi mới nở 
Cóc rình mồi 
TẬP TÍNH CHĂM SÓC CON NON 
TẬP TÍNH GIĂNG TƠ CỦA NHỆN 
SĂN MỒI THEO BẦY ĐÀN 
Động vật ve vãn, giành con cái, giao hoan, làm tổ, ấp trứng, chăm sóc con non như thế nào?. 
Ốc táo vàng (ốc thần) 
Ốc thần mái thường đẻ 100 đến 200 trứng, hoạt động về đêm 
và ăn thức ăn ở tầng đáy 
Loài cá có tập tính ấp trứng trong miệng 
Tập tính làm tổ thu hút con cái 
Kết đôi ở chuồn chuồn 
Cứ đến mùa động đực, bên sườn cá ngựa đực hình thành những nếp nhăn và dần phát triển thành chiếc túi nuôi con. Cá ngựa cái sẽ phóng trứng vào chiếc túi ấy, mỗi đợt khoảng 100 trứng. Trứng sẽ hóa thành bào thai. Trên thành túi nuôi con của cá ngựa đực xuất hiện rất nhiều mạch máu nổi, nối liền với mạch máu các bào thai nhằm cung cấp dưỡng chất cho chúng. Đến lúc trứng nở thành cá ngựa con thì cá ngựa đực “vượt cạn”.  
Tập tính ấp trứng của trăn 
Tập tính chăm sóc con non 
Công đực khoe bộ lông đuôi để “quyến rũ” công cái 
Chim thiên đường 
. Con trống có bộ lông sặc sỡ nhấn mạnh 
tập tính truyền giống của chúng 
Động vật bảo vệ lãnh thổ 
( cách đe dọa, tấn công, đánh dấu lãnh thổ) như thế nào? 
TẬP TÍNH BẢO VỆ LÃNH THỔ, BẦY ĐÀN 
TẬP TÍNH DI CƯ THEO MÙA VÀ DI CƯ SINH SẢN 
Một số dạng tập tính 
III - THU HOẠCH 
Dựa trên kết quả thảo luận, mỗi học sinh viết một bản tóm tắt về những biểu hiện của từng dạng tập tính động vật 
Gà con được sinh ra như thế nào? 
Tạm biệt các em !